UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

burczeć

Chronologizacja

1636, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

płn. psł. *burčati 'wydawać głuche, głębokie dźwięki, warczeć, mruczeć, szemrać, szumieć, bulgotać, mamrotać'

1. mówić

Definicja

odzywać się do kogoś niechętnie, krótko i niegrzecznie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

mówić

Połączenia

burczeć coś
burczeć pod nosem
burczeć niewyraźnie, ze złością

Cytaty

Gdy pytam, czy ma jakieś problemy, wzrusza tylko ramionami i burczy coś pod nosem. Najbardziej boli mnie to, że zaczęła pyskować.

źródło: NKJP: Matka i córka: dlaczego już się nie rozumiemy?, Naj, 2003

Irenka burczy, że idzie do kina. - Tak nagle? Moglibyście pójść razem. Chętnie przeprasuję to, co miałaś prasować. - Ani myślę cokolwiek prasować. Chcę iść sama, rozumiesz, sama. Mam was wszystkich po uszy.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska; Świtanie, przemijanie, 1996

– Nie jestem kontrolerem – burczy na mnie milicjant i gdy mówi te słowa, zjawia się przy nim dwóch mężczyzn w ortalionowych kurtkach z blaszanymi krążkami zwisającymi spod klap i jeden z nich bierze bilet.

źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	burczę	burczymy
2 os.	burczysz	burczycie
3 os.	burczy	burczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	burczałem +(e)m burczał	burczałam +(e)m burczała	burczałom +(e)m burczało	burczeliśmy +(e)śmy burczeli	burczałyśmy +(e)śmy burczały
2 os.	burczałeś +(e)ś burczał	burczałaś +(e)ś burczała	burczałoś +(e)ś burczało	burczeliście +(e)ście burczeli	burczałyście +(e)ście burczały
3 os.	burczał	burczała	burczało	burczeli	burczały

bezosobnik: burczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę burczał będę burczeć	będę burczała będę burczeć	będę burczało będę burczeć	będziemy burczeli będziemy burczeć	będziemy burczały będziemy burczeć
2 os.	będziesz burczał będziesz burczeć	będziesz burczała będziesz burczeć	będziesz burczało będziesz burczeć	będziecie burczeli będziecie burczeć	będziecie burczały będziecie burczeć
3 os.	będzie burczał będzie burczeć	będzie burczała będzie burczeć	będzie burczało będzie burczeć	będą burczeli będą burczeć	będą burczały będą burczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		burczmy
2 os.	burcz	burczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	burczałbym bym burczał	burczałabym bym burczała	burczałobym bym burczało	burczelibyśmy byśmy burczeli	burczałybyśmy byśmy burczały
2 os.	burczałbyś byś burczał	burczałabyś byś burczała	burczałobyś byś burczało	burczelibyście byście burczeli	burczałybyście byście burczały
3 os.	burczałby by burczał	burczałaby by burczała	burczałoby by burczało	burczeliby by burczeli	burczałyby by burczały

bezosobnik: burczano by

bezokolicznik: burczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

burcząc

gerundium: burczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	burczenie	burczenia
D.	burczenia	burczeń
C.	burczeniu	burczeniom
B.	burczenie	burczenia
N.	burczeniem	burczeniami
Ms.	burczeniu	burczeniach
W.	burczenie	burczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: burczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	burczący	burczący	burczący	burczące	burcząca
D.	burczącego	burczącego	burczącego	burczącego	burczącej
C.	burczącemu	burczącemu	burczącemu	burczącemu	burczącej
B.	burczącego	burczącego	burczący	burczące	burczącą
N.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym	burczącą
Ms.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym	burczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	burczący	burczący	burczące	burczące
D.	burczących	burczących	burczących	burczących
C.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym
B.	burczących	burczących	burczących	burczące
N.	burczącymi	burczącymi	burczącymi	burczącymi
Ms.	burczących	burczących	burczących	burczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: burczany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	burczany	burczany	burczany	burczane	burczana
D.	burczanego	burczanego	burczanego	burczanego	burczanej
C.	burczanemu	burczanemu	burczanemu	burczanemu	burczanej
B.	burczanego	burczanego	burczany	burczane	burczaną
N.	burczanym	burczanym	burczanym	burczanym	burczaną
Ms.	burczanym	burczanym	burczanym	burczanym	burczanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	burczani	burczani	burczane	burczane
D.	burczanych	burczanych	burczanych	burczanych
C.	burczanym	burczanym	burczanym	burczanym
B.	burczanych	burczanych	burczanych	burczane
N.	burczanymi	burczanymi	burczanymi	burczanymi
Ms.	burczanych	burczanych	burczanych	burczanych

odpowiednik aspektowy: burknąć

Składnia

Rz_osobowy	+	burczeć	+	że ZDANIE
Rz_osobowy	+	burczeć	+	MOWA WPROST
Rz_osobowy	+	burczeć	+	CO

2. silnik

Definicja

wydawać niski, monotonny dźwięk

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

coś zaczyna burczeć

Cytaty

Mieszkamy na pierwszym piętrze. Kobieta opowiada, że spod podłogi ciągle było słychać burczenie lodówek i odgłosy porcjowania kości na stoisku mięsnym. U Wójcików sanepid trzykrotnie badał natężenie hałasu.

źródło: NKJP: Anna Gabińska, Umarł z bezsilności, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-07-28

Słońce odbija się w cukierniczce i razi Pętala w oczy. Ekspres zaczyna już burczeć i miły zapach rozchodzi się po kuchni.

źródło: NKJP: Zofia Chądzyńska: Przez ciebie, Drabie!, 1969

W górze nad nami burczały samoloty. Cała eskadra bombowców.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1955

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	burczę	burczymy
2 os.	burczysz	burczycie
3 os.	burczy	burczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	burczałem +(e)m burczał	burczałam +(e)m burczała	burczałom +(e)m burczało	burczeliśmy +(e)śmy burczeli	burczałyśmy +(e)śmy burczały
2 os.	burczałeś +(e)ś burczał	burczałaś +(e)ś burczała	burczałoś +(e)ś burczało	burczeliście +(e)ście burczeli	burczałyście +(e)ście burczały
3 os.	burczał	burczała	burczało	burczeli	burczały

bezosobnik: burczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę burczał będę burczeć	będę burczała będę burczeć	będę burczało będę burczeć	będziemy burczeli będziemy burczeć	będziemy burczały będziemy burczeć
2 os.	będziesz burczał będziesz burczeć	będziesz burczała będziesz burczeć	będziesz burczało będziesz burczeć	będziecie burczeli będziecie burczeć	będziecie burczały będziecie burczeć
3 os.	będzie burczał będzie burczeć	będzie burczała będzie burczeć	będzie burczało będzie burczeć	będą burczeli będą burczeć	będą burczały będą burczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		burczmy
2 os.	burcz	burczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	burczałbym bym burczał	burczałabym bym burczała	burczałobym bym burczało	burczelibyśmy byśmy burczeli	burczałybyśmy byśmy burczały
2 os.	burczałbyś byś burczał	burczałabyś byś burczała	burczałobyś byś burczało	burczelibyście byście burczeli	burczałybyście byście burczały
3 os.	burczałby by burczał	burczałaby by burczała	burczałoby by burczało	burczeliby by burczeli	burczałyby by burczały

bezosobnik: burczano by

bezokolicznik: burczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

burcząc

gerundium: burczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	burczenie	burczenia
D.	burczenia	burczeń
C.	burczeniu	burczeniom
B.	burczenie	burczenia
N.	burczeniem	burczeniami
Ms.	burczeniu	burczeniach
W.	burczenie	burczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: burczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	burczący	burczący	burczący	burczące	burcząca
D.	burczącego	burczącego	burczącego	burczącego	burczącej
C.	burczącemu	burczącemu	burczącemu	burczącemu	burczącej
B.	burczącego	burczącego	burczący	burczące	burczącą
N.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym	burczącą
Ms.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym	burczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	burczący	burczący	burczące	burczące
D.	burczących	burczących	burczących	burczących
C.	burczącym	burczącym	burczącym	burczącym
B.	burczących	burczących	burczących	burczące
N.	burczącymi	burczącymi	burczącymi	burczącymi
Ms.	burczących	burczących	burczących	burczących

3. komuś w brzuchu

Definicja

o brzuchu, jelitach: wydawać charakterystyczny dźwięk spowodowany głodem lub zaburzeniami w trawieniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

burczy komuś w brzuchu, w kiszkach

Cytaty

Już za rogatkami Krakowa zaczął roztaczać przed dostojnikiem wizję bajecznych schabowych. W Brzesku dostojnik dławił się śliną i burczało mu w brzuchu.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Alfabet krakowski Andrzeja Kozioła, 2009

Nie ma rady, tylko zaraz sprowadzam lekarza. - Panie Mieczysławie - zawołał zrywając się z łóżka - chyba po moim trupie. Poczekamy do jutra, bo czuję, że coś mi zaczyna burczeć w żołądku.

źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Wolne miasto, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
3 os.	burczy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			burczało

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

bezokolicznik: burczeć

gerundium: burczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	burczenie	burczenia
D.	burczenia	burczeń
C.	burczeniu	burczeniom
B.	burczenie	burczenia
N.	burczeniem	burczeniami
Ms.	burczeniu	burczeniach
W.	burczenie	burczenia

Składnia

burczeć

KOMU + w CZYM

Data ostatniej modyfikacji: 21.03.2025