UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nastawać

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. stawać

1. zaczynać się

Definicja

zaczynać się i trwać

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zaczynać się

Połączenia

ciemność, dzień; cisza, milczenie nastaje

Cytaty

	Wraz z październikiem w Tunezji nastaje deszczowa pora. źródło: NKJP: Oazy pośród gór, Dziennik Polski, 2001-11-17
	Teraz szybko nastaje zmrok, więc bardzo ważne jest to, aby lampy były sprawne. źródło: NKJP: Nakielski Czas, 2003-12-10
	Teraz nastają nowe czasy. Świat jest coraz bardziej złożony, coraz bardziej potrzeba ludzi odważnych [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.11.1993
	Był niewidoczny w szarówce nastającego dnia. źródło: NKJP: Alfons Filar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nastaję	nastajemy
2 os.	nastajesz	nastajecie
3 os.	nastaje	nastają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałem +(e)m nastawał	nastawałam +(e)m nastawała	nastawałom +(e)m nastawało	nastawaliśmy +(e)śmy nastawali	nastawałyśmy +(e)śmy nastawały
2 os.	nastawałeś +(e)ś nastawał	nastawałaś +(e)ś nastawała	nastawałoś +(e)ś nastawało	nastawaliście +(e)ście nastawali	nastawałyście +(e)ście nastawały
3 os.	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały

bezosobnik: nastawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nastawał będę nastawać	będę nastawała będę nastawać	będę nastawało będę nastawać	będziemy nastawali będziemy nastawać	będziemy nastawały będziemy nastawać
2 os.	będziesz nastawał będziesz nastawać	będziesz nastawała będziesz nastawać	będziesz nastawało będziesz nastawać	będziecie nastawali będziecie nastawać	będziecie nastawały będziecie nastawać
3 os.	będzie nastawał będzie nastawać	będzie nastawała będzie nastawać	będzie nastawało będzie nastawać	będą nastawali będą nastawać	będą nastawały będą nastawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nastawajmy
2 os.	nastawaj	nastawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałbym bym nastawał	nastawałabym bym nastawała	nastawałobym bym nastawało	nastawalibyśmy byśmy nastawali	nastawałybyśmy byśmy nastawały
2 os.	nastawałbyś byś nastawał	nastawałabyś byś nastawała	nastawałobyś byś nastawało	nastawalibyście byście nastawali	nastawałybyście byście nastawały
3 os.	nastawałby by nastawał	nastawałaby by nastawała	nastawałoby by nastawało	nastawaliby by nastawali	nastawałyby by nastawały

bezosobnik: nastawano by

bezokolicznik: nastawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nastając

gerundium: nastawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nastawanie	nastawania
D.	nastawania	nastawań
C.	nastawaniu	nastawaniom
B.	nastawanie	nastawania
N.	nastawaniem	nastawaniami
Ms.	nastawaniu	nastawaniach
W.	nastawanie	nastawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nastający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nastający	nastający	nastający	nastające	nastająca
D.	nastającego	nastającego	nastającego	nastającego	nastającej
C.	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającej
B.	nastającego	nastającego	nastający	nastające	nastającą
N.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającą
Ms.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nastający	nastający	nastające	nastające
D.	nastających	nastających	nastających	nastających
C.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym
B.	nastających	nastających	nastających	nastające
N.	nastającymi	nastającymi	nastającymi	nastającymi
Ms.	nastających	nastających	nastających	nastających

odpowiednik aspektowy: nastać

Składnia

Rz_nieżywotny

nastawać

2. obejmować funkcję

Definicja

obejmować jakąś funkcję lub stanowisko jako ktoś nowy w tej roli

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Cytaty

Padał deszcz, dach przeciekał. Dziś też przecieka, choć jak w Ursusie nastawał nowy dyrektor - było ich, było - zawsze mówił, że dach przeciekać nie będzie. Myślę sobie, że z tym dachem jest jak z bywszym socjalizmem; musi być taki, jaki jest, bo nic się zrobić nie da.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Tupniemy, cały świat będzie nasz, Gazeta Wyborcza, 1995-05-27

Zmienia się władza, nastaje nowy prezydent, zlecając w dniu 31.03.1999 r. Biuru Kontroli Urzędu Miasta Krakowa kontrolę spraw związanych z dzierżawą Kraka.

źródło: NKJP: Rada nie musi się zgodzić..., Dziennik Polski, 2002-09-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nastaję	nastajemy
2 os.	nastajesz	nastajecie
3 os.	nastaje	nastają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałem +(e)m nastawał	nastawałam +(e)m nastawała	nastawałom +(e)m nastawało	nastawaliśmy +(e)śmy nastawali	nastawałyśmy +(e)śmy nastawały
2 os.	nastawałeś +(e)ś nastawał	nastawałaś +(e)ś nastawała	nastawałoś +(e)ś nastawało	nastawaliście +(e)ście nastawali	nastawałyście +(e)ście nastawały
3 os.	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały

bezosobnik: nastawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nastawał będę nastawać	będę nastawała będę nastawać	będę nastawało będę nastawać	będziemy nastawali będziemy nastawać	będziemy nastawały będziemy nastawać
2 os.	będziesz nastawał będziesz nastawać	będziesz nastawała będziesz nastawać	będziesz nastawało będziesz nastawać	będziecie nastawali będziecie nastawać	będziecie nastawały będziecie nastawać
3 os.	będzie nastawał będzie nastawać	będzie nastawała będzie nastawać	będzie nastawało będzie nastawać	będą nastawali będą nastawać	będą nastawały będą nastawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nastawajmy
2 os.	nastawaj	nastawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałbym bym nastawał	nastawałabym bym nastawała	nastawałobym bym nastawało	nastawalibyśmy byśmy nastawali	nastawałybyśmy byśmy nastawały
2 os.	nastawałbyś byś nastawał	nastawałabyś byś nastawała	nastawałobyś byś nastawało	nastawalibyście byście nastawali	nastawałybyście byście nastawały
3 os.	nastawałby by nastawał	nastawałaby by nastawała	nastawałoby by nastawało	nastawaliby by nastawali	nastawałyby by nastawały

bezosobnik: nastawano by

bezokolicznik: nastawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nastając

gerundium: nastawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nastawanie	nastawania
D.	nastawania	nastawań
C.	nastawaniu	nastawaniom
B.	nastawanie	nastawania
N.	nastawaniem	nastawaniami
Ms.	nastawaniu	nastawaniach
W.	nastawanie	nastawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nastający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nastający	nastający	nastający	nastające	nastająca
D.	nastającego	nastającego	nastającego	nastającego	nastającej
C.	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającej
B.	nastającego	nastającego	nastający	nastające	nastającą
N.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającą
Ms.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nastający	nastający	nastające	nastające
D.	nastających	nastających	nastających	nastających
C.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym
B.	nastających	nastających	nastających	nastające
N.	nastającymi	nastającymi	nastającymi	nastającymi
Ms.	nastających	nastających	nastających	nastających

odpowiednik aspektowy: nastać

Składnia

Rz_osobowy

nastawać

3. domagać się

Definicja

domagać się usilnie czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

domagać się

Połączenia

mocno nastawać
bardzo nastawać

Cytaty

	Dlatego m.in. wicepremier Kołodko tak bardzo nastawał na obniżenie stopy procentowej przez Narodowy Bank Polski [...]. źródło: NKJP: Danuta Zagrodzka, Gazeta Wyborcza,1995-01-30
	Chciałbym powiedzieć, że związki zawodowe bardzo mocno nastawały na to, aby rolnicy otrzymywali te limity cukrowe. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 28.03.2001
	[...] aparat jest uszkodzony, lekarz operuje, a rodzina nastaje, byśmy zaraz przewozili rannego - wołała z niekłamanym strachem pielęgniarka Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. źródło: NKJP: Wszystko może się zdarzyć, Dziennik Polski, 2003-09-29
	Stary, bezzębny służący drażnił ją coraz bardziej. Gdyby wiedziała, że stryj umarł, darowałaby sobie przyjazd. Nie znosiła pogrzebów. - A jest solidny? - nastawał staruszek. - Co? Samochód? - Nie, nie. Bagażnik. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu,1999
	Dlatego Polska - zamiast gorączkowo negocjować warunki zamontowania tarczy - powinna nastawać na Amerykanów, aby publicznie przedstawili Rosji uczciwą propozycję [...]. źródło: NKJP: www.borowski.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nastaję	nastajemy
2 os.	nastajesz	nastajecie
3 os.	nastaje	nastają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałem +(e)m nastawał	nastawałam +(e)m nastawała	nastawałom +(e)m nastawało	nastawaliśmy +(e)śmy nastawali	nastawałyśmy +(e)śmy nastawały
2 os.	nastawałeś +(e)ś nastawał	nastawałaś +(e)ś nastawała	nastawałoś +(e)ś nastawało	nastawaliście +(e)ście nastawali	nastawałyście +(e)ście nastawały
3 os.	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały

bezosobnik: nastawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nastawał będę nastawać	będę nastawała będę nastawać	będę nastawało będę nastawać	będziemy nastawali będziemy nastawać	będziemy nastawały będziemy nastawać
2 os.	będziesz nastawał będziesz nastawać	będziesz nastawała będziesz nastawać	będziesz nastawało będziesz nastawać	będziecie nastawali będziecie nastawać	będziecie nastawały będziecie nastawać
3 os.	będzie nastawał będzie nastawać	będzie nastawała będzie nastawać	będzie nastawało będzie nastawać	będą nastawali będą nastawać	będą nastawały będą nastawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nastawajmy
2 os.	nastawaj	nastawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałbym bym nastawał	nastawałabym bym nastawała	nastawałobym bym nastawało	nastawalibyśmy byśmy nastawali	nastawałybyśmy byśmy nastawały
2 os.	nastawałbyś byś nastawał	nastawałabyś byś nastawała	nastawałobyś byś nastawało	nastawalibyście byście nastawali	nastawałybyście byście nastawały
3 os.	nastawałby by nastawał	nastawałaby by nastawała	nastawałoby by nastawało	nastawaliby by nastawali	nastawałyby by nastawały

bezosobnik: nastawano by

bezokolicznik: nastawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nastając

gerundium: nastawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nastawanie	nastawania
D.	nastawania	nastawań
C.	nastawaniu	nastawaniom
B.	nastawanie	nastawania
N.	nastawaniem	nastawaniami
Ms.	nastawaniu	nastawaniach
W.	nastawanie	nastawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nastający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nastający	nastający	nastający	nastające	nastająca
D.	nastającego	nastającego	nastającego	nastającego	nastającej
C.	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającej
B.	nastającego	nastającego	nastający	nastające	nastającą
N.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającą
Ms.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nastający	nastający	nastające	nastające
D.	nastających	nastających	nastających	nastających
C.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym
B.	nastających	nastających	nastających	nastające
N.	nastającymi	nastającymi	nastającymi	nastającymi
Ms.	nastających	nastających	nastających	nastających

Składnia

Rz_osobowy	+	nastawać	+	na CO
Rz_osobowy	+	nastawać	+	(na KOGO) + żeby ZDANIE
Rz_osobowy	+	nastawać	+	MOWA WPROST

4. dybać na kogoś

Definicja

o osobach lub zwierzętach: zagrażać komuś lub czemuś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dybać
	hiperonimy:	zagrażać

Połączenia

nastawać na czyjeś życie, na czyjąś cnotę

Cytaty

	Za kilka dni powstanie ekspertyza. Dzięki niej dowiemy się, jakiego materiału użył terrorysta, który nastawał na życie skarżyskiego przedsiębiorcy. źródło: NKJP: Mateusz Bolechowski, Kolejny zamach na Wtórpol, Echo Dnia, 2007-01-19
	Przed progiem domu nastają na siebie dwa nadęte, tłuste gołębie. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1981
	[...] trzeba było popaść w zapał prowincjonalnego kauzyperdy, by z taką swadą, jak poseł Wierchowicz, wywodzić, że powołanie Komisji Śledczej będzie nastawaniem na niezależność prokuratury i demokratycznego państwa prawa. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.12.1999
	– Ja osobiście nic do tego faceta nie miałem. Był trochę czepialski, nastawał na naszego pudla, ale ja go nawet rozumiałem. Podobno jakiś mały pies ugryzł mu kiedyś żonę… źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Nie zabijać pająków, 2007
	Nawet ludzie niewierzący, choć jest ich w Polsce niewielu, powinni przyjąć, że każdy, kto w Polsce chce niszczyć Kościół i te wartości, które Kościół reprezentuje, nastaje nie tylko na religię katolicką, religię ogromnej większości Polaków, ale nastaje na sam naród. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nastaję	nastajemy
2 os.	nastajesz	nastajecie
3 os.	nastaje	nastają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałem +(e)m nastawał	nastawałam +(e)m nastawała	nastawałom +(e)m nastawało	nastawaliśmy +(e)śmy nastawali	nastawałyśmy +(e)śmy nastawały
2 os.	nastawałeś +(e)ś nastawał	nastawałaś +(e)ś nastawała	nastawałoś +(e)ś nastawało	nastawaliście +(e)ście nastawali	nastawałyście +(e)ście nastawały
3 os.	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały

bezosobnik: nastawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nastawał będę nastawać	będę nastawała będę nastawać	będę nastawało będę nastawać	będziemy nastawali będziemy nastawać	będziemy nastawały będziemy nastawać
2 os.	będziesz nastawał będziesz nastawać	będziesz nastawała będziesz nastawać	będziesz nastawało będziesz nastawać	będziecie nastawali będziecie nastawać	będziecie nastawały będziecie nastawać
3 os.	będzie nastawał będzie nastawać	będzie nastawała będzie nastawać	będzie nastawało będzie nastawać	będą nastawali będą nastawać	będą nastawały będą nastawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nastawajmy
2 os.	nastawaj	nastawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nastawałbym bym nastawał	nastawałabym bym nastawała	nastawałobym bym nastawało	nastawalibyśmy byśmy nastawali	nastawałybyśmy byśmy nastawały
2 os.	nastawałbyś byś nastawał	nastawałabyś byś nastawała	nastawałobyś byś nastawało	nastawalibyście byście nastawali	nastawałybyście byście nastawały
3 os.	nastawałby by nastawał	nastawałaby by nastawała	nastawałoby by nastawało	nastawaliby by nastawali	nastawałyby by nastawały

bezosobnik: nastawano by

bezokolicznik: nastawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nastając

gerundium: nastawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nastawanie	nastawania
D.	nastawania	nastawań
C.	nastawaniu	nastawaniom
B.	nastawanie	nastawania
N.	nastawaniem	nastawaniami
Ms.	nastawaniu	nastawaniach
W.	nastawanie	nastawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nastający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nastający	nastający	nastający	nastające	nastająca
D.	nastającego	nastającego	nastającego	nastającego	nastającej
C.	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającemu	nastającej
B.	nastającego	nastającego	nastający	nastające	nastającą
N.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającą
Ms.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym	nastającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nastający	nastający	nastające	nastające
D.	nastających	nastających	nastających	nastających
C.	nastającym	nastającym	nastającym	nastającym
B.	nastających	nastających	nastających	nastające
N.	nastającymi	nastającymi	nastającymi	nastającymi
Ms.	nastających	nastających	nastających	nastających

Składnia

Rz_żywotny

nastawać

na CO/KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2025