UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uciąć

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *u-tęti, *u-tьnǫ

Zob. ciąć

1. gałąź

Definicja

oddzielić od całości za pomocą ostrego narzędzia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

uciąć gałąź, kabel, konar, materiał; głowę, język, nogę, ogon, palce, rękę, włosy; nogawkę
uciąć piłą, toporkiem
uciąć w lesie; w połowie wysokości
uciąć fachowo; nisko, równo
należy uciąć
uciąć i ukraść, uciąć i zabrać, uciąć i zostawić

Cytaty

	Oplątał się tak, że zaczęło mu to ograniczać ruchy, zdenerwował się, wyjął nóż, uciął za sobą linkę, ale zdenerwowany nie mógł porozcinać zwojów, które go oplątały, zgubił przy tym nóż i wpadł w panikę. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach, 1999
	Paradne mundury nie miały guzików. Ktoś uciął je nożem, zostawił tylko pętelki. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998
	Ukroiła kromkę chleba i z rynienki pełnej smakowitego mięsiwa ucięła wielki płat. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996
	Tacie palce ucięło... [...] Nie trzeba przecież zbyt dużej wyobraźni, żeby wiedzieć, czym grozi nieostrożne obchodzenie się z siekierą, kosą czy tasakiem. źródło: NKJP: Barbara Matoga: Tacie palce ucięło... Dziennik Polski - Magazyn, 2000-03-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utnę	utniemy
2 os.	utniesz	utniecie
3 os.	utnie	utną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłem +(e)m uciął	ucięłam +(e)m ucięła	ucięłom +(e)m ucięło	ucięliśmy +(e)śmy ucięli	ucięłyśmy +(e)śmy ucięły
2 os.	uciąłeś +(e)ś uciął	ucięłaś +(e)ś ucięła	ucięłoś +(e)ś ucięło	ucięliście +(e)ście ucięli	ucięłyście +(e)ście ucięły
3 os.	uciął	ucięła	ucięło	ucięli	ucięły

bezosobnik: ucięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utnijmy
2 os.	utnij	utnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłbym bym uciął	ucięłabym bym ucięła	ucięłobym bym ucięło	ucięlibyśmy byśmy ucięli	ucięłybyśmy byśmy ucięły
2 os.	uciąłbyś byś uciął	ucięłabyś byś ucięła	ucięłobyś byś ucięło	ucięlibyście byście ucięli	ucięłybyście byście ucięły
3 os.	uciąłby by uciął	ucięłaby by ucięła	ucięłoby by ucięło	ucięliby by ucięli	ucięłyby by ucięły

bezosobnik: ucięto by

bezokolicznik: uciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uciąwszy

gerundium: ucięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ucięcie	ucięcia
D.	ucięcia	ucięć
C.	ucięciu	ucięciom
B.	ucięcie	ucięcia
N.	ucięciem	ucięciami
Ms.	ucięciu	ucięciach
W.	ucięcie	ucięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: ucięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	ucięty	ucięty	ucięty	ucięte	ucięta
D.	uciętego	uciętego	uciętego	uciętego	uciętej
C.	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętej
B.	uciętego	uciętego	ucięty	ucięte	uciętą
N.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętą
Ms.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	ucięci	ucięci	ucięte	ucięte
D.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych
C.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym
B.	uciętych	uciętych	uciętych	ucięte
N.	uciętymi	uciętymi	uciętymi	uciętymi
Ms.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych

odpowiednik aspektowy: ucinać

Składnia

	+	uciąć	+	CO + (CZYM)
Ø	+	uciąć	+	CO + KOMU

2. dyskusję

Definicja

przerwać lub zakończyć zdecydowanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przeciąć

Połączenia

uciąć dyskusję, konfrontację, rozmowę, sprawę, temat; dociekania, dywagacje, nieporozumienia, oskarżenia, plotki, podejrzenia, pogłoski, pomówienia, pytania, spekulacje, spory, wątpliwości, zarzuty, żarty; partyjne interesy, korupcję, jakąś praktykę, przemyt, przywileje, niezdrowe zainteresowanie, niejasne związki
uciąć stwierdzeniem
uciąć w jednej chwili, w pół zdania
uciąć bezceremonialnie, chłodno, cierpko, definitywnie, gniewnie, jednoznacznie, kategorycznie, krótko, nagle, natychmiast, niecierpliwie, ostro, sucho, szybko, śmiało, zdecydowanie, ze złością
starać się uciąć; należy, trzeba uciąć
uciąć i skończyć; zakończyć i uciąć, uciąć i zadać pytanie; potwierdzić i uciąć

Cytaty

	Wejście Kukuczki było podważane przez nepalskich urzędników jako nieprawdopodobne. Wątpliwości ostatecznie uciął po roku list od koreańskiego alpinisty, który pisał, że na szczycie Makalu znalazł czerwonego żółwia w czarne kropki. Była to plastikowa biedronka. Kukuczka przed wyjazdem dostał ją od rocznego synka „na szczęście”. źródło: KJ PWN: Rzeczpospolita Nr: 11.18/2000
	Po emisji tamten zrobił awanturę, że przyjechał na darmo, i chociaż Antek uciął, że to program na żywo i jego dobro wymaga czasem, żeby modyfikować na bieżąco scenariusz, sprawa skończyła się u dyrektora stacji. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003
	Feliks oczami wyobraźni ujrzał siebie jako bogatego człowieka, swoje domy i samochody. Marzenia te ucięło zimne spojrzenie Wietnamczyka, który siedział za kierownicą. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999
	- W Warszawie nie chodziłam na polityczne uroczystości, ponieważ nie zajmowałam się polityką. Miałam w mojej firmie dużo poważniejsze zadania - ucięłam krótko. źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utnę	utniemy
2 os.	utniesz	utniecie
3 os.	utnie	utną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłem +(e)m uciął	ucięłam +(e)m ucięła	ucięłom +(e)m ucięło	ucięliśmy +(e)śmy ucięli	ucięłyśmy +(e)śmy ucięły
2 os.	uciąłeś +(e)ś uciął	ucięłaś +(e)ś ucięła	ucięłoś +(e)ś ucięło	ucięliście +(e)ście ucięli	ucięłyście +(e)ście ucięły
3 os.	uciął	ucięła	ucięło	ucięli	ucięły

bezosobnik: ucięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utnijmy
2 os.	utnij	utnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłbym bym uciął	ucięłabym bym ucięła	ucięłobym bym ucięło	ucięlibyśmy byśmy ucięli	ucięłybyśmy byśmy ucięły
2 os.	uciąłbyś byś uciął	ucięłabyś byś ucięła	ucięłobyś byś ucięło	ucięlibyście byście ucięli	ucięłybyście byście ucięły
3 os.	uciąłby by uciął	ucięłaby by ucięła	ucięłoby by ucięło	ucięliby by ucięli	ucięłyby by ucięły

bezosobnik: ucięto by

bezokolicznik: uciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uciąwszy

gerundium: ucięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ucięcie	ucięcia
D.	ucięcia	ucięć
C.	ucięciu	ucięciom
B.	ucięcie	ucięcia
N.	ucięciem	ucięciami
Ms.	ucięciu	ucięciach
W.	ucięcie	ucięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: ucięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	ucięty	ucięty	ucięty	ucięte	ucięta
D.	uciętego	uciętego	uciętego	uciętego	uciętej
C.	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętej
B.	uciętego	uciętego	ucięty	ucięte	uciętą
N.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętą
Ms.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	ucięci	ucięci	ucięte	ucięte
D.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych
C.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym
B.	uciętych	uciętych	uciętych	ucięte
N.	uciętymi	uciętymi	uciętymi	uciętymi
Ms.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych

odpowiednik aspektowy: ucinać

Składnia

Rz_osobowy	+	uciąć	+	CO
Rz_osobowy	+	uciąć	+	MOWA WPROST
Rz_osobowy	+	uciąć	+	że ZDANIE

3. zarobki

Definicja

ograniczyć wartość lub wielkość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zmniejszyć

Połączenia

uciąć emerytom
uciąć dotacje, finansowanie, przydział, subsydia, świadczenia, ulgi
uciąć po równo
uciąć mocno

Cytaty

I po raz wtóry do Izby wpłynął projekt rządowy, aby podstawę wymiaru świadczeń zmniejszyć do 91%, czyli de facto uciąć świadczenia wszystkim emerytom.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.01.1993

Ja te pieniądze zabieram studentom, którzy chcą w przyszłości być dobrymi nauczycielami. [...] Gdybym tę pomoc uciął z dnia na dzień, minister edukacji, mój przełożony, pewnie by mnie pochwalił za przedsiębiorczość i gospodarność.

źródło: KJ PWN: Rzeczpospolita Nr: 05.19/2001

W tym roku inwestycje pochłoną 26 proc. budżetu miasta. W ubiegłym był to znacznie mniejszy procent, ale to rada uchwala budżet. - Ale pani go proponuje. Nie przypominam sobie, by radni ucięli coś z pani propozycji inwestycyjnych.

źródło: NKJP: Bożena Ronowicz: Najgorsi nie jesteśmy, 2005, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utnę	utniemy
2 os.	utniesz	utniecie
3 os.	utnie	utną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłem +(e)m uciął	ucięłam +(e)m ucięła	ucięłom +(e)m ucięło	ucięliśmy +(e)śmy ucięli	ucięłyśmy +(e)śmy ucięły
2 os.	uciąłeś +(e)ś uciął	ucięłaś +(e)ś ucięła	ucięłoś +(e)ś ucięło	ucięliście +(e)ście ucięli	ucięłyście +(e)ście ucięły
3 os.	uciął	ucięła	ucięło	ucięli	ucięły

bezosobnik: ucięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utnijmy
2 os.	utnij	utnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciąłbym bym uciął	ucięłabym bym ucięła	ucięłobym bym ucięło	ucięlibyśmy byśmy ucięli	ucięłybyśmy byśmy ucięły
2 os.	uciąłbyś byś uciął	ucięłabyś byś ucięła	ucięłobyś byś ucięło	ucięlibyście byście ucięli	ucięłybyście byście ucięły
3 os.	uciąłby by uciął	ucięłaby by ucięła	ucięłoby by ucięło	ucięliby by ucięli	ucięłyby by ucięły

bezosobnik: ucięto by

bezokolicznik: uciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uciąwszy

gerundium: ucięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ucięcie	ucięcia
D.	ucięcia	ucięć
C.	ucięciu	ucięciom
B.	ucięcie	ucięcia
N.	ucięciem	ucięciami
Ms.	ucięciu	ucięciach
W.	ucięcie	ucięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: ucięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	ucięty	ucięty	ucięty	ucięte	ucięta
D.	uciętego	uciętego	uciętego	uciętego	uciętej
C.	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętemu	uciętej
B.	uciętego	uciętego	ucięty	ucięte	uciętą
N.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętą
Ms.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym	uciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	ucięci	ucięci	ucięte	ucięte
D.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych
C.	uciętym	uciętym	uciętym	uciętym
B.	uciętych	uciętych	uciętych	ucięte
N.	uciętymi	uciętymi	uciętymi	uciętymi
Ms.	uciętych	uciętych	uciętych	uciętych

odpowiednik aspektowy: ucinać

Składnia

Rz_osobowy

uciąć

CO + (KOMU)

Frazeologizmy

jak nożem uciął
ktoś da sobie głowę uciąć
ktoś da sobie rękę uciąć
ktoś daje sobie głowę uciąć
ktoś daje sobie rękę uciąć
ktoś uciął sobie drzemkę
ktoś uciął komara
ktoś uciął sobie pogawędkę
ktoś uciął sobie rozmowę

Przysłowia

Indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli
Indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb ucięli

Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2013