UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ostrzyć

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. ostry

1. kosę

Definicja

powodować, że coś otrzymuje kłujące zakończenie lub cienką tnącą krawędź

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaostrzać
antonimy:  tępić

Połączenia

  • ostrzyć brzytwę, kosę, miecz, nóż, ołówek, piłę, żyletkę
  • ostrzyć pilnikiem
  • ostrzyć na pasku
  • ostrzyć często; laserowo

Cytaty

Chwilę obserwowała, jak ostrzę brzytwę na pasku, potem w pidżamie podeszła do wehikułu i usiadła na masce.

źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967

Zapukał stenograf, po chwili siedział już przy swoim stole, ostrząc ołówki w oczekiwaniu na przesłuchanie.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967

Po co wypatrywać, czy już pani Pustooka siadła na progu, i łowić nocą zgrzyt ostrzonej kosy?

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

W odrapanej kamienicy na ulicy Kościelnej [...] mieścił się warsztat ślusarski, gdzie naprawiano, odnawiano i ostrzono stare noże do cięcia buraków.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Resztę czasu spędzałem na ostrzeniu igieł i skręcaniu dratw.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Żydowska wojna, 1965

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ostrzę
ostrzymy
2 os. ostrzysz
ostrzycie
3 os. ostrzy
ostrzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ostrzyłem
+(e)m ostrzył
ostrzyłam
+(e)m ostrzyła
ostrzyłom
+(e)m ostrzyło
ostrzyliśmy
+(e)śmy ostrzyli
ostrzyłyśmy
+(e)śmy ostrzyły
2 os. ostrzyłeś
+(e)ś ostrzył
ostrzyłaś
+(e)ś ostrzyła
ostrzyłoś
+(e)ś ostrzyło
ostrzyliście
+(e)ście ostrzyli
ostrzyłyście
+(e)ście ostrzyły
3 os. ostrzył
ostrzyła
ostrzyło
ostrzyli
ostrzyły

bezosobnik: ostrzono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ostrzył
będę ostrzyć
będę ostrzyła
będę ostrzyć
będę ostrzyło
będę ostrzyć
będziemy ostrzyli
będziemy ostrzyć
będziemy ostrzyły
będziemy ostrzyć
2 os. będziesz ostrzył
będziesz ostrzyć
będziesz ostrzyła
będziesz ostrzyć
będziesz ostrzyło
będziesz ostrzyć
będziecie ostrzyli
będziecie ostrzyć
będziecie ostrzyły
będziecie ostrzyć
3 os. będzie ostrzył
będzie ostrzyć
będzie ostrzyła
będzie ostrzyć
będzie ostrzyło
będzie ostrzyć
będą ostrzyli
będą ostrzyć
będą ostrzyły
będą ostrzyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ostrzmy
ostrzyjmy
2 os. ostrz
ostrzyj
ostrzcie
ostrzyjcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ostrzyłbym
bym ostrzył
ostrzyłabym
bym ostrzyła
ostrzyłobym
bym ostrzyło
ostrzylibyśmy
byśmy ostrzyli
ostrzyłybyśmy
byśmy ostrzyły
2 os. ostrzyłbyś
byś ostrzył
ostrzyłabyś
byś ostrzyła
ostrzyłobyś
byś ostrzyło
ostrzylibyście
byście ostrzyli
ostrzyłybyście
byście ostrzyły
3 os. ostrzyłby
by ostrzył
ostrzyłaby
by ostrzyła
ostrzyłoby
by ostrzyło
ostrzyliby
by ostrzyli
ostrzyłyby
by ostrzyły

bezosobnik: ostrzono by

bezokolicznik: ostrzyć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

ostrząc

gerundium: ostrzenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ostrzenie
ostrzenia
D. ostrzenia
ostrzeń
C. ostrzeniu
ostrzeniom
B. ostrzenie
ostrzenia
N. ostrzeniem
ostrzeniami
Ms. ostrzeniu
ostrzeniach
W. ostrzenie
ostrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: ostrzący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ostrzący
ostrzący
ostrzący
ostrzące
ostrząca
D. ostrzącego
ostrzącego
ostrzącego
ostrzącego
ostrzącej
C. ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącej
B. ostrzącego
ostrzącego
ostrzący
ostrzące
ostrzącą
N. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącą
Ms. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ostrzący
ostrzący
ostrzące
ostrzące
D. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzących
C. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
B. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzące
N. ostrzącymi
ostrzącymi
ostrzącymi
ostrzącymi
Ms. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: ostrzony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ostrzony
ostrzony
ostrzony
ostrzone
ostrzona
D. ostrzonego
ostrzonego
ostrzonego
ostrzonego
ostrzonej
C. ostrzonemu
ostrzonemu
ostrzonemu
ostrzonemu
ostrzonej
B. ostrzonego
ostrzonego
ostrzony
ostrzone
ostrzoną
N. ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
ostrzoną
Ms. ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
ostrzonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ostrzeni
ostrzeni
ostrzone
ostrzone
D. ostrzonych
ostrzonych
ostrzonych
ostrzonych
C. ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
ostrzonym
B. ostrzonych
ostrzonych
ostrzonych
ostrzone
N. ostrzonymi
ostrzonymi
ostrzonymi
ostrzonymi
Ms. ostrzonych
ostrzonych
ostrzonych
ostrzonych

odpowiednik aspektowy: naostrzyć

Składnia

bez ograniczeń + ostrzyć +
CO

2. na wiatr

Definicja

żegl. 
płynąc, ustawiać dziób jachtu w kierunku, z którego wieje wiatr

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Relacje znaczeniowe

antonimy:  odpadać

Połączenia

  • ostrzyć na wiatr
  • ostrzenie i odpadanie

Cytaty

Usiądź po nawietrznej i koryguj ustawienie grota. ... pracuje, dopóki nie zacznie łopotać, natomiast fok jest luzowany, aby jacht łatwiej ostrzył.

źródło: Internet: zeglarstwo.net.pl/kursywzgledemwiatru

Pływanie przy silnych wiatrach, w dużych przechyłach, przeplatane co chwilę nagłym ostrzeniem jest dowodem kiepskich kwalifikacji i co gorsze, dowodem nieodpowiedzialności.

źródło: Internet: issa.com.pl/zeglowanie-w-trudnych-warunkach

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ostrzę
ostrzymy
2 os. ostrzysz
ostrzycie
3 os. ostrzy
ostrzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ostrzyłem
+(e)m ostrzył
ostrzyłam
+(e)m ostrzyła
ostrzyłom
+(e)m ostrzyło
ostrzyliśmy
+(e)śmy ostrzyli
ostrzyłyśmy
+(e)śmy ostrzyły
2 os. ostrzyłeś
+(e)ś ostrzył
ostrzyłaś
+(e)ś ostrzyła
ostrzyłoś
+(e)ś ostrzyło
ostrzyliście
+(e)ście ostrzyli
ostrzyłyście
+(e)ście ostrzyły
3 os. ostrzył
ostrzyła
ostrzyło
ostrzyli
ostrzyły

bezosobnik: ostrzono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ostrzył
będę ostrzyć
będę ostrzyła
będę ostrzyć
będę ostrzyło
będę ostrzyć
będziemy ostrzyli
będziemy ostrzyć
będziemy ostrzyły
będziemy ostrzyć
2 os. będziesz ostrzył
będziesz ostrzyć
będziesz ostrzyła
będziesz ostrzyć
będziesz ostrzyło
będziesz ostrzyć
będziecie ostrzyli
będziecie ostrzyć
będziecie ostrzyły
będziecie ostrzyć
3 os. będzie ostrzył
będzie ostrzyć
będzie ostrzyła
będzie ostrzyć
będzie ostrzyło
będzie ostrzyć
będą ostrzyli
będą ostrzyć
będą ostrzyły
będą ostrzyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ostrzmy
ostrzyjmy
2 os. ostrz
ostrzyj
ostrzcie
ostrzyjcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ostrzyłbym
bym ostrzył
ostrzyłabym
bym ostrzyła
ostrzyłobym
bym ostrzyło
ostrzylibyśmy
byśmy ostrzyli
ostrzyłybyśmy
byśmy ostrzyły
2 os. ostrzyłbyś
byś ostrzył
ostrzyłabyś
byś ostrzyła
ostrzyłobyś
byś ostrzyło
ostrzylibyście
byście ostrzyli
ostrzyłybyście
byście ostrzyły
3 os. ostrzyłby
by ostrzył
ostrzyłaby
by ostrzyła
ostrzyłoby
by ostrzyło
ostrzyliby
by ostrzyli
ostrzyłyby
by ostrzyły

bezosobnik: ostrzono by

bezokolicznik: ostrzyć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

ostrząc

gerundium: ostrzenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ostrzenie
ostrzenia
D. ostrzenia
ostrzeń
C. ostrzeniu
ostrzeniom
B. ostrzenie
ostrzenia
N. ostrzeniem
ostrzeniami
Ms. ostrzeniu
ostrzeniach
W. ostrzenie
ostrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: ostrzący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ostrzący
ostrzący
ostrzący
ostrzące
ostrząca
D. ostrzącego
ostrzącego
ostrzącego
ostrzącego
ostrzącej
C. ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącemu
ostrzącej
B. ostrzącego
ostrzącego
ostrzący
ostrzące
ostrzącą
N. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącą
Ms. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ostrzący
ostrzący
ostrzące
ostrzące
D. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzących
C. ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
ostrzącym
B. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzące
N. ostrzącymi
ostrzącymi
ostrzącymi
ostrzącymi
Ms. ostrzących
ostrzących
ostrzących
ostrzących

Frazeologizmy

ktoś ostrzy noże
ktoś ostrzy nóż
ktoś ostrzy sobie zęby na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie pazury na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie apetyt na kogoś/coś
ktoś ostrzy sobie język na kimś
ktoś ostrzy sobie zęby na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie pazury na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie apetyt na kogoś/coś
ktoś ostrzy sobie zęby na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie pazury na coś/kogoś
ktoś ostrzy sobie apetyt na kogoś/coś
Data ostatniej modyfikacji: 27.04.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj