UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przespać

Chronologizacja

1477, SStp

Pochodzenie

Zob. spać

1. spać przez pewien czas

Definicja

spędzić pewien czas, śpiąc

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

przespać cały dzień, kilka godzin, noc
nie przespać nocy
przespać spokojnie

Cytaty

	Dowlokłem się do domu na ostatnich nogach. Rzuciłem się na łóżko i przespałem piętnaście godzin. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007
	Przytul się do mnie i prześpijmy kilka godzin. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007
	Kto nigdy nie był w okolicy równika, nie zrozumie, co to znaczy już od rana być zmęczonym. Nawet po dobrze przespanej nocy. źródło: NKJP: Poryw serca, Dziennik Polski, 2004-04-09
	Bywało, że w ciągu miesiąca nie przespał ani jednej nocy, chodząc z balu na bal i zabierając po trzy koszule do fraka, które zmieniał w garderobie. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prześpię	prześpimy
2 os.	prześpisz	prześpicie
3 os.	prześpi	prześpią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałem +(e)m przespał	przespałam +(e)m przespała	przespałom +(e)m przespało	przespaliśmy +(e)śmy przespali	przespałyśmy +(e)śmy przespały
2 os.	przespałeś +(e)ś przespał	przespałaś +(e)ś przespała	przespałoś +(e)ś przespało	przespaliście +(e)ście przespali	przespałyście +(e)ście przespały
3 os.	przespał	przespała	przespało	przespali	przespały

bezosobnik: przespano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prześpijmy
2 os.	prześpij	prześpijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałbym bym przespał	przespałabym bym przespała	przespałobym bym przespało	przespalibyśmy byśmy przespali	przespałybyśmy byśmy przespały
2 os.	przespałbyś byś przespał	przespałabyś byś przespała	przespałobyś byś przespało	przespalibyście byście przespali	przespałybyście byście przespały
3 os.	przespałby by przespał	przespałaby by przespała	przespałoby by przespało	przespaliby by przespali	przespałyby by przespały

bezosobnik: przespano by

bezokolicznik: przespać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przespawszy

gerundium: przespanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przespanie	przespania
D.	przespania	przespań
C.	przespaniu	przespaniom
B.	przespanie	przespania
N.	przespaniem	przespaniami
Ms.	przespaniu	przespaniach
W.	przespanie	przespania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przespany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przespany	przespany	przespany	przespane	przespana
D.	przespanego	przespanego	przespanego	przespanego	przespanej
C.	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanej
B.	przespanego	przespanego	przespany	przespane	przespaną
N.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespaną
Ms.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przespani	przespani	przespane	przespane
D.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych
C.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym
B.	przespanych	przespanych	przespanych	przespane
N.	przespanymi	przespanymi	przespanymi	przespanymi
Ms.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych

Składnia

tylko Rz żywotny

przespać

2. nie obudzić się na czas

Definicja

nie obudzić się na czas i przegapić coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

przespać pobudkę, przystanek, stację, śniadanie

Cytaty

	Prawie natychmiast przyjechał autobus, ludzi na ulicach było niewielu, byłem tak zmęczony, że zasnąłem, przespałem swój przystanek i dopiero na pętli obudził mnie kierowca. źródło: NKJP: Mariusz Grzebalski: Człowiek, który biegnie przez las, 2006
	Spojrzał na zegarek i ogarnęło go przerażenie. Przespał stację Gneisau, gdzie miał spotkać się z Pierre'em. źródło: NKJP: Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan: Stawka większa niż życie, 1967
	Nad Słubicami, kiedy stewardesy sprzątały tacki, Aureliusz ocknął się z transatlantyckich majaków. Przespał śniadanie. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004
	Zdarzyło mi się coś nieprawdopodobnego. Przespałam powitanie Nowego Roku - przyznała się w telefonicznej rozmowie […] tenisistka krakowskiego Wawelu, Magdalena Grzybowska. źródło: NKJP: (SAS): Przespałam Nowy Rok!, Dziennik Polski, 1999-01-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prześpię	prześpimy
2 os.	prześpisz	prześpicie
3 os.	prześpi	prześpią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałem +(e)m przespał	przespałam +(e)m przespała	przespałom +(e)m przespało	przespaliśmy +(e)śmy przespali	przespałyśmy +(e)śmy przespały
2 os.	przespałeś +(e)ś przespał	przespałaś +(e)ś przespała	przespałoś +(e)ś przespało	przespaliście +(e)ście przespali	przespałyście +(e)ście przespały
3 os.	przespał	przespała	przespało	przespali	przespały

bezosobnik: przespano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prześpijmy
2 os.	prześpij	prześpijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałbym bym przespał	przespałabym bym przespała	przespałobym bym przespało	przespalibyśmy byśmy przespali	przespałybyśmy byśmy przespały
2 os.	przespałbyś byś przespał	przespałabyś byś przespała	przespałobyś byś przespało	przespalibyście byście przespali	przespałybyście byście przespały
3 os.	przespałby by przespał	przespałaby by przespała	przespałoby by przespało	przespaliby by przespali	przespałyby by przespały

bezosobnik: przespano by

bezokolicznik: przespać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przespawszy

gerundium: przespanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przespanie	przespania
D.	przespania	przespań
C.	przespaniu	przespaniom
B.	przespanie	przespania
N.	przespaniem	przespaniami
Ms.	przespaniu	przespaniach
W.	przespanie	przespania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przespany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przespany	przespany	przespany	przespane	przespana
D.	przespanego	przespanego	przespanego	przespanego	przespanej
C.	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanej
B.	przespanego	przespanego	przespany	przespane	przespaną
N.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespaną
Ms.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przespani	przespani	przespane	przespane
D.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych
C.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym
B.	przespanych	przespanych	przespanych	przespane
N.	przespanymi	przespanymi	przespanymi	przespanymi
Ms.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych

Składnia

tylko Rz osobowy

przespać

3. przeczekać trudne chwile

Definicja

przetrwać trudne chwile, śpiąc

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

przespać ból głowy, chorobę, smutek, zmartwienie

Cytaty

	Chciałabym przespać ten smutek, który czasem mnie ogarnia. źródło: Internet
	Nie ma gdzie uciec - może tylko w sen. Przespać tę nieznośną, hałaśliwą noc. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008
	Chłopak miał szczęście, przespał nalot przytulony do swojej rosłej Margerity. źródło: NKJP: Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan: Stawka większa niż życie, 1967
	Sara zwoływała bawiącego się z dziećmi Sura Izaaka, by przyszedł przespać porę południową w namiocie. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Może uda ci się przespać ból głowy, bo to najlepszy sposób. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prześpię	prześpimy
2 os.	prześpisz	prześpicie
3 os.	prześpi	prześpią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałem +(e)m przespał	przespałam +(e)m przespała	przespałom +(e)m przespało	przespaliśmy +(e)śmy przespali	przespałyśmy +(e)śmy przespały
2 os.	przespałeś +(e)ś przespał	przespałaś +(e)ś przespała	przespałoś +(e)ś przespało	przespaliście +(e)ście przespali	przespałyście +(e)ście przespały
3 os.	przespał	przespała	przespało	przespali	przespały

bezosobnik: przespano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prześpijmy
2 os.	prześpij	prześpijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałbym bym przespał	przespałabym bym przespała	przespałobym bym przespało	przespalibyśmy byśmy przespali	przespałybyśmy byśmy przespały
2 os.	przespałbyś byś przespał	przespałabyś byś przespała	przespałobyś byś przespało	przespalibyście byście przespali	przespałybyście byście przespały
3 os.	przespałby by przespał	przespałaby by przespała	przespałoby by przespało	przespaliby by przespali	przespałyby by przespały

bezosobnik: przespano by

bezokolicznik: przespać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przespawszy

gerundium: przespanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przespanie	przespania
D.	przespania	przespań
C.	przespaniu	przespaniom
B.	przespanie	przespania
N.	przespaniem	przespaniami
Ms.	przespaniu	przespaniach
W.	przespanie	przespania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przespany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przespany	przespany	przespany	przespane	przespana
D.	przespanego	przespanego	przespanego	przespanego	przespanej
C.	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanej
B.	przespanego	przespanego	przespany	przespane	przespaną
N.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespaną
Ms.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przespani	przespani	przespane	przespane
D.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych
C.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym
B.	przespanych	przespanych	przespanych	przespane
N.	przespanymi	przespanymi	przespanymi	przespanymi
Ms.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych

Składnia

tylko Rz osobowy

przespać

4. nie wykorzystać szansy

Definicja

nie skupić się na czymś we właściwym momencie lub nie wykorzystać jakiejś okazji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przegapić

Połączenia

przespać okazję, sprawę, szansę, właściwy moment

Cytaty

	Przespaliśmy pierwszą połowę, a zaczęliśmy grać dopiero po zdobyciu kontaktowego gola. źródło: NKJP: (TSZ): Mogli przegrać wyżej: Dziennik Polski, 2002-11-12
	Jeśli prześpimy odpowiedni moment, to będziemy później tego żałować. źródło: NKJP: Jacek Świder: Cuda na papierze: Dziennik Polski, 1999-08-09
	Wejście na wietnamski rynek może być niezłym biznesem dla wielu naszych firm. - Czy aby nie prześpimy tej szansy? źródło: NKJP: Jacek Pawlicki: Jak wejść na wietnamski rynek, Gazeta Wyborcza, 1994-07-25
	Rak nie musi zabijać, jeśli sami nie prześpimy szansy jego szybkiego wykrycia. źródło: NKJP: Jerzy Baczyński i in., Niezbędnik inteligenta, Polityka, 2004
	O ile gmina Olkusz w ciągu ostatnich lat sporo zrobiła dla przystosowania dla niepełnosprawnych budynku [...], w którym mieści się podstawówka i gimnazjum, o tyle powiat przespał okazję. źródło: NKJP: (syp): Szkoły dla sprawnych, Dziennik Polski, 2003-10-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prześpię	prześpimy
2 os.	prześpisz	prześpicie
3 os.	prześpi	prześpią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałem +(e)m przespał	przespałam +(e)m przespała	przespałom +(e)m przespało	przespaliśmy +(e)śmy przespali	przespałyśmy +(e)śmy przespały
2 os.	przespałeś +(e)ś przespał	przespałaś +(e)ś przespała	przespałoś +(e)ś przespało	przespaliście +(e)ście przespali	przespałyście +(e)ście przespały
3 os.	przespał	przespała	przespało	przespali	przespały

bezosobnik: przespano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prześpijmy
2 os.	prześpij	prześpijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przespałbym bym przespał	przespałabym bym przespała	przespałobym bym przespało	przespalibyśmy byśmy przespali	przespałybyśmy byśmy przespały
2 os.	przespałbyś byś przespał	przespałabyś byś przespała	przespałobyś byś przespało	przespalibyście byście przespali	przespałybyście byście przespały
3 os.	przespałby by przespał	przespałaby by przespała	przespałoby by przespało	przespaliby by przespali	przespałyby by przespały

bezosobnik: przespano by

bezokolicznik: przespać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przespawszy

gerundium: przespanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przespanie	przespania
D.	przespania	przespań
C.	przespaniu	przespaniom
B.	przespanie	przespania
N.	przespaniem	przespaniami
Ms.	przespaniu	przespaniach
W.	przespanie	przespania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przespany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przespany	przespany	przespany	przespane	przespana
D.	przespanego	przespanego	przespanego	przespanego	przespanej
C.	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanemu	przespanej
B.	przespanego	przespanego	przespany	przespane	przespaną
N.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespaną
Ms.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym	przespanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przespani	przespani	przespane	przespane
D.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych
C.	przespanym	przespanym	przespanym	przespanym
B.	przespanych	przespanych	przespanych	przespane
N.	przespanymi	przespanymi	przespanymi	przespanymi
Ms.	przespanych	przespanych	przespanych	przespanych

Składnia

tylko Rz osobowy

przespać

Data ostatniej modyfikacji: 10.01.2025