Chronologizacja
XIV w., Bor
Pochodzenie
psł. *poterba 'to, co jest potrzebne, nieodzowne, bezwzględna konieczność, mus'
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od psł. *poterbovati 'odczuwać brak, niedostatek czegoś, pragnąć, chcieć czegoś usilnie'; zob. potrzebować
1. pragnienie
Definicja
Wymowa
[potszeba] lub pot. [poczszeba]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- bezwzględna, duża, głęboka, nieodparta, ogromna, paląca, wielka; istotna, szczególna, ważna; konieczna, niezbędna, uzasadniona, zasadna; nagła, pilna; społeczna; realna, rzeczywista; naturalna, oczywista potrzeba
- potrzeba integracji, kontaktu z kimś, współpracy, wymiany; ochrony, pomocy; bezpieczeństwa, bliskości, miłości, samotności; nowelizacji, poprawy, reformy, zmiany; dokonania czegoś, opracowania czegoś, wykonania czegoś
- potrzeba i celowość, potrzeba i konieczność; potrzeby i pragnienia, potrzeby i upodobania
- świadomość potrzeby
- potrzeba istnieje rodzi się, zachodzi, zrodziła się
- czuć, odczuwać; akcentować, dostrzegać, kwestionować, negować, podkreślić, uzasadniać, widzieć, zgłaszać potrzebę
- kierować się jakąś potrzebą
- działać bez potrzeby; powstać z potrzeby
- wskazać na potrzebę czegoś; wątpić w potrzebę
Cytaty
|
Niezaspokojenie potrzeby miłości, przynależności i bezpieczeństwa powoduje przeżycia lękowe, zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. źródło: NKJP: Jadwiga Mazur: Przestają wychowywać…, Wychowawca, 2009-12 |
|
|
Stworzenie przez Sowietów bomby atomowej w 1949 roku wzmogło pilną potrzebę dokończenia programu obrony powietrznej, ponieważ Stany Zjednoczone jako takie były teraz zagrożone atakiem nuklearnym. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
|
Nie widzimy potrzeby, żeby zwiększać stawki żywieniowe. źródło: NKJP: Sprawozdania stenograficzne Sejmu RP, 22.12.2004 |
|
|
Dobrych rozwiązań nie ma potrzeby zmieniać. źródło: NKJP: Witold Blady: Primera dla konserwatystów, Dziennik Bałtycki, 1999-09-29 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | potrzeba |
potrzeby |
|
| D. | potrzeby |
potrzeb |
|
| C. | potrzebie |
potrzebom |
|
| B. | potrzebę |
potrzeby |
|
| N. | potrzebą |
potrzebami |
|
| Ms. | potrzebie |
potrzebach |
|
| W. | potrzebo |
potrzeby |
Składnia
|
+ | potrzeba | + |
CZEGO
|
|
|
+ | potrzeba | + |
żeby ZDANIE|BEZOKOLICZNIK
|
2. coś niezbędnego
Definicja
Wymowa
[potszeba] lub pot. [poczszeba]
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- indywidualne, własne, zbiorowe; duże, ogromne; elementarne, podstawowe; najpilniejsze; faktyczne, rzeczywiste; aktualne, bieżące, codzienne potrzeby; potrzeby zdrowotne, życiowe; kadrowe; edukacyjne, estetyczne, kulturalne; inwestycyjne, mieszkaniowe, remontowe
- potrzeby klientów, mieszkańców, osób niepełnosprawnych, społeczeństwa, uczniów; miasta, wsi; biblioteki, placówki, przedsiębiorstwa, szkoły; gospodarki, oświaty, przemysłu, rolnictwa, rynku pracy
- potrzeby w gminie, w kraju, w mieście, w powiecie; w budownictwie; w jakiejś dziedzinie, w jakimś zakresie
- potrzeby i aspiracje, potrzeby i interesy, potrzeby i możliwości, potrzeby i oczekiwania, potrzeby i uwarunkowania, potrzeby i warunki, potrzeby i wymagania, potrzeby i zadania, potrzeby i zainteresowania
- realizacja; analiza, bilans; hierarchia, skala potrzeb
- potrzeba istnieje; potrzeby rosną
- odpowiadać, sprostać potrzebom
- dostrzegać, mieć, zaspokajać potrzeby
- adaptować coś, przygotowywać coś dla potrzeb czegoś; dostosować coś, przystosować coś do potrzeb czegoś; odbiegać od potrzeb
- wyjść/wychodzić naprzeciw potrzebom
- przekazać coś, przeznaczyć coś na czyjeś potrzeby; troszczyć się o potrzeby; trafić w potrzeby
- liczyć się z czyimiś potrzebami; nadążać za potrzebami
- zapominać o potrzebach
Cytaty
|
Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, a takie niewątpliwie mają uczęszczający do oddziałów integracyjnych i sportowych, będą miały możliwość kontynuowania nauki w tym samym miejscu i pod opieką tych samych specjalistów. źródło: NKJP: Violetta Nowakowska: Stary i nowy rok szkolny, Gazeta Miejska nr 86, 2001 |
|
|
Należało tak przestawić czy nawet zorganizować przemysł, bezpośrednio i pośrednio pracujący dla wojny, aby mógł on zadość uczynić nowym, coraz bardziej rosnącym potrzebom armii. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | potrzeba |
potrzeby |
|
| D. | potrzeby |
potrzeb |
|
| C. | potrzebie |
potrzebom |
|
| B. | potrzebę |
potrzeby |
|
| N. | potrzebą |
potrzebami |
|
| Ms. | potrzebie |
potrzebach |
|
| W. | potrzebo |
potrzeby |
3. trudna sytuacja
Definicja
Wymowa
[potszeba] lub pot. [poczszeba]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- być, znaleźć/znajdować się; pomóc komuś; nie opuścić kogoś , nie zostawić kogoś w potrzebie
Cytaty
|
Rząd azerski narzeka, że chociaż kraj jest w potrzebie, to młodzi Azerowie uchylają się od służby wojskowej. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Labirynt w Karabachu, Gazeta Wyborcza, 1992-08-06 |
|
|
Całodobowe dyżury 2 ratowników, zmieniających się co tydzień, będą pełnione do końca wakacji. Jak co roku GOPR-owcy będą służyć pomocą wszystkim turystom, którzy znajdą się w potrzebie, opatrzą rany, a w razie konieczności wezwą na ratunek śmigłowiec. źródło: NKJP: Letnia dyżurka, Dziennik Polski, 2002-07-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | potrzeba |
potrzeby |
|
| D. | potrzeby |
potrzeb |
|
| C. | potrzebie |
potrzebom |
|
| B. | potrzebę |
potrzeby |
|
| N. | potrzebą |
potrzebami |
|
| Ms. | potrzebie |
potrzebach |
|
| W. | potrzebo |
potrzeby |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. wojna
Definicja
Wymowa
[potszeba] lub pot. [poczszeba]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna
Połączenia
- potrzeba kijowska, smoleńska
- potrzeba pod Byczyną, pod Wiedniem
Cytaty
|
W potrzebie kijowskiej miał samodzielne zadanie, stanowiąc ze swym baonem poparcie rajdu 7 Brygady Jazdy przez Chabnoje i Iwanków [...] źródło: Kazimierz Banaszek, Wanda K. Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | potrzeba |
potrzeby |
|
| D. | potrzeby |
potrzeb |
|
| C. | potrzebie |
potrzebom |
|
| B. | potrzebę |
potrzeby |
|
| N. | potrzebą |
potrzebami |
|
| Ms. | potrzebie |
potrzebach |
|
| W. | potrzebo |
potrzeby |