UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

speszyć

Chronologizacja

SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od: peszyć.
Por. pech

Definicja

pozbawić pewności siebie i wprawić w zakłopotanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  onieśmielić, skonfundować, zdeprymować, zmieszać

Połączenia

  • komplement, śmiech, świdrujący wzrok speszył kogoś, kamera, obecność obcych speszyła kogoś, milczenie speszyło kogoś
  • speszyć gościa, rozmówcę
  • speszony gorącym dopingiem, liczną widownią, nieoczekiwaną życzliwością, oklaskami, czyimś zainteresowaniem
  • lekko, nieco, trochę, wyraźnie speszony
  • speszyć i zdekoncentrować; speszony i przestraszony; zaskoczony i speszony, zdenerwowany i speszony
  • speszone dziecko

Cytaty

To nagłe, intymne wyznanie ją speszyło. Poczuła się nim dziwnie osaczona.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003

Wyraźnie speszyło go, że patrzę; jak gdyby wszystko, co wisiało na ścianach, brało się z jakiejś jego wstydliwej słabości.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

Stoją troszkę sztywno, speszeni telewizją, salą, tłumem oklaskujących ich ludzi.

źródło: NKJP: Dawid Warszawski, Gazeta Wyborcza, 1993-07-12

Trochę chłopaka speszyła, trochę rozbawiła obcesową zaczepką.

źródło: Internet

Denerwował się, pocił, był sztywny, skrępowany, speszony, widać było, że ma tremę.

źródło: NKJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. speszę
speszymy
2 os. speszysz
speszycie
3 os. speszy
speszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. speszyłem
+(e)m speszył
speszyłam
+(e)m speszyła
speszyłom
+(e)m speszyło
speszyliśmy
+(e)śmy speszyli
speszyłyśmy
+(e)śmy speszyły
2 os. speszyłeś
+(e)ś speszył
speszyłaś
+(e)ś speszyła
speszyłoś
+(e)ś speszyło
speszyliście
+(e)ście speszyli
speszyłyście
+(e)ście speszyły
3 os. speszył
speszyła
speszyło
speszyli
speszyły

bezosobnik: speszono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. speszmy
2 os. spesz
speszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. speszyłbym
bym speszył
speszyłabym
bym speszyła
speszyłobym
bym speszyło
speszylibyśmy
byśmy speszyli
speszyłybyśmy
byśmy speszyły
2 os. speszyłbyś
byś speszył
speszyłabyś
byś speszyła
speszyłobyś
byś speszyło
speszylibyście
byście speszyli
speszyłybyście
byście speszyły
3 os. speszyłby
by speszył
speszyłaby
by speszyła
speszyłoby
by speszyło
speszyliby
by speszyli
speszyłyby
by speszyły

bezosobnik: speszono by

bezokolicznik: speszyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: speszywszy

gerundium: speszenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. speszenie
speszenia
D. speszenia
speszeń
C. speszeniu
speszeniom
B. speszenie
speszenia
N. speszeniem
speszeniami
Ms. speszeniu
speszeniach
W. speszenie
speszenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: speszony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. speszony
speszony
speszony
speszone
speszona
D. speszonego
speszonego
speszonego
speszonego
speszonej
C. speszonemu
speszonemu
speszonemu
speszonemu
speszonej
B. speszonego
speszonego
speszony
speszone
speszoną
N. speszonym
speszonym
speszonym
speszonym
speszoną
Ms. speszonym
speszonym
speszonym
speszonym
speszonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. speszeni
speszeni
speszone
speszone
D. speszonych
speszonych
speszonych
speszonych
C. speszonym
speszonym
speszonym
speszonym
B. speszonych
speszonych
speszonych
speszone
N. speszonymi
speszonymi
speszonymi
speszonymi
Ms. speszonych
speszonych
speszonych
speszonych

odpowiednik aspektowy: peszyć

Składnia

Rz nieżywotny + speszyć +
KOGO
Ø + speszyć +
KOGO + że ZDANIE
Rz osobowy + speszyć +
KOGO + (CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 13.01.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj