UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

beczka

Chronologizacja

1393, SPXVI

1.a pojemnik

Definicja

przedmiot w kształcie zbliżonym do walca, wykonany tradycyjnie z klepek drewnianych, spiętych obręczą, służący do przechowywania lub transportowania dużej ilości cieczy lub towarów

Pochodzenie

psł. *bъčьka

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  naczynie

Połączenia

  • mała, wielka; pełna; 200-litrowa, 400-litrowa, 1000-litrowa… beczka; dębowe, drewniane, metalowe, plastikowe, stalowe; puste beczki
  • beczka piwa, wina
  • beczka na deszczówkę, na wodę
  • beczka z piwem, z winem, z wodą; z kapustą, z ogórkami; z benzyną, z paliwem, z ropą
  • beczka o pojemności, średnicy jakiejś; beczka po piwie, po winie; po benzynie, po ropie
  • beczki i kanistry; butelki i beczki
  • dno beczki
  • piwo, wino, woda; kapusta, ogórki z beczki
  • piwo, woda; kapusta, śledzie w beczce
  • przewozić beczkę; toczyć, wytoczyć/wytaczać beczki; toczenie beczki
  • coś wlać; wrzucić, wsadzić/wkładać do beczki; coś lać, leje się, przelewać z beczki
  • coś trzymać; mieszkać; wino leżakuje w beczce; leżakownie w beczce
  • gruby jak beczka

Cytaty

Pod jedną ze ścian ułożono stos pustych beczek po winie i to właśnie między nimi a wielkim, rozłożystym kasztanem zatrzymał się powóz Weroniki.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993

A to była beczka na deszczówkę, w której nasz parobek, Bakalarczyk, mył ręce z gnoju, ilekroć wracał z pola.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Anglicy za pomocą ręcznej pompki sprawnie przetoczyli paliwo z beczki i kanistrów do dwóch maszyn, które miały lecieć dalej.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Z pobliskiego baraku myśliwi dźwigają na plecach silniki, toczą beczki z benzyną - po 200 l na każdy welbot, ładują na łodzie czerwone boje, harpuny, karabiny.

źródło: NKJP: Tomasz Kizny: Czukcze nie przepraszają już wielorybów, Magazyn nr 23 dodatek do Gazety Wyborczej, 1996-06-14

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. beczka
beczki
D. beczki
beczek
C. beczce
beczkom
B. beczkę
beczki
N. beczką
beczkami
Ms. beczce
beczkach
W. beczko
beczki

1.b zawartość

Definicja

to, co znajduje się w beczce - pojemniku

Pochodzenie

psł. *bъćьka

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Połączenia

  • beczka piwa, wody, wina; kapusty, ogórków; paliwa; benzyny, oleju, ropy

Cytaty

Miłośnicy morskich pieśni, jak to mają w zwyczaju, wypili nie jedną beczkę piwa.

źródło: NKJP: Piotr Tymczak: Brama na świat, Dziennik Polski, 2001-02-26

Beczki ropy zużywa, żeby wszystko zaorać, zasiać i zebrać.

źródło: NKJP: Anna Fostakowska: Zamiast do Unii, my na odstrzał idziem, Magazyn dodatek do Gazety Wyborczej, 1998-04-17

A norkę drań ma taką krętą, że nieraz i beczką wody go nie wypłoszysz.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. beczka
beczki
D. beczki
beczek
C. beczce
beczkom
B. beczkę
beczki
N. beczką
beczkami
Ms. beczce
beczkach
W. beczko
beczki

Składnia

bez ograniczeń + beczka +
CZEGO

2. w powietrzu

Definicja

lotn. 
figura akrobatyczna w lotnictwie, polegająca na tym, że samolot wykonuje pełny obrót dookoła osi biegnącej wzdłuż kadłuba

Pochodzenie

ang. barrel roll

fr. tonneau

niem. Fassrolle

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  akrobacja

Połączenia

  • zrobić/robić, wykonać, wykręcić beczkę

Cytaty

Myśliwiec F-16 nie wykona więcej niż jednej beczki na sekundę, ponieważ ma wbudowane zabezpieczenia.

źródło: NKJP: Marcin Bójko: Samolot jak z gumy, prasa, 2005

[...] Popisują się kolejnymi ewolucjami powietrznymi. Jedna przed chwilą zrobiła nawet beczkę, co wzbudziło mój oczywisty podziw.

źródło: NKJP: Kuba Jaguszewski: Nienawiść – tak sobie myślę, Puls Studenta, 2001-01

Do dziś się zastanawiam, jak te graty w ogóle odrywały się od ziemi... A ty mi tu o akrobacji! Gdybym spróbował wykręcić na tym beczkę albo pętlę, na pewno wypadłoby sporo części.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. beczka
beczki
D. beczki
beczek
C. beczce
beczkom
B. beczkę
beczki
N. beczką
beczkami
Ms. beczce
beczkach
W. beczko
beczki

Frazeologizmy

beczka prochu
beczka śmiechu
jak śledzie w beczce
ktoś siedzi na beczce prochu
ktoś zjadł beczkę soli
łyżka dziegciu
łyżka dziegciu w beczce miodu
studnia bez dna
z innej beczki III
z innej beczki II
z innej beczki I
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj