UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozumieć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *orzuměti 'pojąć, poznać, zrozumieć'

Z przedrostkiem *orz- od psł. *uměti ‘umieć’.
Zob. umieć.

1. dowcip

Definicja

wiedzieć, co chciał osiągnąć autor lub wykonawca tego, o czym informuje następujący rzeczownik, i jak w związku z tym należy się zachować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

czaić, jarzyć, kapować, kumać, obczajać, pojmować, trybić

Połączenia

rozumieć aluzje, dowcip, polecenie, prośbę, pytanie, słowo, tekst, współczesną sztukę, zadanie, znaczenie
rozumieć dobrze, doskonale, niewiele
czytać i rozumieć, słuchać i rozumieć

Cytaty

	Wystarczy spojrzeć na „Myśliciela” - rzeźbę Rodina - żeby pojąć, jak daleko odeszliśmy od tamtego stylu. Coraz mniej rozumiemy alegorie. źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975
	Ale moje wahanie było tylko grą. Doskonale rozumiałem, czego szewc ode mnie żąda. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Mimo dwudziestu siedmiu lat życia po kilku tygodniach pobytu w tym miejscu był siwym człowiekiem. Często nie rozumiał, co się do niego mówi. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006
	– Po co mi pan to opowiada? – Po to, żeby pan wiedział, że prowadzenie interesów ze Szwedami może być kłopotliwe. – Nie rozumiem. Grozi mi pan? źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Taine ani przez chwilę nie pomyśli, nie przemknie mu to przez głowę, że nie rozumie sztuki [...] i że to, co wzgardliwie odrzuca, jest równie wielkie, a może i większe od tego, co podziwia. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Wenecja i inne szkice, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

odpowiednik aspektowy: zrozumieć

Składnia

	+	rozumieć	+	CO
	+	rozumieć	+	że ZDANIE\|ZDANIE PTYAJNOZALEŻNE

2. niebezpieczeństwo

Definicja

wiedzieć, że to, o czym mowa, rzeczywiście istnieje lub jest prawdą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

rozumieć niebezpieczeństwo, potrzebę czegoś, powagę sytuacji
rozumieć dobrze, doskonale; coraz mniej

Cytaty

	Nie rozumieli, że zostali wykorzystani. Wystawieni i wykorzystani. źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006
	Nie lubił kapłanów, nie ufał im, jednakże rozumiał, że w danym wypadku należy zasięgnąć u nich porady. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Rozumiałem, co dawała jej tak zazdrośnie strzeżona samotność. To samo, co dawała mnie - wolność, swobodę wyboru i czas, niezmierzony ocean czasu. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004
	[...] nie rozumiała powagi sytuacji. Musiała jednak zrozumieć, że sprawa ojca jest ważna, skoro wiadomość o odkrytych przez dziennikarzy tajnych współpracownikach SB rozpoczynała serwis. źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Wyrok bez odwołania, Polityka, 2007-12-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

odpowiednik aspektowy: zrozumieć

Składnia

	+	rozumieć	+	CO
	+	rozumieć	+	że ZDANIE\|ZDANIE PTYAJNOZALEŻNE

3. w jakiś sposób

Definicja

przypisywać czemuś określone znaczenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

rozumieć dosłownie, opacznie, po swojemu, różnie, źle

Cytaty

Czy skończyłem jakąś szkołę, pyta pan? To zależy, co pan rozumie przez szkołę. Według mnie skończyłem niejedną, choć nie mam żadnych świadectw.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Nie znali rodziny rozumianej jako trwały związek mężczyzny, kobiety i ich potomstwa. […] kobiety i mężczyźni tworzyli odrębne plemiona.

źródło: NKJP: Jaga Rydzewska: Atalaya. Wojownicy, 2005

Nie generalizuje pan trochę? Przecież scheda po romantyzmie, rozumiana w sposób najbardziej potoczny i dosłowny, jest bliższa czytelnikowi niż igraszki Witkacego i Gombrowicza?

źródło: NKJP: Jarosław Marek Rymkiewicz: Rozmowy polskie w latach 1995-2008, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

odpowiednik aspektowy: zrozumieć

Składnia

rozumieć

CO + JAK

4. kogoś

Definicja

myśląc o kimś lub słuchając jego słów, stawać się jakby tą osobą i czuć podobnie jak ona

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

rozumieć czyjeś frustracje, motywy, czyjeś zachowanie, zdenerwowanie, czyjąś pasję
rozumieć bez słów
rozumieć doskonale
zaczynać rozumieć

Cytaty

	Przecież Marek był moim narzeczonym. Myślałam, że mnie rozumie. Ale nie rozumiał. źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006
	Rozumiał ludzi, naświetlał ich pobudki niejednokrotnie trafniej, niżby to sami umieli uczynić źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Już rozumiał Zakrzewskiego i jego wybuchy. Sam będzie niedługo taki jak on. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Jan Paweł II miał też w sobie promieniującą na drugiego radość. Spojrzał ci w oczy i rozumiał cię bez słów. źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Łagodny pancernik, Polityka, 2009-05-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

odpowiednik aspektowy: zrozumieć

Składnia

rozumieć

KOGO

5. język

Definicja

słysząc tekst wypowiadany lub czytając tekst napisany w jakimś języku, móc rozpoznać, co dokładnie zostało powiedziane lub napisane

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język języki świata

Połączenia

rozumieć dialekt, język, słowa; angielski, polski
rozumieć po angielsku, po polsku

Cytaty

Policjanci zaskakują mężczyznę w chwili, gdy myje przednią szybę swojego auta. To Belg. Nie rozumie po polsku.

źródło: NKJP: Michał Witkowski: Margot, 2009

Moja babka i matka, ukrywszy się na prowincji, przez całą wojnę udawały, że nie rozumieją po niemiecku ani słowa.

źródło: KWSJP: Joanna Olczak-Ronikierowa: W ogrodzie pamięci, 2002

[...] w sytuacjach luźniejszych jest tak, że najpierw wszyscy mówią po angielsku, a potem i tak – nieświadomie – przechodzą na narodowy język. Na szczęście po roku pracy tutaj zaczynam rozumieć szwedzki.

źródło: NKJP: ol: Szwecja: Praca w kraju IKEA, Dlaczego?, 2009-08-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

Składnia

rozumieć

6. jako wzmocnienie rozkazu

Definicja

słowo używane dla podkreślenia, że to, co zostało przed chwilą wypowiedziane, mówiący traktuje poważnie i chce, żeby osoba, do której mówi, również tak to traktowała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Cytaty

- Tak się nie można śmiać! To nie jest śmieszne! […] Nie wolno, rozumiesz!

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy, 2005

– No idź stąd, rozumiesz! – krzyknął w końcu.

źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
2 os.	rozumiesz			rozumiecie
3 os.	rozumie

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

bezokolicznik: rozumieć

7. dla wzbudzenia zainteresowania

Definicja

słowo wtrącane między wyrazy wypowiadanego tekstu, aby wzbudzić lub podtrzymać zainteresowanie rozmówcy tym, o czym mówimy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Cytaty

Słyszałam, że są oferty, rozumie pan, dla wyjeżdżających - powiedziała niespodziewanie dziewczyna.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Nie ma takiego miasta, 2010

W roku trzynastym, no, może dwunastym, pojawiły się w kilku brukowcach historyjki o pewnym studencie, który, rozumiesz, porwany został prosto z ulicy, z Grabenu...

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
2 os.	rozumiesz			rozumiecie
3 os.	rozumie			rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

bezokolicznik: rozumieć

8. jako wyraz oburzenia

Definicja

słowo używane przez mówiącego, który uważa to, co przed chwilą wypowiedział, za dziwne lub oburzające i chciałby tę swoją ocenę przekazać odbiorcy oraz upewnić się, że on uważa tak samo

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Cytaty

Gniade klacze zdechły, rozumie pan? Zagłodził je.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

- Mam kolegę […], który zapewnia mnie, że nie mam się czego bać, bo w niepodległym Quebecu nikt mi przecież nie zabroni mówić w domu po angielsku. W domu, rozumiesz! A na zewnątrz to co?

źródło: NKJP: Dawid Warszawski: Gorące psy a suwerenność, Gazeta Wyborcza, 1993-04-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
2 os.	rozumiesz			rozumiecie
3 os.	rozumie			rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

bezokolicznik: rozumieć

Frazeologizmy

coś rozumie się samo przez się
to rozumiem

Data ostatniej modyfikacji: 05.07.2023