UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zakonserwować

Chronologizacja

SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ang. conserve

fr. conserver

z łac. conservo 'zachowuję, strzegę'

1. żywność

Definicja

poddać zmianom chroniącym przed zepsuciem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

ochronić

Połączenia

zakonserwować grzyby, jaja, mięso, ogórki; krew, mózg, szkielet
zakonserwować bez soli i cukru
zakonserwować w formalinie, w lodzie, w piasku; w miodzie, w occie, w soli, w spirytusie; w słojach
zakonserwować i rozprowadzać

Cytaty

Większość ogórków zakonserwowano przy użyciu zabronionego octu z esencji octowej.

źródło: NKJP: Marcin Gocłowski: Gazeta Wyborcza, 1993-12-20

Nie mógł się zmarnować żaden zdrowy, jadalny grzyb. Matki bądź babki, obgotowawszy uprzednio, umiały je spreparować i zakonserwować tak, że służyły przez długie, także zimowe miesiące.

źródło: NKJP: W Bielajce, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-05-04

Tam, gdzie stosuje się tradycyjne metody, prawdopodobne staje się marnowanie krwi w przypadku większej akcji jej oddawania. Świeżą krew można zakonserwować na maksymalnie dwadzieścia kilka dni.

źródło: NKJP: Wiesław Ziobro: Krew i honor, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-12-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakonserwuję	zakonserwujemy
2 os.	zakonserwujesz	zakonserwujecie
3 os.	zakonserwuje	zakonserwują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałem +(e)m zakonserwował	zakonserwowałam +(e)m zakonserwowała	zakonserwowałom +(e)m zakonserwowało	zakonserwowaliśmy +(e)śmy zakonserwowali	zakonserwowałyśmy +(e)śmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałeś +(e)ś zakonserwował	zakonserwowałaś +(e)ś zakonserwowała	zakonserwowałoś +(e)ś zakonserwowało	zakonserwowaliście +(e)ście zakonserwowali	zakonserwowałyście +(e)ście zakonserwowały
3 os.	zakonserwował	zakonserwowała	zakonserwowało	zakonserwowali	zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakonserwujmy
2 os.	zakonserwuj	zakonserwujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałbym bym zakonserwował	zakonserwowałabym bym zakonserwowała	zakonserwowałobym bym zakonserwowało	zakonserwowalibyśmy byśmy zakonserwowali	zakonserwowałybyśmy byśmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałbyś byś zakonserwował	zakonserwowałabyś byś zakonserwowała	zakonserwowałobyś byś zakonserwowało	zakonserwowalibyście byście zakonserwowali	zakonserwowałybyście byście zakonserwowały
3 os.	zakonserwowałby by zakonserwował	zakonserwowałaby by zakonserwowała	zakonserwowałoby by zakonserwowało	zakonserwowaliby by zakonserwowali	zakonserwowałyby by zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano by

bezokolicznik: zakonserwować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakonserwowawszy

gerundium: zakonserwowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakonserwowanie	zakonserwowania
D.	zakonserwowania	zakonserwowań
C.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniom
B.	zakonserwowanie	zakonserwowania
N.	zakonserwowaniem	zakonserwowaniami
Ms.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniach
W.	zakonserwowanie	zakonserwowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakonserwowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowana
D.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanej
C.	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanej
B.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowaną
N.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowaną
Ms.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakonserwowani	zakonserwowani	zakonserwowane	zakonserwowane
D.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych
C.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym
B.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowane
N.	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi
Ms.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych

odpowiednik aspektowy: konserwować

Składnia

zakonserwować

2. zabytki

Definicja

poddać zmianom chroniącym przed zniszczeniem lub szybkim zużyciem się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

ochronić, zachować

Połączenia

zakonserwować dach, drewno, drzwi, gonty, mury, okna, ściany; freski, malowidła, kaplicę, polichromie, pomnik, rzeźbę, zabytek; broń, urządzenia
zakonserwować farbą, lakierem; gruntami antykorozyjnymi, specjalnymi środkami ochronnymi
zakonserwować na nowo; na zimę
zakonserwować przed rdzą, przed zimną wodą, przed zniszczeniem
zakonserwować w farbie, w smole, w wosku
zakonserwować według czyjegoś projektu
zakonserwować chemicznie; dobrze, dokładnie, doskonale, naprędce, odpowiednio, pieczołowicie, pięknie, ponownie, starannie, świetnie; wstępnie
kazać, potrafić zakonserwować; można, trzeba, warto zakonserwować
zakonserwować i odbudować, zakonserwować i wyczyścić, zakonserwować i zamocować; doczyścić i zakonserwować; oczyścić i zakonserwować, odnowić i zakonserwować, odrdzewić i zakonserwować, odświeżyć i zakonserwować, odtworzyć i zakonserwować, wyczyścić i zakonserwować, wymienić i zakonserwować; zakonserwowany i pomalowany, odsłonięty i zakonserwowany, rozebrany i zakonserwowany, uzupełniony i zakonserwowany, zrekonstruowany i zakonserwowany, zreperowany i zakonserwowany

Cytaty

	Wiemy, że Niemcy większość kopalń nie polikwidowali, lecz zakonserwowali, przynajmniej takie są informacje. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.11.2003
	Naukowcy dokładnie zbadają znaleziska, zakonserwują, a później przekażą do muzeów. źródło: NKJP: Znaleziska w Lipniku, Dziennik Polski - Małopolska , 2002-08-23
	Skorupy naczyń zakonserwował świetnie piasek. źródło: NKJP: Stanisław Bernatt , 1961, prasa
	Cała podłoga została dokładnie wycyklinowana i zakonserwowana lakierem ekologicznym. źródło: NKJP: (WOJ): Do „jedynki” po kostce brukowej, Dziennik Polski - Miechów, 2000-08-25
	Sara Bernhardt swą amputowaną nogę kazała zakonserwować w spirytusie i umieścić w krysztale. źródło: NKJP: Skrojone z szykiem, Dziennik Polski - Pani, 2000-08-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakonserwuję	zakonserwujemy
2 os.	zakonserwujesz	zakonserwujecie
3 os.	zakonserwuje	zakonserwują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałem +(e)m zakonserwował	zakonserwowałam +(e)m zakonserwowała	zakonserwowałom +(e)m zakonserwowało	zakonserwowaliśmy +(e)śmy zakonserwowali	zakonserwowałyśmy +(e)śmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałeś +(e)ś zakonserwował	zakonserwowałaś +(e)ś zakonserwowała	zakonserwowałoś +(e)ś zakonserwowało	zakonserwowaliście +(e)ście zakonserwowali	zakonserwowałyście +(e)ście zakonserwowały
3 os.	zakonserwował	zakonserwowała	zakonserwowało	zakonserwowali	zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakonserwujmy
2 os.	zakonserwuj	zakonserwujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałbym bym zakonserwował	zakonserwowałabym bym zakonserwowała	zakonserwowałobym bym zakonserwowało	zakonserwowalibyśmy byśmy zakonserwowali	zakonserwowałybyśmy byśmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałbyś byś zakonserwował	zakonserwowałabyś byś zakonserwowała	zakonserwowałobyś byś zakonserwowało	zakonserwowalibyście byście zakonserwowali	zakonserwowałybyście byście zakonserwowały
3 os.	zakonserwowałby by zakonserwował	zakonserwowałaby by zakonserwowała	zakonserwowałoby by zakonserwowało	zakonserwowaliby by zakonserwowali	zakonserwowałyby by zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano by

bezokolicznik: zakonserwować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakonserwowawszy

gerundium: zakonserwowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakonserwowanie	zakonserwowania
D.	zakonserwowania	zakonserwowań
C.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniom
B.	zakonserwowanie	zakonserwowania
N.	zakonserwowaniem	zakonserwowaniami
Ms.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniach
W.	zakonserwowanie	zakonserwowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakonserwowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowana
D.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanej
C.	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanej
B.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowaną
N.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowaną
Ms.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakonserwowani	zakonserwowani	zakonserwowane	zakonserwowane
D.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych
C.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym
B.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowane
N.	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi
Ms.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych

odpowiednik aspektowy: konserwować

Składnia

	+	zakonserwować	+	CO + (CZYM)
	+	zakonserwować	+	CO + (w CZYM)

3. obyczaje

Definicja

uniemożliwić pożądane zmiany

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

utrwalić

Połączenia

zakonserwować dotychczasowy, istniejący... model, stan, układ...; strukturę, system, ustrój; światopogląd, jakieś treści, wyobrażenia, wzorce; lewicę, socjalizm, zło
zakonserwować na nadchodzące dziesięciolecia, na następne lata
zakonserwować przez pół wieku, przez wiele lat
zakonserwować w polskiej gospodarce, w Polsce Ludowej; w umyśle; w kształcie sprzed lat
starannie zakonserwowany
chcieć, móc zakonserwować

Cytaty

	Czy powojenne doświadczenia w komunistycznym państwie osłabiły tradycyjny antysemityzm, czy przeciwnie – zakonserwowały go, wzbogacając o złowrogi obraz żydokomuny? źródło: NKJP: Kinga Dunin: Czytając Polskę - literatura polska po 1989 roku wobec dylematów nowoczesności, 2004
	Zapis ten utrwali i zakonserwuje istniejący, a co wyraźnie powiedziano, archaiczny i zbiurokratyzowany oraz mało wydajny system kolejowej opieki zdrowotnej. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 49. posiedzenia Senatu RP w dniu 22 czerwca 1995
	Tak się już w parlamencie przyjęło, że o oświacie mówią i decydują nauczyciele. [...] Jeżeli stanie się tak i dziś, posłowie przyklepią propozycje rządowe i zakonserwują oświatę na następne lata. źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Gazeta Wyborcza, 1994-06-09
	Protestujący chcą zakonserwować „Trójkę”, a przecież żadna rozgłośnia nie może pozostawać bez zmian w ramówce przez 40 lat! źródło: NKJP: Wojna o „Trójkę”, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-05-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakonserwuję	zakonserwujemy
2 os.	zakonserwujesz	zakonserwujecie
3 os.	zakonserwuje	zakonserwują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałem +(e)m zakonserwował	zakonserwowałam +(e)m zakonserwowała	zakonserwowałom +(e)m zakonserwowało	zakonserwowaliśmy +(e)śmy zakonserwowali	zakonserwowałyśmy +(e)śmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałeś +(e)ś zakonserwował	zakonserwowałaś +(e)ś zakonserwowała	zakonserwowałoś +(e)ś zakonserwowało	zakonserwowaliście +(e)ście zakonserwowali	zakonserwowałyście +(e)ście zakonserwowały
3 os.	zakonserwował	zakonserwowała	zakonserwowało	zakonserwowali	zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakonserwujmy
2 os.	zakonserwuj	zakonserwujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałbym bym zakonserwował	zakonserwowałabym bym zakonserwowała	zakonserwowałobym bym zakonserwowało	zakonserwowalibyśmy byśmy zakonserwowali	zakonserwowałybyśmy byśmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałbyś byś zakonserwował	zakonserwowałabyś byś zakonserwowała	zakonserwowałobyś byś zakonserwowało	zakonserwowalibyście byście zakonserwowali	zakonserwowałybyście byście zakonserwowały
3 os.	zakonserwowałby by zakonserwował	zakonserwowałaby by zakonserwowała	zakonserwowałoby by zakonserwowało	zakonserwowaliby by zakonserwowali	zakonserwowałyby by zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano by

bezokolicznik: zakonserwować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakonserwowawszy

gerundium: zakonserwowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakonserwowanie	zakonserwowania
D.	zakonserwowania	zakonserwowań
C.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniom
B.	zakonserwowanie	zakonserwowania
N.	zakonserwowaniem	zakonserwowaniami
Ms.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniach
W.	zakonserwowanie	zakonserwowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakonserwowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowana
D.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanej
C.	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanej
B.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowaną
N.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowaną
Ms.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakonserwowani	zakonserwowani	zakonserwowane	zakonserwowane
D.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych
C.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym
B.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowane
N.	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi
Ms.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych

odpowiednik aspektowy: konserwować

Składnia

zakonserwować

4. zdrowie

Definicja

spowodować zachowanie dobrego zdrowia lub młodego wyglądu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Cytaty

[...] ma 65 lat, z których 23 spędził w więzieniach. Nie wygląda na swoje lata. Może to właśnie więzienie tak go zakonserwowało?

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Gazeta Wyborcza, 1993-02-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakonserwuję	zakonserwujemy
2 os.	zakonserwujesz	zakonserwujecie
3 os.	zakonserwuje	zakonserwują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałem +(e)m zakonserwował	zakonserwowałam +(e)m zakonserwowała	zakonserwowałom +(e)m zakonserwowało	zakonserwowaliśmy +(e)śmy zakonserwowali	zakonserwowałyśmy +(e)śmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałeś +(e)ś zakonserwował	zakonserwowałaś +(e)ś zakonserwowała	zakonserwowałoś +(e)ś zakonserwowało	zakonserwowaliście +(e)ście zakonserwowali	zakonserwowałyście +(e)ście zakonserwowały
3 os.	zakonserwował	zakonserwowała	zakonserwowało	zakonserwowali	zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakonserwujmy
2 os.	zakonserwuj	zakonserwujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakonserwowałbym bym zakonserwował	zakonserwowałabym bym zakonserwowała	zakonserwowałobym bym zakonserwowało	zakonserwowalibyśmy byśmy zakonserwowali	zakonserwowałybyśmy byśmy zakonserwowały
2 os.	zakonserwowałbyś byś zakonserwował	zakonserwowałabyś byś zakonserwowała	zakonserwowałobyś byś zakonserwowało	zakonserwowalibyście byście zakonserwowali	zakonserwowałybyście byście zakonserwowały
3 os.	zakonserwowałby by zakonserwował	zakonserwowałaby by zakonserwowała	zakonserwowałoby by zakonserwowało	zakonserwowaliby by zakonserwowali	zakonserwowałyby by zakonserwowały

bezosobnik: zakonserwowano by

bezokolicznik: zakonserwować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakonserwowawszy

gerundium: zakonserwowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakonserwowanie	zakonserwowania
D.	zakonserwowania	zakonserwowań
C.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniom
B.	zakonserwowanie	zakonserwowania
N.	zakonserwowaniem	zakonserwowaniami
Ms.	zakonserwowaniu	zakonserwowaniach
W.	zakonserwowanie	zakonserwowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakonserwowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowana
D.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowanej
C.	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanemu	zakonserwowanej
B.	zakonserwowanego	zakonserwowanego	zakonserwowany	zakonserwowane	zakonserwowaną
N.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowaną
Ms.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakonserwowani	zakonserwowani	zakonserwowane	zakonserwowane
D.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych
C.	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym	zakonserwowanym
B.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowane
N.	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi	zakonserwowanymi
Ms.	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych	zakonserwowanych

odpowiednik aspektowy: konserwować

Składnia

Rz_nieżywotny

zakonserwować

KOGO/CO

Data ostatniej modyfikacji: 30.05.2010