UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

koński

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. koń

1. związany z koniem - zwierzęciem

Definicja

związany z koniem - zwierzęciem

Cytaty

Odmiana

część mowy: przymiotnik

1.a łeb

Definicja

będący częścią ciała konia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Połączenia

koński grzbiet, kark, łeb, ogon, pysk, zad; końska głowa, grzywa, noga, skóra, szyja; czaszka; końskie kopyta, zęby

Cytaty

	Reszta pochodu już odjechała, końskie kopyta wystukiwały miarowy rytm, zielona chorągiew rozwiewała się na wietrze. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005
	Spiął konia na brzegu i skoczył do rzeki. Zsunął się z siodła, płynął trzymając się końskiego ogona. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1998
	Jeździec, chyba niezgorszy, sądząc z tego, że nie dał się zrzucić, miał dość rozsądku, by nie próbować czegokolwiek poza trzymaniem się oburącz końskiego karku. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003
	Dziedzic Malenia, gubiąc miękkie pantofle, zbiegł ze schodów, ale zamiast przywitać Martę, przypadł do końskiego pyska. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

1.b podkowa

Definicja

przeznaczony dla konia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Połączenia

końska derka, podkowa, uprzęż

Cytaty

Było sennie i leniwie, nawet głos dzwonków uczepionych do końskiej uprzęży wydawał się nazbyt cichy.

źródło: NKJP: Ryszard Brykowski: Strzały na Pokuciu, Gazeta Wyborcza, 1994-08-17

Najbardziej znaną krakowską metą były dorożki. Właściwie dorożkarze. Postój znajdował się na Rynku Głównym. Wódka ukryta pod końską derką była zimna tylko w zimie, a i to niekoniecznie.

źródło: NKJP: Andzrzej Kaczmarczyk: Meta Kraków, Polityka, nr 2413, 2003-08-09

W martwej ciszy stukają końskie podkowy, pojazd sunie powoli, spracowany koń nisko zwiesił łeb, woźnica zgięty wpół śpi na koźle, kompletnie pijany Hłasko leży z tyłu, nogi zwisają mu z wozu.

źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: On i Ona, Gazeta Wyborcza, 1998-10-30

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

1.c targ

Definicja

związany z handlem końmi lub ich mięsem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Połączenia

koński jarmark, targ; końska jatka

Cytaty

Co pewien czas na końskim targu ktoś krzyczy: – Uwaga! To znak, że lepiej rozejrzeć się wokół siebie i sprawdzić, czy nie pędzi na nas jakiś wywijający kopytami siwek, którego próbuje utrzymać na postronku jego właściciel.

źródło: NKJP: Maciej Kołodziejczyk: Na końskim targu, Trybuna Śląska, 2003-10-24

W poszukiwaniu zwierząt Włosi krążą po Polsce. Nie omijają Skaryszewa, gdzie każdego roku, od średniowiecza, w pierwszy poniedziałek Wielkiego Postu, odbywa się najsłynniejszy koński jarmark, zwany Wstępami Skaryszewskimi.

źródło: NKJP: Andrzej Grzeszak: Wałachy, rumaki, kuce, Polityka, nr 2341, 2002-03-16

I tak szedłem tam, jak kiedyś końska jatka była, co to w niej mięso rąbał stary Suchuś.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1995

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

1.d nawóz

Definicja

pochodzący od konia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Połączenia

koński mocz, nawóz, pot; końska kupa; końskie mięso, włosie; łajno

Cytaty

A na placu, pachnącym sianem, końskim nawozem, jabłkami i piwem, którego woń buchała z baru, na placu pełnym wróblej krzątaniny, stało nieraz nawet sto wozów.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapomniany Kraków, 2007

Olśnił ich widok hektarów lśniącego marmuru i dębowych boazerii, kryształowych żyrandoli, drewnianych odrzwi, mebli z epoki, foteli i kanap wypchanych naturalnym końskim włosiem, luster.

źródło: NKJP: Jagienka Wilczak: Ody i radości, Polityka, nr 2443, 2004-03-13

Eksport żywych koni jest znacznie tańszy niż eksport końskiego mięsa, ponieważ m.in. nie jest obłożony cłem.

źródło: NKJP: Ewa Hełpa-Kulińska: Bez litości, Gazeta Wrocławska, 2003-06-16

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

1.e tętent

Definicja

wykonywany przez konia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Połączenia

koński tętent, końskie rżenie

Cytaty

Ba, nawet później, chyba w latach osiemdziesiątych, wegetowała stajnia przylepiona do muru cmentarza Rakowickiego stajnia najprawdziwsza, pełna końskiego rżenia i zapachu siana.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapomniany Kraków, 2007

Największe wrażenie, nie tyle estetyczne, co kaskaderskie, robi koński taniec.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Balich, Cosmopolitan, nr 4, 1999

Szczęk broni, koński tętent, echa bitew, triumfów i klęsk - oto ślady, jakie odkryje wędrowiec na szlakach wiodących przez fascynującą krainę warmińską.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

2. twarz

Definicja

wyglądem przypominający odpowiednią część ciała konia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

końska szczęka, twarz; końskie zęby

Cytaty

To moja ławka. Moja i tylko moja.
– Ale dlaczego? – zapytał jeden z byczków, o końskiej niedogolonej szczęce, małym czole i wyłupiastych oczach.

źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Pałac Ostrogskich, 2008

Matka nie kochała tyczkowatej córki (miała ponad 180 cm wzrostu), o końskich zębach.

źródło: NKJP: Hanna Wieczorek: Szyja, która kręci głową państwa, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-10-05

Ten wysoki Kanadyjczyk, o końskiej twarzy, siwej czuprynie, ubrany w gruby sweter i znoszone spodnie, był oficerem marynarki.

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Kilkanaście lat temu uczestniczyłam w spotkaniu z Jeanem Vanierem, człowiekiem uważanym powszechnie za apostoła pomocy. ..., Gazeta Wyborcza, 1996-04-05

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	koński	koński	koński	końskie	końska
D.	końskiego	końskiego	końskiego	końskiego	końskiej
C.	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiemu	końskiej
B.	końskiego	końskiego	koński	końskie	końską
N.	końskim	końskim	końskim	końskim	końską
Ms.	końskim	końskim	końskim	końskim	końskiej
W.	koński	koński	koński	końskie	końska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	końscy	końscy	końskie	końskie
D.	końskich	końskich	końskich	końskich
C.	końskim	końskim	końskim	końskim
B.	końskich	końskich	końskich	końskie
N.	końskimi	końskimi	końskimi	końskimi
Ms.	końskich	końskich	końskich	końskich
W.	końscy	końscy	końskie	końskie

Frazeologizmy

dawka uderzeniowa
końska dawka
końska kuracja
końska mucha
koński ogon
końskie szerokości
końskie zaloty
końskie zdrowie

Data ostatniej modyfikacji: 16.06.2013