UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozświetlić

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozświetlę
 rozświetlimy
2 os. rozświetlisz
 rozświetlicie
3 os. rozświetli
 rozświetlą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozświetliłem
+(e)m rozświetlił
 rozświetliłam
+(e)m rozświetliła
 rozświetliłom
+(e)m rozświetliło
 rozświetliliśmy
+(e)śmy rozświetlili
 rozświetliłyśmy
+(e)śmy rozświetliły
2 os. rozświetliłeś
+(e)ś rozświetlił
 rozświetliłaś
+(e)ś rozświetliła
 rozświetliłoś
+(e)ś rozświetliło
 rozświetliliście
+(e)ście rozświetlili
 rozświetliłyście
+(e)ście rozświetliły
3 os. rozświetlił
 rozświetliła
 rozświetliło
 rozświetlili
 rozświetliły

bezosobnik: rozświetlono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozświetlijmy
rozświetlmy
2 os. rozświetl
rozświetlij
 rozświetlcie
rozświetlijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozświetliłbym
bym rozświetlił
 rozświetliłabym
bym rozświetliła
 rozświetliłobym
bym rozświetliło
 rozświetlilibyśmy
byśmy rozświetlili
 rozświetliłybyśmy
byśmy rozświetliły
2 os. rozświetliłbyś
byś rozświetlił
 rozświetliłabyś
byś rozświetliła
 rozświetliłobyś
byś rozświetliło
 rozświetlilibyście
byście rozświetlili
 rozświetliłybyście
byście rozświetliły
3 os. rozświetliłby
by rozświetlił
 rozświetliłaby
by rozświetliła
 rozświetliłoby
by rozświetliło
 rozświetliliby
by rozświetlili
 rozświetliłyby
by rozświetliły

bezosobnik: rozświetlono by

bezokolicznik: rozświetlić

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

rozświetliwszy

gerundium: rozświetlenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozświetlony

odpowiednik aspektowy: rozświetlać

Pochodzenie

Zob.  światło 

1. pokój

Definicja

książk. 
uczynić coś jasnym lub jaśniejszym dzięki światłu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozświecić

Połączenia

  • blask, płomień rozświetlił coś; błyskawica; lampa, żarówka rozświetliła coś; światło rozświetliło coś; fajerwerki, sztuczne ognie rozświetliły coś
  • rozświetlić drogę; dom, korytarz, pokój, salę, wnętrze; niebo; ciemność, mrok
  • rozświetlony księżycem, słońcem; neonami, świecami; blaskiem czegoś, błyskami, promieniami
  • rozświetlić wieczorem
  • rozświetlony czymś budynek, las; rozświetlona czymś kuchnia; choinka; noc; rozświetlone czymś miasto; rozświetlone czymś góry, okna, ulice

Cytaty

Ciemnawy pokój rozświetliła błyskawica, gdzieś blisko uderzył piorun.

źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999

W nocy niebo przed nimi rozświetliła nagle wielka łuna, w dzień zaś dostrzegli słupy dymu, znaczące horyzont na południu i wschodzie.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Potem dołączyły automaty strzelców, ktoś wypalił z granatnika, pole bitwy rozświetliły race i resztki tyraliery zaległy.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

Szymek wydobył z kieszeni zapalniczkę benzynową, ukradzioną starszemu bratu jeszcze na początku wakacji, i nikły płomień rozświetlił wnętrze piwnicy.

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Weiser Dawidek, 1987

Wzdłuż granicy zachodniej na wyższych wzniesieniach rozpalono ogniska, niebo rozświetliły sztuczne ognie.

źródło: NKJP: Jędrzej Winiecki: Polska zamorska, Polityka, 2006-10-07

Składnia

bez ograniczeń + rozświetlić +
CO

2. cerę

Definicja

książk. 
nadając czemuś jasny kolor, sprawić, że obiekt ten wygląda tak, jakby padało na niego więcej światła

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Cytaty

Ja proponuję pokryć górną i dolną powiekę zimnofioletowym kolorem, a następnie rozświetlić oczy, malując je białą kredką.

źródło: NKJP: Pierwsze barwy jesieni, Cosmopolitan, nr 9, 1999

Cienie dodadzą wyrazistości spojrzeniu, modny kolor pomadki rozświetli usta, fluid nada cerze aksamitną gładkość [...].

źródło: NKJP: (KaK): Aksamitnie i świetliście, Gazeta Krakowska, 2003-12-20

Kolory jasne dają wrażenie przestrzeni. Sprawiają, iż pomieszczenie wydaje się przestronniejsze i większe niż w rzeczywistości. Barwy te idealnie rozświetlą ciemny i chłodny pokój.

źródło: NKJP: Henryk Babczyk: W harmonii z wnętrzem, Trybuna Śląska, 2002-10-09

Dodatki w żółtym kolorze rozświetlą wnętrze i wprowadzą do niego ciepły klimat.

źródło: NKJP: Marzena Smoręda: Za oknem jesień a w mieszkaniu... kolory lata, Gazeta Pomorska, 2009-10-13

Rozświetl czarną sukienkę kolorowym szalem i biżuterią pasującą do twojego typu urody.

źródło: NKJP: Izabela Jabłonowska: Ubierz się w uśmiech. Stylowo i modnie, 2010

Składnia

bez ograniczeń + rozświetlić +
CO

3. uśmiech twarz

Definicja

książk. 
spowodować, że jakaś osoba zaczyna wyglądać w ten sposób, że można o niej sądzić, że odczuwa coś przyjemnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozjaśnić, rozpromienić

Połączenia

  • uśmiech rozświetlił coś
  • rozświetlić twarz
  • rozświetlone oczy

Cytaty

Jan Paweł II uniósł brwi, refleks uśmiechu rozświetlił jego twarz [...].

źródło: NKJP: Wiesław Wodecki: Pereat mundus, Gazeta Wrocławska, 2001-10-09

[...] marzycielski, dziwnie smutny uśmiech rozświetlił jego oczy.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001

[...] obrzękłą, nalaną twarz rozświetlił naraz jakiś błysk satysfakcji.

źródło: NKJP: Andrzej Mandalian: Czerwona orkiestra, 2009

Składnia

bez ograniczeń + rozświetlić +
CO

4. szarą codzienność

Definicja

książk. 
wprowadzić do czegoś jakiś pozytywny element, który korzystanie oddziałuje na całokształt tego czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • rozświetlić życie; umysły; mroki czegoś

Cytaty

Wieku dojrzałego nie rozświetliła żadna idea, pasja, namiętność i wszystko wokół mnie i we mnie stygło.

źródło: NKJP: Eustachy Rylski: Po śniadaniu, 2009

Może dlatego, że w „Volver” jest tyle smutku i przygnębiających lęków, Almodóvar rozświetlił film dużą ilością humoru i ciepła.

źródło: NKJP: Ewa Drab: Hiszpańska mieszanka wybuchowa, Esensja, 2009-10-12

Spróbujmy przez odświętny strój zakładany na ważne uroczystości rozświetlić szarą codzienność.

źródło: NKJP: Lucyna Gornowicz: Bądź wyjątkowy, Wychowawca, 2008-05

Składnia

bez ograniczeń + rozświetlić +
CO

5. sprawę

Definicja

książk. 
przedstawić coś w taki sposób, że stanie się to bardziej zrozumiałe dla odbiorcy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naświetlić
antonimy:  zaciemnić

Cytaty

Próba wyjaśnienia przez panią Annę kwestii odcięcia wody zamiast rozświetlić sprawę, jeszcze bardziej ją zagmatwała.

źródło: NKJP: Urszula Giżyńska: Wziął pieniądze i przepadł, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska”, 2008-02-07

Przedstawione tu wydarzenia są tak osobliwe, że trudno się dziwić temu, iż uczeni starają się rozświetlić je rozmaitymi komentarzami [...].

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008

Trybunał rozświetlił znaczenie przepisu o bezpłatnej nauce w szkołach publicznych i o zakresie odpłatności w publicznych szkołach wyższych.

źródło: NKJP: Internet

Próbując rozświetlić na własny użytek tajniki duszy rosyjskiej zagłębiłem się w lekturę książki Wiktora Jerofiejewa, z którym przyjaźnię się od wielu lat, i mogłem zweryfikować przenikliwość i dalekosiężność jego prognoz.

źródło: NKJP: Krzysztof Zanussi: Pan reżyser na kogucie, Polityka, 2003-12-13

Składnia

bez ograniczeń + rozświetlić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 06.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN