UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kościół

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kościół
kościoły
D. kościoła
kościołów
C. kościołowi
kościołom
B. kościół
kościoły
N. kościołem
kościołami
Ms. kościele
kościołach
W. kościele
kościoły

Pochodzenie

st.czes. kostel

z st.-w.-niem. kástel 'zamek, twierdza'

Ostatecznie z łac. castellum 'zamek, twierdza'. Rozwój znaczeniowy 'zamek' > 'świątynia chrześcijańska' wynika z faktu, że pierwsze kościoły na ziemiach słowiańskich były usytuowane w kompleksach zamkowych.

Definicja

budowla, w której odprawiane są msze święte i w której modlą się chrześcijanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół miejsca i instytucje związane z religią i kościołem

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  Dom Boży
hiperonimy:  świątynia

Połączenia

  • katolicki, ewangelicki; parafialny; barokowy, gotycki, renesansowy...; pocysterski, podominikański; przyklasztorny; drewniany, murowany; średniowieczny; zabytkowy; dawny, nowy, stary; zburzony, zrujnowany; pobliski kościół; polskie kościoły; kościół farny; Mariacki; garnizonowy, klasztorny
  • kościół Bernardynów, Cystersów, Dominikanów, Franciszkanów, Wizytek...; (Najświętszej) Marii Panny, Świętego Andrzeja, Marka, Wojciecha..., Świętego Krzyża, Zbawiciela..., św. Anny
  • kościół pod wezwaniem Świętego Ducha, św. Katarzyny, Wszystkich Świętych...
  • plebania, parafianie; bryła; budynek; brama, dach, drzwi, dzwonnica, dzwony, elewacja, kopuła, mury, ołtarz, podziemia, przedsionek, schody, skarbiec, sklepienie, szpica, ściany, wieże; część, wnętrze; budowa, odbudowa, remont; konserwacja, poświęcenie; dziedziniec, okolice, teren kościoła
  • kościół stoi gdzieś
  • budować, wybudować, wznieść/wznosić, zbudować; mijać; odwiedzać, oglądnąć/oglądać, zobaczyć, zwiedzić/zwiedzać; opuścić; otworzyć; zamknąć/zamykać; sprzątać; podpalić; coś otaczające kościół, niszczyć kościoły; odbudowanie, odnowienie kościoła
  • nieopodal kościoła, w kierunku, w stronę kościoła

Cytaty

W tej samej miejscowości był kościół katolicki, cerkiew greckokatolicka i synagoga. Ludzie różnych narodowości, różnej wiary, a co za tym idzie i odmiennego obyczaju żyli obok siebie, ale nie razem.

źródło: NKJP:Stanisław Berenda-Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001

Ewelina stała w kościele, samotnie obserwowała młodych przy ołtarzu [...]

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1993

W każdą niedzielę i święto przykładnie szła z rodziną do kościoła, a po kościele wraz z rodziną defilowała po szerokiej ulicy Armii Czerwonej.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Frazeologizmy

ktoś idzie pod kościół
ktoś poszedł pod kościół
ktoś wie, że dzwonią, ale nie wie, w którym kościele
ktoś wie, że dzwonią, ale nie wie, w jakim kościele
ktoś słyszał, że dzwonią, ale nie wie, w którym kościele

Przysłowia

Dobrego (i) karczma nie zepsuje, (a) złego i kościół nie naprawi
Dobrego karczma nie zepsuje, złego i Kościół nie naprawi
Data ostatniej modyfikacji: 04.06.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj