UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

opleść

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob.  pleść 

1.a liną

Definicja

okręcić dookoła czegoś lub kogoś różne przedmioty lub części tego samego przedmiotu, jednocześnie krzyżując je ze sobą w ten sposób, że zaczepiają się o siebie i trudno je rozdzielić

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  omotać, oplątać
hiperonimy:  owinąć

Połączenia

  • opleść coś drutem, liną, siecią, sznurkiem

Cytaty

Jagoda oplotła nasze dłonie pnączem i posypała garścią ziemi.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Zwłoki opletliśmy taśmą i próbowaliśmy unieść je do góry [...].

źródło: NKJP: Nuria Selva Fernandez: Wajrak w lesie, Gazeta Wyborcza, 1998-05-08

Z przywiązaną do tułowia liną skacze bez wahania w lodowatą topiel! Okrąża tonącego, by go tą liną opleść.

źródło: NKJP: Kazimierz Netka: Psie serca trzy, Dziennik Bałtycki, 1999-12-23

Z ozdób pojawiły się duże, plastikowe jaja (wielkości np. strusiego), oplecione sznurkiem, włóczką, oklejone kolorowymi kawałkami tkaniny, sztucznymi kwiatkami itp.

źródło: NKJP: (MM): Piórko w jajku, Dziennik Polski, 2006-04-07

W Policyjnej Izbie Dziecka jest jak w zwykłym więzieniu: kraty, cele, spacerniak, wysoki płot opleciony kolczastym drutem.

źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz: Godzina wychowawcza, Gazeta Wyborcza, 1997-10-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplotę
 opleciemy
2 os. opleciesz
 opleciecie
3 os. oplecie
 oplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplotłem
+(e)m oplótł
 oplotłam
+(e)m oplotła
 oplotłom
+(e)m oplotło
 opletliśmy
+(e)śmy opletli
 oplotłyśmy
+(e)śmy oplotły
2 os. oplotłeś
+(e)ś oplótł
 oplotłaś
+(e)ś oplotła
 oplotłoś
+(e)ś oplotło
 opletliście
+(e)ście opletli
 oplotłyście
+(e)ście oplotły
3 os. oplótł
 oplotła
 oplotło
 opletli
 oplotły

bezosobnik: opleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplećmy
2 os. opleć
 oplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplótłbym
bym oplótł
 oplotłabym
bym oplotła
 oplotłobym
bym oplotło
 opletlibyśmy
byśmy opletli
 oplotłybyśmy
byśmy oplotły
2 os. oplótłbyś
byś oplótł
 oplotłabyś
byś oplotła
 oplotłobyś
byś oplotło
 opletlibyście
byście opletli
 oplotłybyście
byście oplotły
3 os. oplótłby
by oplótł
 oplotłaby
by oplotła
 oplotłoby
by oplotło
 opletliby
by opletli
 oplotłyby
by oplotły

bezosobnik: opleciono by

bezokolicznik: opleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oplótłszy

gerundium: oplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opleciony

odpowiednik aspektowy: oplatać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + opleść +
KOGO/CO + CZYM

1.b o linie

Definicja

okręcić się dookoła czegoś lub kogoś, jednocześnie krzyżując się ze sobą i zaczepiając się o siebie, stając się w ten sposób trudnym do rozdzielenia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  omotać, oplątać

Połączenia

  • opleciony (dzikim) winem, pnączami, siecią, winoroślą, wodorostami

Cytaty

Sznurek dość mocno oplótł jego nogę i bocian wisiał tak przy gnieździe przez dwa-trzy dni.

źródło: NKJP: Katarzyna Madajka: Skrzydlaci pacjenci, Gazeta Poznańska, 2001-11-19

[...] oprócz drzew są jeszcze krzewy, kwiaty, trawa, wrzosy, róże, paprocie, pnącza, które bujnie oplotą mój dom [...].

źródło: NKJP: Magda Papuzińska: Będę sadzić drzewa, Gazeta Wyborcza, 1998-05-29

Chałupa Marty stoi w niewielkim ogrodzie, opleciona winoroślą.

źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Obwód głowy, 2007

[...] wspięliśmy się wyżej, po skałach oplecionych pnączami, do właściwego otworu.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Naga Fifi opleciona siecią [...] pnączy zamieniła się nagle w posąg [...].

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplotę
 opleciemy
2 os. opleciesz
 opleciecie
3 os. oplecie
 oplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplotłem
+(e)m oplótł
 oplotłam
+(e)m oplotła
 oplotłom
+(e)m oplotło
 opletliśmy
+(e)śmy opletli
 oplotłyśmy
+(e)śmy oplotły
2 os. oplotłeś
+(e)ś oplótł
 oplotłaś
+(e)ś oplotła
 oplotłoś
+(e)ś oplotło
 opletliście
+(e)ście opletli
 oplotłyście
+(e)ście oplotły
3 os. oplótł
 oplotła
 oplotło
 opletli
 oplotły

bezosobnik: opleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplećmy
2 os. opleć
 oplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplótłbym
bym oplótł
 oplotłabym
bym oplotła
 oplotłobym
bym oplotło
 opletlibyśmy
byśmy opletli
 oplotłybyśmy
byśmy oplotły
2 os. oplótłbyś
byś oplótł
 oplotłabyś
byś oplotła
 oplotłobyś
byś oplotło
 opletlibyście
byście opletli
 oplotłybyście
byście oplotły
3 os. oplótłby
by oplótł
 oplotłaby
by oplotła
 oplotłoby
by oplotło
 opletliby
by opletli
 oplotłyby
by oplotły

bezosobnik: opleciono by

bezokolicznik: opleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oplótłszy

gerundium: oplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opleciony

odpowiednik aspektowy: oplatać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + opleść +
KOGO/CO

2. rękami

Definicja

książk. 
otoczyć kogoś lub coś zagiętymi kończynami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • opleść coś nogami, ramionami, rękami

Cytaty

Oplotła ramionami podciągnięte pod brodę kolana i patrząc w piasek [...], coś cicho nuciła czy podśpiewywała.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Wielkolud z Jaskini Piratów albo Tajemnica czwartej ściany, 2001

Znów go pocałowała [...], oplotła nogami.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Dotyk jego warg przyjęła z nagłym dreszczem, oplótł ją silnie ramionami.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991

[...] biegła kłusem przez scenę, by na koniec odbić się i zawisnąć ramionami na szyi owego muzyka, a nogami opleść jego biodra.

źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz: Podróż sentymentalna w krainę błyskotek, Gazeta Wyborcza, 1992-08-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplotę
 opleciemy
2 os. opleciesz
 opleciecie
3 os. oplecie
 oplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplotłem
+(e)m oplótł
 oplotłam
+(e)m oplotła
 oplotłom
+(e)m oplotło
 opletliśmy
+(e)śmy opletli
 oplotłyśmy
+(e)śmy oplotły
2 os. oplotłeś
+(e)ś oplótł
 oplotłaś
+(e)ś oplotła
 oplotłoś
+(e)ś oplotło
 opletliście
+(e)ście opletli
 oplotłyście
+(e)ście oplotły
3 os. oplótł
 oplotła
 oplotło
 opletli
 oplotły

bezosobnik: opleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplećmy
2 os. opleć
 oplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplótłbym
bym oplótł
 oplotłabym
bym oplotła
 oplotłobym
bym oplotło
 opletlibyśmy
byśmy opletli
 oplotłybyśmy
byśmy oplotły
2 os. oplótłbyś
byś oplótł
 oplotłabyś
byś oplotła
 oplotłobyś
byś oplotło
 opletlibyście
byście opletli
 oplotłybyście
byście oplotły
3 os. oplótłby
by oplótł
 oplotłaby
by oplotła
 oplotłoby
by oplotło
 opletliby
by opletli
 oplotłyby
by oplotły

bezosobnik: opleciono by

bezokolicznik: opleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oplótłszy

gerundium: oplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opleciony

odpowiednik aspektowy: oplatać

Składnia

bez ograniczeń + opleść +
KOGO/CO + CZYM

3. drogami

Definicja

książk. 
połączyć ze sobą drogi, nadajniki, przewody lub kanały służące do przemieszczania lub przesyłania jakichś obiektów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oplątać

Połączenia

  • opleść coś instalacją (wodociągową), siecią (kanalizacyjną)

Cytaty

Małopolska zostanie opleciona siecią szerokopasmowego Internetu [...].

źródło: NKJP: (RTK): Miliony euro dla Małopolski, Gazeta Krakowska, 2007-03-06

Awaria w przestarzałej instalacji wodociągowej, którą opleciona jest sandomierska Starówka, oznacza groźbę katastrofy budowlanej.

źródło: NKJP: Internet

Góry są gęsto oplecione siecią różnych urządzeń wyciągowych, w tym 3 systemami kolejek całorocznych [...].

źródło: NKJP: Kaj Romeyko-Hurko: „Tak małe, że prawie ich nie widać”, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1993-10-01

Jezioro jest oplecione drogami łączącymi [...] wsie, na południu biegnie droga gruntowa.

źródło: NKJP: Internet

Kabel umożliwił dostęp do praktycznie nieograniczonej liczby kanałów telewizyjnych, a po wystrzeleniu satelitów telewizja szybko oplotła glob ogólnoświatową siecią.

źródło: NKJP: Jonathan Schell: Wiek rozproszonej uwagi, Gazeta Wyborcza, 1996-02-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplotę
 opleciemy
2 os. opleciesz
 opleciecie
3 os. oplecie
 oplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplotłem
+(e)m oplótł
 oplotłam
+(e)m oplotła
 oplotłom
+(e)m oplotło
 opletliśmy
+(e)śmy opletli
 oplotłyśmy
+(e)śmy oplotły
2 os. oplotłeś
+(e)ś oplótł
 oplotłaś
+(e)ś oplotła
 oplotłoś
+(e)ś oplotło
 opletliście
+(e)ście opletli
 oplotłyście
+(e)ście oplotły
3 os. oplótł
 oplotła
 oplotło
 opletli
 oplotły

bezosobnik: opleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplećmy
2 os. opleć
 oplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplótłbym
bym oplótł
 oplotłabym
bym oplotła
 oplotłobym
bym oplotło
 opletlibyśmy
byśmy opletli
 oplotłybyśmy
byśmy oplotły
2 os. oplótłbyś
byś oplótł
 oplotłabyś
byś oplotła
 oplotłobyś
byś oplotło
 opletlibyście
byście opletli
 oplotłybyście
byście oplotły
3 os. oplótłby
by oplótł
 oplotłaby
by oplotła
 oplotłoby
by oplotło
 opletliby
by opletli
 oplotłyby
by oplotły

bezosobnik: opleciono by

bezokolicznik: opleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oplótłszy

gerundium: oplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opleciony

odpowiednik aspektowy: oplatać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + opleść +
CO + CZYM

4. intrygami

Definicja

książk. 
spowodować, że określona negatywna sytuacja lub stan zaczyna intensywnie wpływać na różne aspekty funkcjonowania osoby lub obiektu, o którym mowa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oplątać

Połączenia

  • opleciony pajęczyną (powiązań), siecią (intryg)

Cytaty

[...] mieli trochę czasu, aby owe sfery zmonopolizować i opleść Europę pajęczyną swych, dziś już doskonale rozumianych, powiązań.

źródło: NKJP: Internet

Studiowałem prawo, miałem 23 lata i poczucie, że moje miasto jest oplecione siecią korupcji, że wszyscy to widzą, a nikt nie robi nic.

źródło: NKJP: Wojciech Duda-Dudkiewicz: Taki jak ty, Ozon, 2005

[...] system szkolny, opleciony siecią politycznych gierek [...] nie ma szans na dobre i efektywne kształcenie.

źródło: NKJP: Grzegorz Gola: Szkoła a menonici, Dziennik Bałtycki, 2006-09-01

Z upływem czasu demokratyzacja poczyniła postępy. Ale uwalniając ludzi od konwenansów i nakazów [...], oplotła ich siecią tysiącznych, daleko bardziej skomplikowanych, bo niewidzialnych, dystansów i zależności [...].

źródło: NKJP: Marek Zaleski: Formy pamięci, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplotę
 opleciemy
2 os. opleciesz
 opleciecie
3 os. oplecie
 oplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplotłem
+(e)m oplótł
 oplotłam
+(e)m oplotła
 oplotłom
+(e)m oplotło
 opletliśmy
+(e)śmy opletli
 oplotłyśmy
+(e)śmy oplotły
2 os. oplotłeś
+(e)ś oplótł
 oplotłaś
+(e)ś oplotła
 oplotłoś
+(e)ś oplotło
 opletliście
+(e)ście opletli
 oplotłyście
+(e)ście oplotły
3 os. oplótł
 oplotła
 oplotło
 opletli
 oplotły

bezosobnik: opleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplećmy
2 os. opleć
 oplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplótłbym
bym oplótł
 oplotłabym
bym oplotła
 oplotłobym
bym oplotło
 opletlibyśmy
byśmy opletli
 oplotłybyśmy
byśmy oplotły
2 os. oplótłbyś
byś oplótł
 oplotłabyś
byś oplotła
 oplotłobyś
byś oplotło
 opletlibyście
byście opletli
 oplotłybyście
byście oplotły
3 os. oplótłby
by oplótł
 oplotłaby
by oplotła
 oplotłoby
by oplotło
 opletliby
by opletli
 oplotłyby
by oplotły

bezosobnik: opleciono by

bezokolicznik: opleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oplótłszy

gerundium: oplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opleciony

odpowiednik aspektowy: oplatać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + opleść +
KOGO/CO + CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 11.12.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN