UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

głownia

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	głownia	głownie
D.	głowni	głowni	neut
D.	głowni	głowien	char
C.	głowni	głowniom
B.	głownię	głownie
N.	głownią	głowniami
Ms.	głowni	głowniach
W.	głownio	głownie

Pochodzenie

psł. *golvьńa 'przednia, płonąca część polana; choroba zbóż (od wyglądu porażonych, jakby spalonych ziaren)'

1. płonąca

Definicja

książk.

gruby kawałek drewna palący się lub tlący

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

żagiew

Połączenia

głownia z ogniska

Cytaty

Dibelius wyciągnięty wygodnie w fotelu ćmił cygaro, które wreszcie zapalił, podnosząc rozżarzoną głownię z kominka.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967

Od 100 lat Wianki urządzane są co roku pod Wawelem. Dawniej sobótkowe ognie rozpalano na Błoniach i nad Rudawą. Tańczono z płonącymi głowniami w rękach, skakano nad ogniskami i śpiewano.

źródło: NKJP: (rek): Wianek prawdę ci powie, Gazeta Krakowska, 2002-06-22

Popiół oraz nie dopalone głownie ognisk leżały tutaj od dawna, kołczan był przegniły, wilgotny od licznych ros, trawa już porastała na szlaku.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

2. obosieczna

Definicja

wojsk.

ostra, metalowa część szpady, miecza, sztyletu lub innej broni siecznej, od rękojeści w dół, przeznaczona do cięcia lub kłucia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brzeszczot, klinga

Połączenia

długa, ostra, prosta głownia

Cytaty

Wanda wzrokiem spytała gospodarza o pozwolenie, a gdy ten aprobująco kiwnął głową, wyjęła głownię z prostej, czarnej pochwy, wykonanej ze sztywnej, tłoczonej skóry, której jedyną ozdobę stanowiły posrebrzane ryfki i delikatny trzewik. Głownia była piękna.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Czyścił miecz, przeciągając po głowni natłuszczoną szmatę długimi, niemal pieszczotliwymi ruchami. Skończył, ale nim wsunął go do pochwy, przesunął ostrzem po nadgarstku i patrzył jak malutki strumyczek krwi spływa mu po ręce.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy Pakt, 2003

Oglądając ekspozycję możemy dowiedzieć się, że pałasz jest to broń o prostej głowni zarówno do cięcia, jak i do pchnięcia z zamkniętą, szablową oprawą rękojeści.

źródło: NKJP: (ELKA): Otwarcie wystawy w Muzeum Wojskowym, Gazeta Poznańska, 2001-10-29

3. rzeźbiona

Definicja

wojsk.

rękojeść broni siecznej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	głowica
	hiperonimy:	rękojeść

Połączenia

głownia karabeli, miecza, pałasza, szabli
wspierać się na głowni

Cytaty

Legenda mówi, że Szczerbcem był ten sam miecz, który Bolesław Chrobry otrzymał w darze od Ottona III, cesarza niemieckiego, w 1000 roku w Gnieźnie. Według innej legendy, szczerba miała jakoby powstać nie w ostrzu, lecz w głowni.

źródło: NKJP: Karol Olgierd Borchardt: Szaman morski, 1988

W pierwszych latach swej zawodowej kariery, do jego c.k wiedeńskiej kancelarii zgłosił się pewien klient, w mundurze asystenta kolei ze złotymi guzikami, w jelenich białych rękawiczkach. Wsparł rękę na głowni paradnej szpady, poprawił złoty cwikier i zwięźle zaraportował: - Jestem żonaty... Ale muszę babie w łeb strzelić!

źródło: NKJP: Dwunastu sprawiedliwych, Dziennik Polski, 2000-09-16

Broń dawna była w ogromnej mierze przedmiotem symbolicznym; w głowniach mieczów chowano święte relikwie, święcono też armaty - by wzmóc skuteczność oręża.

źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Piękne masakry, Gazeta Wyborcza, 1997-04-30

Składnia

głownia

(CZEGO)

4. grzyb

Definicja

bot.

grzyb pasożytniczy wywołujący choroby zbóż; Ustilago

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin ogrodnictwo i dbałość o rośliny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

grzyb, pasożyt

Cytaty

Oceniono wysokość plonu ziarna, zawartość suchej masy w ziarnie podczas zbioru, porażenie roślin głownią i krzewienie.

źródło: NKJP: Władysław Kadłubiec, Rafał Kuriata, Cecylia Karwowska, Zbigniew Kurczych: Wartość kombinacyjna linii wsobnych kukurydzy, Biuletyn IHAR, 2005-01-01

Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2016