UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

poseł

Chronologizacja

1391, SStp

Pochodzenie

psł. *posъlъ 'posłanie, posyłanie, wysyłanie kogoś w jakimś celu'

Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *posъlati 'posłać, wysłać' (od psł. *sъlati 'słać, posyłać, wysyłać'); jest nazwą czynności, z której u części Słowian wtórnie powstała nazwa wykonawcy czynności 'ten, którego posłano, posłaniec, wysłannik' (Bor); zob. słać (listy)

1. na sejm

Definicja

osoba wybrana przez wyborców do reprezentowania ich w parlamencie lub w izbie niższej parlamentu dwuizbowego

Noty o użyciu

Jeżeli wyrazu poseł używamy w odniesieniu do kobiety, we wszystkich kontekstach może występować forma równokształtna z M. lp., a wyraz może przyłączać formy żeńskie czasownika i przymiotnika, np. poseł Grażyna Staniszewska przyszła, spotkanie z nową poseł Grażyną Staniszewską. Może też zostać zachowana odmiana i składnia charakterystyczna dla rzeczowników rodzaju m1, np.: spotkanie z nowym posłem, Grażyną Staniszewską.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  parlamentarzysta

Połączenia

  • były, nowy, obecny poseł; niektórzy, wszyscy posłowie; poseł koalicyjny, opozycyjny; niezależny, niezrzeszony, zawodowy
  • jeden poseł; 460, kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu, wielu posłów
  • poseł sekretarz, sprawozdawca, wnioskodawca; (pan) poseł Marek Borowski, Ryszard Bugaj...; Frasyniuk, Jaskiernia...; (pani) poseł Renata Beger, Beata Sawicka...; Banach, Staniszewska...
  • poseł III, IV kadencji; europarlamentu, Parlamentu Europejskiego
  • poseł do parlamentu, do Bundestagu, do Izby Gmin, do Parlamentu Europejskiego, do Reichstagu, do Sejmu Krajowego Galicyjskiego...; poseł z Platformy Obywatelskiej, z Porozumienia Centrum, z Samoobrony...; z AWS, z LPR, z PiS, z PO, z PSL, z SLD...; z lewicy, z opozycji, z prawicy; z okręgu (wyborczego; łódzkiego, rzeszowskiego, wrocławskiego...); z Radomia, z Sandomierza, z Siedlec...; z Podkarpacia
  • poseł na sejm
  • posłowie i ministrowie, posłowie i posłanki, posłowie i radni, posłowie i samorządowcy, posłowie i senatorowie
  • kolega, pan, pani poseł; panowie posłowie; panie i panowie posłowie; państwo posłowie
  • biuro (poselskie), mandat; pytanie, wniosek, wypowiedź, wystąpienie; asystent, asystentka, pełnomocnik posła; na zaproszenie posła; pod patronatem posła; część, grupa, liczba posłów
  • pytanie do posła
  • kandydat na posła (z listy AWS, LPR, PiS, PO, PSL, SLD...)
  • dyskusje, spory między/pomiędzy posłami; polemika; spotkanie z posłem; dyskusja, kontakty, rozmowy z posłami
  • opinia; ustawa o posłach (i senatorach)
  • poseł komentuje, mówi, relacjonuje, tłumaczy; powiedział, przemawiał, stwierdził; wstrzymał się od głosu; posłowie głosowali; podjęli decyzję, uchwałę, postanowili coś, zdecydowali
  • polecić coś; dziękować, odpowiedzieć/odpowiadać, podziękować, udzielić głosu, zwrócić uwagę; uchylić immunitet posłowi
  • wykluczyć, wyłączyć posła (z klubu, z komisji, z obrad...)
  • być, zostać; wybrać posłem
  • kandydować na posła; wybrany na posła
  • polemizować, zgodzić się/zgadzać się z (panem) posłem
  • łącznie, razem, wspólnie z posłami; poseł z ramienia AWS, PiS, PO, SLD...; z rąk posła; zdaniem posła

Cytaty

Funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu tego kodeksu jest również poseł na Sejm oraz radny.

źródło: NKJP: Kodeks Karny, 1969

Na posiedzeniu Sejmu sprawozdanie komisji śledczej prezentuje wybrany z jej składu poseł sprawozdawca, który obiektywnie przedstawia stanowisko komisji oraz zawarte w sprawozdaniu zdania odrębne.

źródło: NKJP: Ustawa o sejmowej komisji śledczej, Dziennik Ustaw, 1999

Prokuratorowi ubiegającemu się o mandat posła albo senatora, albo radnego udziela się urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej.

źródło: NKJP: Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dziennik Ustaw, 2001

Na sali znaleźli się także posłowie i dziennikarze, gdy kolegium Najwyższej Izby Kontroli omawiało raport pokontrolny omawiający kwestię komputeryzacji ZUS.

źródło: NKJP: Tydzień w kraju, Polityka, 2000-03-11

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. poseł
 posłowie
 ndepr
posły
 depr
D. posła
 posłów
C. posłowi
 posłom
B. posła
 posłów
N. posłem
 posłami
Ms. pośle
 posłach
W. pośle
 posłowie
 ndepr
posły
 depr

2. w dyplomacji

Definicja

osoba reprezentująca władze danego państwa wobec władz innego kraju

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dyplomata

Połączenia

  • poseł amerykański, austriacki, brytyjski, litewski, niemiecki, polski...
  • poseł Stanów Zjednoczonych
  • poseł przy Watykanie
  • poseł w Bukareszcie, w Londynie, w Moskwie, w Paryżu, w Tokio, w Waszyngtonie...; w Rosji
  • mianować posłem

Cytaty

Przez kolejny rok rodzice mieszkali w Wolnym Mieście Gdańsku, gdzie ojciec pracował w biurze komisarza polskiego, którym był wówczas nasz krewny, profesor Kazimierz Papée, późniejszy poseł przy Watykanie.

źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1997

Tomasz Jefferson zajmuje szczególne miejsce w historii Stanów Zjednoczonych. Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, nie tylko mężem stanu, ale i uczonym [...]. Miał duże doświadczenie dyplomatyczne. Jako poseł przebywał we Francji. Podróżował po Europie.

źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999

Nominację na pierwszego posła niemieckiego w Warszawie uzyskał Harry hr. Kessler, który już 19 listopada 1918 r. rozpoczął urzędowanie.

źródło: NKJP: Michowicz Waldemar: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Był posłem w Belgii, zwierzchnikiem mojego męża... - Julka - dopowiadam. Poseł to tyle, co teraz ambasador.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Wielkie płótno Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem” musiało budzić w hitlerowcach znacznie więcej nienawiści niż jego reprodukcja na znaczku pocztowym. Już w roku 1914, przewidując, że Niemcy mogą zniszczyć obraz, polski poseł do carskiej Dumy Aleksander Lednicki [...] ewakuował ją w głąb Rosji.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: SZTUKA ZAGRABIONA 1, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-12-23

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. poseł
 posłowie
 ndepr
posły
 depr
D. posła
 posłów
C. posłowi
 posłom
B. posła
 posłów
N. posłem
 posłami
Ms. pośle
 posłach
W. pośle
 posłowie
 ndepr
posły
 depr

3. posłaniec

Definicja

osoba wysłana z określonym zadaniem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  posłaniec, wysłannik, zesłannik

Połączenia

  • być czyimś posłem

Cytaty

Tak samo Zeus nakazał, postanawiając również, że jeno Hermes będzie uprawnionym posłem do Hadesu.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008

Paczka jest nieduża i Dorocie nie sprawi kłopotu przechować ją przez parę dni. Ktoś po nią przyjdzie i powie „przychodzę od Irminy”. [...] Nim padło ostatnie słowo, Dorota zrozumiała, czyim posłem jest Irenka.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: As w rękawie, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. poseł
 posłowie
 ndepr
posły
 depr
D. posła
 posłów
C. posłowi
 posłom
B. posła
 posłów
N. posłem
 posłami
Ms. pośle
 posłach
W. pośle
 posłowie
 ndepr
posły
 depr
Data ostatniej modyfikacji: 13.02.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN