UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żal I

rzeczownik

Chronologizacja

XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *žalь (< *gēl-ĭ-) 'cierpienie, ból, żal' < 'kłujący ból, kłócie'

1. smutek

Definicja

uczucie smutku z powodu czegoś złego, utraconych szans i możliwości, upływającego bezpowrotnie czasu, śmierci, cierpienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

żal po jakiejś stracie; po czyjejś śmierci
żal i rozpacz
czuć, przeżywać żal

Cytaty

	W głębi duszy przeżywa złość, żal, rozpacz, niepewność, nie ma bowiem realnych relacji z obydwojgiem rodziców, niezbędnych dla harmonijnego rozwoju. źródło: NKJP: Wojciech Eichelberger: O co pytają dzieci?: o miłości i wychowaniu, 1999
	Środowisko sportowe okryło się żalem po śmierci Jerzego Nowaka, byłego lekkoatlety AZS Kraków, zawodnika i trenera Tarnovii [...]. źródło: NKJP: (KIER-PACH): Będziemy o Nich pamiętać, Gazeta Krakowska, 2006-11-02
	Płaczę z żalu nad nią, że wybrała taką marną, podłą miłość jak moja - i z żalu nad sobą, że nie zasługuję na to, by mnie kochała. źródło: NKJP: Janusz Rudnicki: Śmierć czeskiego psa, 2009
	Żal nad utraconą krainą dzieciństwa nie powinien jednak nasuwać przypuszczenia, że O. W. M., uwieziony przez rodziców do Paryża w wieku lat jedenastu, nigdy na Białoruś nie wrócił. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Ulro, 1977
	[...] odczuł przez chwilę rodzaj żalu za czymś utraconym. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żal	żale
D.	żalu	żalów
C.	żalowi	żalom
B.	żal	żale
N.	żalem	żalami
Ms.	żalu	żalach
W.	żalu	żale

Składnia

+	żal	+	(po CZYM)
+	żal	+	(za KIM/CZYM)
+	żal	+	(nadKIM/CZYM)

2. skrucha

Definicja

skrucha po popełnieniu czegoś złego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

żal za grzechy, za winy
żal po zabiciu kogoś/czegoś

Cytaty

Doznawała czegoś, co przypominało wyrzuty sumienia, wstyd, żal za grzechy. To było nie do zniesienia.

źródło: NKJP: Józef Kozielecki: Zbrodnia, 2003

Czy człowiek kromański malując sceny polowań na ścianach jaskiń dawał upust swojemu żalowi po zabiciu żubra?

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żal	żale
D.	żalu	żalów
C.	żalowi	żalom
B.	żal	żale
N.	żalem	żalami
Ms.	żalu	żalach
W.	żalu	żale

Składnia

żal

za CO

3. pretensja

Definicja

pretensja do kogoś lub czegoś spowodowana rozczarowaniem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

żal do matki, do ojca
żal o niedotrzymanie słowa
mieć żal do kogoś

Cytaty

Zwykle bardziej czy mniej długotrwała obraza owocuje żalem do rozmówcy, pretensją, poczuciem odrzucenia.

źródło: NKJP: Maria Mojzesowicz: Pokój przychodzącemu na świat, Wychowawca, 2007-03

Strzelecki miał do mnie żal o ten tekst, ale go wyraźnie nie formułował.

źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995

Nie słyszeliśmy, aby Papież narzekał na Polaków. Mówiono, iż miał żal do Kościoła polskiego, że nie wciela w życie jego słów skierowanych w czasie kolejnych pielgrzymek.

źródło: NKJP: Józef Augustyn: Aby życie było szczęśliwe. Wywiady i czaty, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żal	żale
D.	żalu	żalów
C.	żalowi	żalom
B.	żal	żale
N.	żalem	żalami
Ms.	żalu	żalach
W.	żalu	żale

Składnia

	+	żal	+	(do KOGO) + (o CO)
	+	żal	+	(do KOGO) + (że ZDANIE)

Frazeologizmy

Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal
gorzkie żale
Mała strata, krótki żal
Mała szkoda, krótki żal
Mała strata, krótki żal
Mała szkoda, krótki żal
z żalem
żal dupę ściska

Skrzydlate słowa

Góralu, czy ci nie żal?

Data ostatniej modyfikacji: 02.07.2014