UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

izba

Chronologizacja

965, Ibrahim ibn Jakub, Relacja o Słowianach (Leszek Bednarczuk, Początki i pogranicza polszczyzny, 2018)
W postaci: istba
Inne znaczenie: 'łaźnia'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. izba
izby
D. izby
izb
C. izbie
izbom
B. izbę
izby
N. izbą
izbami
Ms. izbie
izbach
W. izbo
izby

Pochodzenie

psł. *jьstъba 'ogrzewane pomieszczenie mieszkalne; ziemianka'

z łac. *extupa, *extufa 'łaźnia parowa'

1. pokój

Definicja

książk. 
jedno z pomieszczeń w domu lub w mieszkaniu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pokój
hiperonimy:  pomieszczenie

Połączenia

  • mała, wielka; wiejska izba
  • izba z kuchnią; z piecem
  • izba na dole, na górze, na parterze; izba w domu; w Polsce
  • wnętrza izb
  • drzwi od izby
  • sprzątać izbę
  • wyjść z izby
  • chodzić, krzątać się po izbie

Cytaty

W małej izbie mebel przy meblu. Na ścianach porozwieszane ubrania. Ciasno. Rodzina Lijewskich ma dostać przydziałowe mieszkanie dla powodzian.

źródło: NKJP: Ewa Zientarska: Olbrzym ugryzł szkołę, Gazeta Wyborcza, 1997-09-12

[...] To jest małe mieszkanie, dwie izby z kuchnią, metraż trzydzieści cztery metry i do tego piąte piętro [...].

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Apelacja, 1968

W izbie na dole podłoga wydawała się taka brudna, że się jej brzydził.

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005

Pani Agnieszka krzątała się po izbie przy zwykłych porannych zajęciach.

źródło: NKJP: Alfons Filar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995

2. do zwiedzania

Definicja

pomieszczenie do zwiedzania stylizowane na dawny pokój mieszkalny lub prezentujące eksponaty związane z jakimś wydarzeniem lub osobą

Noty o użyciu

W nazwach własnych zapisywane wielką literą, np.: Izba Pamięci, Izba Regionalna.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pomieszczenie

Połączenia

  • wiejska izba; izba regionalna
  • izba pamięci
  • wnętrze izby
  • tworzyć, stworzyć urządzić; zwiedzić izbę

Cytaty

W tym miesiącu ma dojść do otwarcia wiejskiej izby regionalnej w Wiercanach. Wiele eksponatów już zgromadzono, trwają poszukiwania kolejnych.

źródło: NKJP: Regionalna pamięć, Dziennik Polski, 2002-09-07

Poruszający się na rowerach zwiedzą Izbę Pamięci Hugona Kołłątaja w Wiśniowej oraz klasztor pokamedulski w Rytwianach.

źródło: NKJP: /AD/: Dziś trzecia edycja Rajdu Staszowskiego, Echo Dnia, 2007-05-12

[...] Należałoby bardziej upamiętnić jego czyny, na przykład poprzez stworzenie izby pamięci oraz nazywanie ulic, szlaków turystycznych czy szkół jego imieniem.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 04.03.2004

Ponieważ część muzeum mieści się w dawnej willi gen. Józefa Hallera, urządzono izbę jego pamięci.

źródło: NKJP: Jacek Szczerba: Dziura ozonowa w kulturze, Gazeta Wyborcza, 1992-08-17

3. w parlamencie

Definicja

jedna z części, na jakie dzieli się parlament w niektórych krajach

Noty o użyciu

W nazwach własnych zapisywane wielką literą, np.: Izba Lordów, Izba Gmin.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • Wysoka Izba
  • Izba Lordów, Gmin
  • Izba w Sejmie; izby w parlamencie
  • Wysoka Izba i członkowie komisji, Wysoka Izba i posłowie; Wysoka Izba i rząd; senat i Izba
  • posłowie; skład; obrady, prace Izby
  • kontakt z Izbą
  • debata, dyskusja w izbie
  • Izba debatowała; kontroluje coś; postanowiła, przegłosowała, przyjęła, rozpatruje, uchwaliła, ustaliła coś, zdecydowała o czymś
  • poinformować; reprezentować Izbę; posiedzenie Izby; rozwiązywanie izb
  • coś rozpatrywane, uchwalone przez Izbę
  • zasiadać, (debata, projekt, sprawa) toczy się w Izbie; czytanie w Izbie

Cytaty

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przystępujemy dzisiaj do trzeciego czytania bardzo ważnych projektów ustaw.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.03.1997

W Izbie Reprezentantów zasiada 435 deputowanych, zwanych kongresmanami, a ich kadencja trwa dwa lata, co oznacza, że przy każdych kolejnych wyborach wybiera się pełny skład Izby.

źródło: NKJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996

Krótka sesja przeszła spokojnie, izby uchwaliły bez sprzeciwu większość przedłożeń podatkowych i kodyfikacyjnych rządu.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968

4. organ administracyjny

Definicja

organ administracyjny lub samorządowy, wykonujący określone zadania

Noty o użyciu

W nazwach własnych zapisywane wielką literą, np.: Okręgowa Izba Lekarska, Śląska Izba Rolnicza.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • krajowa, okręgowa, polska, powiatowa, regionalna; małopolska, mazowiecki, śląska... izba; izba celna, gospodarcza, handlowa, lekarska, obrachunkowa, rolnicza, rzemieślnicza
  • izba gospodarki, handlu, kontroli, rzemiosła
  • izba z siedzibą gdzieś
  • izba w Polsce; w kraju, w mieście, w województwie
  • izba i komisja; izby i stowarzyszenia; urząd i izba
  • prezes izby; działalność; kompetencje; kontrola; zadania; członkowie, działacze, przedstawiciele; dyrektorzy, szefowie izb
  • dotacje dla izb; przynależność; wybory do izb
  • kontakt; współpraca z izbą
  • debata, dyskusja; członkostwo w izbie
  • przekazać izbom coś; przekazanie izbom czegoś
  • tworzyć, utworzyć; powołać; reprezentować izbę; powołanie, powstanie, utworzenie; zgromadzenie izby; finansowanie, funkcjonowanie izb
  • odwołać się do izby; coś kierować, skierować do izb
  • coś realizowane, dokonywane; kontrolowane przez izbę
  • porozumienie z izbą
  • głosować; pracować; zasiadać w izbie; ktoś zrzeszony w izbie

Cytaty

Do Krajowej Izby Doradców Podatkowych obowiązkowo będą należeć wszyscy doradcy podatkowi.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.04.1996

Obecnie w województwie podkarpackim działa samodzielna izba z siedzibą w Przemyślu.

źródło: NKJP: Praca i powołanie, Dziennik Polski, 2001-09-14

Część z nich w ogóle nie bierze udziału w działalności izby. Dlaczego? - Moim zdaniem przede wszystkim z powodu braku opłacalności produkcji rolnej.

źródło: NKJP: K.Kowalski: Z izbą czy bez izby?, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-10

Honorowy patronat nad konkursem objęła Naczelna Izba Aptekarska.

źródło: NKJP: (ma.w): Prestiżowe wyróżnienie, Nowiny Raciborskie, 2003-12-03

5. w szpitalu

Definicja

pomieszczenie w szpitalu, w którym przyjmuje się i leczy osoby z określonymi chorobami lub wskazaniami lekarskimi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie miejsca i instytucje związane z leczeniem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pomieszczenie

Połączenia

  • izba porodowa
  • izba chorych; przyjęć
  • szpital i izba
  • lekarka, lekarz, pacjent, pielęgniarka z izby
  • pobyt w izbie
  • powstanie izby
  • przynależeć do izb
  • pracować w izbie; leczenie w izbie

Cytaty

Przeniesiono mnie na izbę chorych, gdzie lekarze stwierdzili ogromne osłabienie.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Nie zgadza się na warunki Funduszu, gdyż na prowadzenie szpitala i izby przyjęć zaproponowano mu prawie o 1,5 mln zł mniej niż w 2006 roku.

źródło: NKJP: M.Barwicka: Szpitale dostały mniej na leczenie, Tygodnik Ciechanowski, 2007-01-21

Jak powiedział lekarz z izby przyjęć szpitala w Kartuzach, gdzie trafiło sześć osób, jedna z ofiar jest w stanie bardzo ciężkim; ma podejrzenie złamania kręgosłupa.

źródło: NKJP: (PAP): Winna mgła?, Dziennik Polski, 2002-03-19

6. policyjna

Definicja

budynek lub pomieszczenie albo zespół pomieszczeń, w którym przebywają okresowo osoby zatrzymane przez policję z powodu złamania określonych przepisów

Noty o użyciu

W nazwach własnych zapisywane wielką literą, np.: Policyjna Izba Dziecka, Izba Wytrzeźwień w Kielcach.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Połączenia

  • policyjna izba
  • izba dziecka; zatrzymań, wytrzeźwień
  • działalność izb
  • pobyt w izbie
  • opuścić izbę
  • przewieźć, skierować, trafić do izby; wyjść z izby; ktoś przewieziony do izby
  • (noc) spędzić; osadzić, umieścić w izbie (wytrzeźwień, zatrzymań); zatrzymanie w izbie; ktoś osadzony, umieszczony, zatrzymany w izbie

Cytaty

Nieletniego zatrzymano najpierw w policyjnej izbie wytrzeźwień.

źródło: NKJP: R.Nadaj: Syn zabił ojca, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-18

Do obowiązków funkcjonariuszy należy również odwożenie młodocianych do Izby Dziecka i Sądu dla Nieletnich.

źródło: NKJP: (EM): Policyjne problemy, Dziennik Polski, 2001-10-30

Tym razem mężczyzna trafił do Izby Wytrzeźwień w Kielcach. Po tym jak doszedł do siebie, stanął przed sądem i został aresztowany.

źródło: NKJP: /minos/: A wszystko to... z miłości do rowerów?, Echo Dnia, 2006-09-18

Sprawca został zatrzymany przez funkcjonariuszy z Komendy Powiatowej Policji w Nakle, a następnie osadzony w Izbie Wytrzeźwień w Bydgoszczy.

źródło: NKJP: ST: Zaczął kopać karoserię, Nakielski Czas, 2004-10-13

Frazeologizmy

izba czeladna
Izba Lordów
izba niższa
izba skarbowa
izba wyższa
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj