UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

służyć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *služiti, *služǫ 'pełnić obowiązki sługi, usługiwać, obsługiwać, służyć komuś, pracować dla kogoś'

Zob. sługa

1. do pielęgnacji

Definicja

być używanym w określonym celu lub w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

budynek, kosmetyk, maszyna, narzędzie, pokój, pomieszczenie, przedmiot, przyrząd, rzecz, urządzenie służy
służyć ludziom, mieszkańcom, turystom
służyć do budowy, do identyfikacji, do niszczenia, do obrony, do opracowywania, do pielęgnacji, do podłączania, do pomiaru, do prania, do przechowywania, do przenoszenia, do przygotowywania, do sporządzania, do wykrywania, do wytwarzania
służyć jako biuro, jako budynek mieszkalny, jako magazyn, jako schron, jako schronienie, jako sypialnia; jako dekoracja, jako lekarstwo, jako materiał do czegoś, jako narzędzie, jako składnik czegoś, jako wzór, jako źródło czegoś
służyć za dowód, za narzędzie, za pożywienie, za podstawkę, za schronienie, za czyjąś siedzibę, za stół

Cytaty

	[...] pierzaste [...] liście tych palm służą do sporządzania mat i plecionek. źródło: KWSJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970
	Zebrane podczas badań botanicznych materiały przez wiele lat służyły do prac badawczych. źródło: KWSJP: Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952), 2002
	Szabla jako przedmiot służący do obrony znana jest również od bardzo dawna. Ślady broni podobnej w konstrukcji do szabli [...] napotykamy już w starożytnej Persji. źródło: KWSJP: Włodzimierz Kwaśniewicz: Dzieje szabli w Polsce, 1993
	Na sali, która przedtem służyła jako świetlica, położono dwadzieścia materaców. Walizki pomiędzy materacami służyły nam za nocne stoliki. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998
	W bezpośrednim sąsiedztwie drzwi wejściowych zaprojektowano najmniejszy pokój, który może służyć za gabinet lub domowe biuro. źródło: KWSJP: Anna Nalewajska: Dom Jacka i Agatki, Życie Warszawy, 2002, nr 8

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_nieżywotny	+	służyć	+	(KOMU) + do CZEGO
Rz_nieżywotny	+	służyć	+	(KOMU) + jako CO \| za CO

2. zdrowiu

Definicja

wpływać na kogoś lub coś korzystnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

dobre jedzenie, odpoczynek, rozmowa, sen; projekt, ustawa służy; czyjeś działania służą komuś/czemuś
służyć bezpieczeństwu, dobremu samopoczuciu, małżeństwu, miłości, odnowie, przedsiębiorczości, regeneracji, rozwojowi, rzemiosłu, społeczeństwu, uprzemysłowieniu, zdrowiu
dobrze, źle służyć komuś/czemuś

Cytaty

	Nie wszyscy wierzą, że słodkie i tłuste smakołyki nie służą zdrowiu. źródło: KWSJP: Zgłębiaj tajniki dietetyki, Cosmopolitan, 2000, nr 3
	Mając łatwy dostęp do bogactwa cywilizacyjnego, musimy posiąść sztukę rozeznawania i wybierania tylko tego, co służy dobru człowieka, a odrzucania tego, co mu źle służy. źródło: KWSJP: Jan Paulas; Cezary Sękalski: Oni nas stworzyli, 2002
	Nowy parlament musi podjąć te wyzwania, aby najważniejsze ustrojowe regulacje służyły społeczeństwu. źródło: KWSJP: Sprawozdania stenograficzne Sejmu RP, 2003-03-12
	Drogi te będą służyły lepszemu uprzemysłowieniu. źródło: KWSJP: Sprawozdania stenograficzne Sejmu RP, 2003-02-25
	Sen jest zjawiskiem niezwykle skomplikowanym; jakkolwiek służy w zasadzie regeneracji organizmu, pozwala także na energetyczną oszczędność poprzez zmniejszenie aktywności niektórych narządów. źródło: KWSJP: Tadeusz Kasperczyk, Jan Fenczyn (red.): Podręcznik odnowy psychosomatycznej, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_nieżywotny

służyć

KOMU/CZEMU

3. wzrok

Definicja

być w dobrym stanie mimo upływu lat

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

pamięć, słuch wzrok służy; nogi służą komuś

Cytaty

	Pamięć dobrze mu służy. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nasze zdrowie - Co każdy powinien wiedzieć o chorobach psychicznych, 2004
	Pani Marianna, mimo swych 100 lat jest w doskonałej formie i z całą pewnością zdrowie jej służy. źródło: NKJP: (aru): Szanowna Jubilatka, Gazeta Krakowska, 2002-08-26
	Najprężniej [...] rozwijały się Swoszowice w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to dr Radwański wykupił znaczną część tutejszych gruntów i zbudował zakład kąpielowy. Zainstalowane wówczas urządzenia służą kuracjuszom do dzisiaj. źródło: NKJP: Siarkowy atut, Dziennik Polski, 2006-05-18
	Mamy małego fiata, który służy nam już od dawna. Jeździmy nim w odwiedziny do najbliższych. źródło: NKJP: Przeżyli razem 70 lat, Gazeta Poznańska, 2001-09-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_nieżywotny

służyć

KOMU

4. radą

Definicja

być gotowym komuś pomóc w sposób odpowiedni do sytuacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

służyć radą, dobrym słowem, doświadczeniem, gościną, informacjami, pożyczką, pomocą
służyć w kłopotach, w potrzebie

Cytaty

Wanda chodziła po wsi jak po własnym folwarku. Wstępowała do chat, gdzie ktoś chorował lub płakał, służyła radą i pomocą.

źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

- [...] wszystko dobrze, ale należy sprowadzić chirurga z Wilna. My na razie służymy gościną, prawda, papo?
Ojciec kiwnął w milczeniu głową.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Przed wejściem na most, pod daszkiem z liści palmowych, siedzi po turecku półnagi dziadek z maleńką lampką naftową. Kiedy przechodzień sięga po papierosa, dziadek służy ogniem.

źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Obrońcy kraju maszerują w dal, Gazeta Wyborcza, 1995-02-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_osobowy

służyć

(KOMU) + CZYM

5. za przewodnika

Definicja

pełnić jakieś obowiązki lub jakąś funkcję

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

służyć jako pośrednik, jako tłumacz
służyć za doradcę, za pomocnika, za pośrednika, za przewodnika, za tłumacza; za przykład, za wzór

Cytaty

	Mam im służyć za tłumacza? źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962
	Wraz z lekarzem partyzanckim Jurajem Bernatem, który miał służyć za przewodnika, udaliśmy się do Doliny Chochołowskiej. źródło: KWSJP: Anna Zadziorko: Błękitny krzyż - jak to było naprawdę, Tygodnik Podhalański, 1997, nr 34
	Cały czas zresztą odgrywali dwuznaczną rolę, służąc jako pośrednicy i szpiedzy obydwu walczącym stronom. źródło: KWSJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	Przez jakiś czas mógł istotnie służyć za wzór dla innych rolników. źródło: KWSJP: Bronisław Chęciński: Nie taki mądry Topolski, Wieś, 1953, nr 383

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_osobowy

służyć

(KOMU) + za KOGO | jako KTO

6. jakiejś idei

Definicja

podporządkowywać swoje działania dobru i interesowi innych ludzi lub jakiejś idei

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

służyć narodowi, ojczyźnie, państwu, sprawie; chorym, pacjentom, potrzebującym

Cytaty

Oddając się bez reszty polityce, Nelson zlekceważył miłość, a potem zapomniał o niej. Służył sprawie tak wielkiej, że uczucie do kobiety, pragnienie posiadania rodziny wydawały mu się błahostką, niewartą chwili uwagi.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: On i one, Gazeta Wyborcza, 1998-08-13

[...] służył on imperium sowieckiemu, służył komunizmowi. Był jednym z tych, którzy utrwalali system komunistyczny w Polsce, jednym z tych, którzy legalizowali okupację sowiecką.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 06.11.1992

Stowarzyszenie nasze skupia ludzi o różnych poglądach na świat i różnych przekonaniach, którzy zarówno swoim piórem, jak i działalnością pragną służyć narodowi.

źródło: NKJP: Nadzwyczajny Zjazd Delegatów, Kultura, 1981, nr 400-401

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_osobowy

służyć

KOMU + (CZYM)

7. w armii

Definicja

być żołnierzem lub członkiem innych formacji mundurowych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:

sługiwać

Połączenia

służyć jako dowódca, jako generał, jako major, jako oficer, jako pilot, jako sierżant, jako szeregowy
służyć pod czyimś dowództwem, pod czyjąś komendą, pod Napoleonem, pod czyimiś rozkazami, pod jakimś sztandarem
służyć w armii, w batalionie, w chorągwi, w dywizjonie, w garnizonie, w jednostkach specjalnych, w kawalerii, w kompanii, w kontyngencie, w lotnictwie, w marynarce, w oddziałach partyzanckich, w plutonie, w policji, w pułku, w Wehrmachcie, w wojsku, w wywiadzie wojskowym; w Afganistanie, w Iraku

Cytaty

	Nie służyć w armii było niemałą hańbą dla młodego człowieka. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956
	Ksiądz był kiedyś wojskowym i służył pod Napoleonem. źródło: KWSJP: Edward Kozikowski: Więcej prawdy niż plotki. Wspomnienia o pisarzach czasów minionych, 1964
	Ponad 200 tys. Gurkhów walczyło na frontach obydwu wojen światowych, a następnie służyło pod sztandarami Jej Królewskiej Mości w ciągu ostatniego półwiecza. źródło: NKJP: Jacek Jachimecki: Lepiej zginąć niż stchórzyć, Gazeta Krakowska, 2003-04-11
	Służył w czasie II wojny światowej jako major w armii brytyjskiej. źródło: KWSJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_osobowy

służyć

GDZIE + (jako KTO)

8. we dworze

Definicja

daw.

pracować u kogoś, wykonując proste czynności w domu lub gospodarstwie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	posługiwać, sługiwać, sługować, usługować
	hiperonimy:	pracować

Połączenia

służyć jako kamerdyner, jako lokaj, jako pokojówka
służyć u księcia, u pana, u państwa, u jakiejś rodziny
służyć w czyimś domu, w folwarku, we dworze

Cytaty

	Ja tu we dworze służę od dziecka i zawdy widzę, że słońce wstaje za Wólką, w południe jest nad lasem, a na noc chowa się za Żabie Głowy. źródło: KWSJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004
	Anna Maria Schiklgruber służyła w 1836 r. w Wiedniu u żydowskiej rodziny Frankenbergerów. źródło: KWSJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963
	Do tej pory służyła za pokojówkę. źródło: KWSJP: Joanna Siedlecka: Jaśnie Panicz: o Witoldzie Gombrowiczu, 1987
	Przychodziła do mnie czasem, jak dawniej, gdy służyła jako dochodząca. źródło: KWSJP: Margit Kaffka: Barwy i lata, 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_osobowy

służyć

GDZIE + jako KTO | za KOGO

9. o psie

Definicja

o psie: stać lub chodzić na tylnych łapach, unosząc przednie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

uczyć psa służyć

Cytaty

Nie lubię zwierząt na usługach człowieka. Psów chodzących na dwóch łapkach na rozkaz: służ!, jak maltańczyk Molly, należący do mojej grubej ciotki.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998

Mojego kota Szekspira nauczyłem służyć i robił to z przyjemnością.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	służę	służymy
2 os.	służysz	służycie
3 os.	służy	służą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłem +(e)m służył	służyłam +(e)m służyła	służyłom +(e)m służyło	służyliśmy +(e)śmy służyli	służyłyśmy +(e)śmy służyły
2 os.	służyłeś +(e)ś służył	służyłaś +(e)ś służyła	służyłoś +(e)ś służyło	służyliście +(e)ście służyli	służyłyście +(e)ście służyły
3 os.	służył	służyła	służyło	służyli	służyły

bezosobnik: służono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę służył będę służyć	będę służyła będę służyć	będę służyło będę służyć	będziemy służyli będziemy służyć	będziemy służyły będziemy służyć
2 os.	będziesz służył będziesz służyć	będziesz służyła będziesz służyć	będziesz służyło będziesz służyć	będziecie służyli będziecie służyć	będziecie służyły będziecie służyć
3 os.	będzie służył będzie służyć	będzie służyła będzie służyć	będzie służyło będzie służyć	będą służyli będą służyć	będą służyły będą służyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		służmy
2 os.	służ	służcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	służyłbym bym służył	służyłabym bym służyła	służyłobym bym służyło	służylibyśmy byśmy służyli	służyłybyśmy byśmy służyły
2 os.	służyłbyś byś służył	służyłabyś byś służyła	służyłobyś byś służyło	służylibyście byście służyli	służyłybyście byście służyły
3 os.	służyłby by służył	służyłaby by służyła	służyłoby by służyło	służyliby by służyli	służyłyby by służyły

bezosobnik: służono by

bezokolicznik: służyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: służąc

gerundium: służenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	służenie	służenia
D.	służenia	służeń
C.	służeniu	służeniom
B.	służenie	służenia
N.	służeniem	służeniami
Ms.	służeniu	służeniach
W.	służenie	służenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: służący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	służący	służący	służący	służące	służąca
D.	służącego	służącego	służącego	służącego	służącej
C.	służącemu	służącemu	służącemu	służącemu	służącej
B.	służącego	służącego	służący	służące	służącą
N.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącą
Ms.	służącym	służącym	służącym	służącym	służącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	służący	służący	służące	służące
D.	służących	służących	służących	służących
C.	służącym	służącym	służącym	służącym
B.	służących	służących	służących	służące
N.	służącymi	służącymi	służącymi	służącymi
Ms.	służących	służących	służących	służących

Składnia

Rz_żywotny

służyć

Frazeologizmy

czym mogę służyć
ktoś podaje ramię komuś
ktoś służy ramieniem komuś
ktoś służy do mszy

Przysłowia

Nie możecie służyć Bogu i mamonie
Nie można równocześnie służyć Bogu i mamonie
Nie można służyć Bogu i mamonie

Nie można równocześnie służyć Bogu i mamonie
Nie można służyć Bogu i mamonie
Używać świata, póki służą lata

Skrzydlate słowa

Nie możecie służyć Bogu i mamonie

Nie można równocześnie służyć Bogu i mamonie

Nie można służyć Bogu i mamonie

Nie można równocześnie służyć Bogu i mamonie

Nie można służyć Bogu i mamonie

Data ostatniej modyfikacji: 16.03.2023