UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dzbanuszek

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dzbanuszek
 dzbanuszki
D. dzbanuszka
 dzbanuszków
C. dzbanuszkowi
 dzbanuszkom
B. dzbanuszek
 dzbanuszki
N. dzbanuszkiem
 dzbanuszkami
Ms. dzbanuszku
 dzbanuszkach
W. dzbanuszku
 dzbanuszki

Pochodzenie

Zob.  dzban 

1. mały dzbanek

Definicja

mały dzbanek

Cytaty

1.a naczynie

Definicja

mały dzbanek - naczynie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dzbanek

Połączenia

  • mały; gliniany, porcelanowy, srebrny dzbanuszek
  • dzbanuszek z kawą, z mlekiem, ze śmietanką
  • dzbanuszek i filiżanka

Cytaty

Na tacy ustawiała prześliczny dzbanuszek z chińskiej porcelany, filiżanki, drugi dzbanuszek ze słodką śmietanką, często ciasto.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Pytanie zawisło nad stolikiem, gdzie stały dwie niewypite kawy, pusty dzbanuszek po mleku i popielniczka wypełniona mokrymi, zmiętymi serwetkami.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Małe kochanie, wielka miłość, 1997

Do dzbanuszka wsypuję tyle czubatych łyżeczek herbaty, ilu jest gości.

źródło: NKJP: Piotr Adamczewski, Andrzej Garlicki: Koza lubi herbatę, Polityka, 2000-02-26

Tejcz miał barwę pomarańczową i był podawany w szklanych dzbanuszkach, nazywanych przez nas menzurkami.

źródło: NKJP: Piotr Szuszkiewicz: Ludzie we mgle, Dziennki Bałtycki, 1999-05-28

1.b zawartość

Definicja

zawartość dzbanuszka - naczynia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dzbanek

Połączenia

  • dzbanuszek mleka, śmietanki

Cytaty

Nazajutrz obudziło mnie wejście służącego z olbrzymią tacą pełną wędlin, półgąsków, serów, chrupiących rogalików i pachnącą aromatycznie kawą w towarzystwie paru dzbanuszków śmietanki.

źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Na skraju imprerium, 2000

Podchodzimy do bufetu, śniadanie odbieramy, a kawę przede wszystkim. Cały dzbanuszek.

źródło: NKJP: Henryk Sekulski: Przebitka, 2001

Składnia

bez ograniczeń + dzbanuszek +
(CZEGO)

1.c wazon

Definicja

mały dzbanek - naczynie na kwiaty

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka meble i wystrój wnętrz

Relacje znaczeniowe

synonimy:  flakonik, wazonek, wazonik
hiperonimy:  dzbanek, flakon, wazon

Cytaty

Na pustym stoliku majaczył zagadkowy kształt, ni to dzbanuszek do kwiatków, ni jakaś flaszka.

źródło: NKJP: Robert Urbański, Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009

Tak na marginesie, to w mniejszym dzbanuszku trzymam śliczne fiołki [...].

źródło: NKJP: Kwiaty jesieni, Dziennik Polski, 2008-11-05

Były błękitne z lekkim różowym nalotem, pewnie od tego dziwnego, rozmytego w mgiełce światła poranka. Dokładnie takie same jak kwiatki w stojącym obok dzbanuszku.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

Na słomiance zdjęcia znad Sajna, dzbanuszki z wrzosem i suchymi trawami, stara maszyna do pisania na secesyjnym biureczku, mnóstwo obrazeczków, szkiców [...].

źródło: NKJP: Internet

2. w architekturze

Definicja

archit. 
element architektoniczny umieszczany między głowicą kolumny a podtrzymywanym przez nią elementem, kształtem przypominający dzbanuszek - wazon

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  impost, nasadnik

Cytaty

Znaczną wysokość pomieszczeń odzwierciedla poziom krużganków o bardzo smukłych kolumnach. W połowie ich wysokości architekt umieścił przewiązki poprawiające ich proporcje, a konstrukcję dachu podparł dzbanuszkami [...].

źródło: NKJP: Internet

- Należy zaznaczyć przy tym, że w okresie wcześniejszym architekci krakowscy starali się [...] raczej nawiązywać do stylu bliższego Krakowowi - renesansu - mówi Janusz Ingarden. Stąd np. zwieńczenie budynków w centrum administracyjnym huty attyką o cechach renesansowych lub detale architektoniczne, np. kolumienki z dzbanuszkami na kapitelach [...].

źródło: NKJP: Ingardenowie, Dziennik Polski, 2002-09-04

[Prezbiterium] zbudowane jest na planie prostokąta i przykryte trójprzęsłowym sklepieniem gwiaździstym. Żebra połączone ze wspornikami stożkowymi zakończone dzbanuszkiem lub wazonikiem.

źródło: Internet: skyscrapercity.com
Data ostatniej modyfikacji: 03.12.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN