Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *rǫbъkъ (zdrobnienie) < *rǫbъ 'brzeg, skraj, krawędź; odcięty kawłek płótna'
Por. st.pol. (od XIV w.) rąb 'odzież, szata, chusta, bielizna, płótno'; 'skraj, krawędź'. Identyczny rozwój znaczeniowy obserwowany jest w zleksykalizowanej dziś formie rąbek (pierwotne zdrobnienie od rąb ) 'brzeg, skraj (np. chusty, odzieży, (cienkiego) płótna)', 'krawędź, kant'; dawniej (od XV w.) także 'cienka biała chusta noszona przez kobiety zamężne pod czepkiem'.
1. chustki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | skraj |
Połączenia
- biały; wąski, wąziutki rąbek
- rąbek chustki, chusteczki, fartucha, koszuli, pidżamy, spódnicy, sukni, sukienki, welonu; obrusa, płótna, zasłony
Cytaty
|
Kobiety wychodziły od niego, chlipiąc i ocierając oczy rąbkiem fartucha [...]. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998 |
|
|
Zrywa się, podbiega do szafy i wyjmuje czerwoną sukienkę. Szarpie rąbek spódnicy, ale materiał wciąż jest bardzo mocny. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Obciach, 1999 |
|
|
Na razie nie możesz zobaczyć twarzy kobiety, ale kiedy orszak dotrze do grobu, ona na moment uchyli rąbka woalki i wtedy ją ujrzysz. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Mojra, 1996 |
|
|
Milczały jednak, a Jadwiga Wiśniewska wachlowała wilgotną twarz rąbkiem białej chustki. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
|
Po poświęceniu sztandaru, jego rąbek ucałowali wszyscy obecni prezesi oddziałów. Taka jest tradycja. Podczas uroczystości przygrywała góralska muzyka. źródło: NKJP: (aza),Sztandar na jubileusz, prasa, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rąbek |
rąbki |
|
| D. | rąbka |
rąbków |
|
| C. | rąbkowi |
rąbkom |
|
| B. | rąbek |
rąbki |
|
| N. | rąbkiem |
rąbkami |
|
| Ms. | rąbku |
rąbkach |
|
| W. | rąbku |
rąbki |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | rąbek | + |
CZEGO
|
2. wystający brzeg czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | fragment |
Połączenia
- wąski, wąziutki rąbek
- rąbek księżyca, słońca, nieba, niebios
Cytaty
|
Wieczorne zorze wyglądały wspaniale, potem na ciemnym już niebie wyłonił się rąbek księżyca. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979 |
|
|
Od silnie już świecącego wiśniowym żarem rąbka słońca biegła przez lustrzaną powierzchnię aż do dziobu okrętu czerwono-złota ścieżka. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008 |
|
|
Niósł głowę nisko pochyloną, nakrytą tym jakby za dużym kapeluszem, tak że nie udało mi się dojrzeć ani rąbka twarzy. źródło: NKJP: Wiesław Mysliwski: Widnokrąg, 1996 |
|
|
Gdy zaczął upychać w niej zbyt duży zeszyt, wysunął się z niego rąbek ciemnoszarej koperty [...]. źródło: NKJP: Ariadna Lewańska: Sonata dla Natalii, 1965 |
|
|
Parę razy wziął rąbek wyglądającej zza widnokręgu chmurki za dym parowca [...]. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Bajki robotów, 1964 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rąbek |
rąbki |
|
| D. | rąbka |
rąbków |
|
| C. | rąbkowi |
rąbkom |
|
| B. | rąbek |
rąbki |
|
| N. | rąbkiem |
rąbkami |
|
| Ms. | rąbku |
rąbkach |
|
| W. | rąbku |
rąbki |
3. obwódka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wzory
Cytaty
|
Półprzymknięte oczy z rąbkiem tęczówki, jak przylaszczka utopiona w wiosennym śniegu, jej onieśmielona, zawstydzona nagość na srebrnawym mchu przypominającym królewską szubę podbitą skórą jelenia albo łosia. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki, Trzynasty, Gazeta Wyborcza 1995-11-04-1995-11-05 |
|
|
Po zdjęciu szablonu całe paznokcie maluje się przezroczystym lub perłowym lakierem. Biały rąbek powinien stanowić 1/4 długości paznokcia i być opiłowany w prostokąt o zaokrąglonych brzegach. źródło: NKJP: Małgorzata Lorkowska, Brylant na paznokciu, Gazeta Wyborcza, 1998-07-31 |
|
|
Serwis, czyli zastawa, powinna być z porcelany. Białej, z okalającym talerz wąskim rąbkiem. W najelegantszych rąbek ów jest barwy kobaltowej ze złotem. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2000-03-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rąbek |
rąbki |
|
| D. | rąbka |
rąbków |
|
| C. | rąbkowi |
rąbkom |
|
| B. | rąbek |
rąbki |
|
| N. | rąbkiem |
rąbkami |
|
| Ms. | rąbku |
rąbkach |
|
| W. | rąbku |
rąbki |