Chronologizacja
Pochodzenie
Nazwa narzędzia z przyrostkiem -ec od czas. kłóć, kolę (dziś częściej kłuć, kłuję) 'przebijać, godzić czymś spiczastym'.
1. rośliny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Połączenia
- twardy kolec; długie, ostre kolce
- kolec róży; kolce głogu, kaktusa; krzaków, krzewów
- liście i kolce
- roślina z kolcami
- wbić/wbijać kolec
- najeżony kolcami; ukłucie kolcem
Cytaty
|
Położyli się na kwiatach kłujących drobnymi, niewidocznymi kolcami. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974 |
|
|
Adam wciskał się w kłującą agrestową zieleń, kolce drapały go do krwi, wyciągały i szarpały nitki bawełnianego podkoszulka [...]. źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988 |
|
|
[...] nogawicą zawadziłem gałąź dzikiej róży. Kolce przebiły materiał i kłuły mnie w kostkę. Szarpnąłem delikatnie. źródło: NKJP: Anna Piliszewska: Katastrofa, Akant, 2007-08 |
|
|
Kolce głogu są krótkie, grube i zdrewniałe, a dzięki gałęziom przytulonym do pnia możliwości zranienia są niewielkie. źródło: NKJP: Grzegorz Tabasz: Coś kłującego, Dziennik Polski, 2008-07-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolec |
kolce |
|
| D. | kolca |
kolców |
|
| C. | kolcowi |
kolcom |
|
| B. | kolec |
kolce |
|
| N. | kolcem |
kolcami |
|
| Ms. | kolcu |
kolcach |
|
| W. | kolcu |
kolce |
Składnia
|
+ | kolec | + |
(CZEGO)
|
2. cyrkla
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- twardy kolec; długie, ostre; metalowe, żelazne; specjalne kolce
- buty, opony z kolcami
- kolce sterczą
- wbić/wbijać kolec; założyć, zamontować kolce
- nabity, najeżony kolcami; ukłucie kolcem
- nadziany na kolce
Cytaty
|
Przy końcu jednej z tych ulic stał rząd baraków za wysokim drucianym parkanem, zakończonym u góry kolcami. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
|
|
Przy wymianie dętki należy dokładnie sprawdzić, czy w oponie nie tkwi jakiś kolec, który mógłby być przyczyną uszkodzenia kolejnej gumy. źródło: NKJP: Andrzej Grygierczyk, Jacek Sroka, Jarosław Galusek: Wymiana dętki, Dziennik Zachodni, 2006-04-29 |
|
|
[...] od 15 listopada wskazane jest posiadanie opon zimowych lub opon z kolcami. źródło: NKJP: Anna Ładuniuk: ABC turysty - dzisiaj inaugurujemy sezon narciarski, Trybuna Śląska, 2001-12-07 |
|
|
Tym, co dobrało się do zbirów, nie był, rzecz jasna, żaden czart. Był to wielki, smoliście czarny pies, brytan, noszący na karku najeżoną kolcami obrożę. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolec |
kolce |
|
| D. | kolca |
kolców |
|
| C. | kolcowi |
kolcom |
|
| B. | kolec |
kolce |
|
| N. | kolcem |
kolcami |
|
| Ms. | kolcu |
kolcach |
|
| W. | kolcu |
kolce |
3. zwierzęcia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | wyrostek |
Połączenia
- jadowity, tylny, twardy kolec; długie, ostre kolce; kolec jadowy
- kolce jeża, jeżowca
- kolec na końcu czegoś
- kolce sterczą
- wbić/wbijać kolec; wystawić/wystawiać kolce
Cytaty
|
Pierwsza rzecz, jaką zauważamy u jeża, to kolce. Pokrywają one cały grzbiet i boki ciała - jeż wschodni ma ich ponad 6 tys., a zachodni - ponad 8 tys. Każda igła ma ok. 2-3 cm długości. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Jeż też zwierz, Gazeta Wyborcza, 1993-10-16 |
|
|
W ciemnej wodzie nieopodal wodnego młyna [...] żyły pasiaste okonie z najeżonymi kolcami grzbietowymi płetwami. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapomniany Kraków, 2007 |
|
|
Wyglądem, rozmiarami i zachowaniem legwan sprawia wrażenie zwierzęcia demonicznego i groźnego. Tymczasem jego kolce są miękkie i nigdy nie używa ich w walce. źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1975 |
|
|
I cóż jeszcze dodać po takiej przygodzie? Chyba to, że od razu z pierwszej kąpieli wyszedłem z 16 kolcami jeżowca w nodze [...]. źródło: NKJP: Leopold R. Nowak: Nasi korespondenci, Przekrój, nr 1121, 1966 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolec |
kolce |
|
| D. | kolca |
kolców |
|
| C. | kolcowi |
kolcom |
|
| B. | kolec |
kolce |
|
| N. | kolcem |
kolcami |
|
| Ms. | kolcu |
kolcach |
|
| W. | kolcu |
kolce |
Składnia
|
|
+ | kolec | + |
(CZEGO)
|
4. but
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport przedmioty związane ze sportem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | but |
Połączenia
- nowe, specjalne kolce
- założyć kolce
Cytaty
|
Pierwszy udany start, jako piętnastoletni chłopak, miałem w 1962 roku w Stalowej Woli. Pamiętam, że wówczas musiałem biegać w pożyczonych kolcach. Były za duże, więc musiałem je związać na pięcie, by nie spadały z nóg. źródło: NKJP: Janusz Ogiński: Krótkodystansowiec, Sztafeta, nr 49/2003 |
|
|
Nie mieliśmy połowy zespołu. Uczulałem Piotra Maderę, że będzie musiał być wyjątkowo szybki, żeby ich zastąpić. Żartowałem, żeby założył kolce, jak sprinter [...]. źródło: NKJP: (ma.w): Złotnik źle obstawił Totka, Nowiny Raciborskie, nr 3, 2006-01-17 |
|
|
Najcięższy odcinek stanowiły piaski przy szkole oraz chodnik obok prezydium. Biegaliśmy w kolcach. źródło: NKJP: W. Juszczak: Wspomnienia z I crossu, Czas Ostrzeszowski, nr 200415, 2004 |
|
|
Pomóc miały mu też buty w złotym kolorze. Wcześniej startował w kolcach wrzosowej barwy, ale porzucił je po tym, jak w czerwcu przegrał w nich na 200 m. źródło: NKJP: Dariusz Wołowski, Radosław Leniarski: Złote buty Johnsona, Gazeta Wyborcza, 1996-07-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolec |
kolce |
|
| D. | kolca |
kolców |
|
| C. | kolcowi |
kolcom |
|
| B. | kolec |
kolce |
|
| N. | kolcem |
kolcami |
|
| Ms. | kolcu |
kolcach |
|
| W. | kolcu |
kolce |
Inne uwagi
Zwykle lm
5. kolczyk
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kolczyk |
Cytaty
|
Ja mam 3 dziurki w jednym uchu, 2 w drugim, kolec w nosie i w języku. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Mamy 2009 rok i każdy, kto interesuje się kolczykami, powinien wiedzieć, jaki kolec powinien być założony i w jakim miejscu [...]. źródło: Internet: forum.bodymodifications.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolec |
kolce |
|
| D. | kolca |
kolców |
|
| C. | kolcowi |
kolcom |
|
| B. | kolec |
kolce |
|
| N. | kolcem |
kolcami |
|
| Ms. | kolcu |
kolcach |
|
| W. | kolcu |
kolce |