UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jutrznia

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	jutrznia	jutrznie
D.	jutrzni	jutrzni

C.	jutrzni	jutrzniom
B.	jutrznię	jutrznie
N.	jutrznią	jutrzniami
Ms.	jutrzni	jutrzniach
W.	jutrznio	jutrznie

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

Od: psł. przymiotnika * utrьnъ 'poranny'; por. jutro .

1. modlitwa

Definicja

modlitwa odmawiana w Kościele Katolickim i niektórych innych kościołach chrześcijańskich o świcie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Połączenia

odmówić, odprawić jutrznię

Cytaty

	Jutro w Cieszynie już o godz. 5 rano odprawiona zostanie jutrznia [...]. źródło: NKJP: Jarosław Rybak: Zanim zaśpiewa chór, Trybuna Śląska, 2001-04-14
	Program dnia jest szczelnie wypełniony: rano jutrznia ze śpiewem gregoriańskim [...], po południu nieszpory, wieczorem koncert, wreszcie w nocy, po sacrum - profanum. źródło: NKJP: Dorota Szwarcman: Białych szali bal, Polityka, 2008-06-14
	[...] spotykają się kilka razy w tygodniu na nieszporach oraz jutrzni i wspólnie spędzają jeden z wieczorów. źródło: NKJP: Chemin Neuf, Głos Ojca Pio, 2000
	Modliła się w kaplicy, raniutko, jak kiedyś w szkole klasztornej, odmawiała jutrznię, pierwszą modlitwę z brewiarza, sama z Bogiem, którego co prawda nie było teraz przy niej, ale gdzieś na pewno istniał. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010
	O jutrzniach i godzinach odmawiania modlitw wiemy z zachowanych dokumentów. źródło: NKJP: Jerzy Ciechanowicz: Góry śpiewające psalmy, Gazeta Wyborcza, 1998-01-30

2. pora

Definicja

książk.

świt - pora dnia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

świt

Cytaty

Czyż każdemu człowiekowi nie wystarcza stary podział doby na sześć części: jutrznię, południe, wieczór, północ, pianie kogutów i brzask?

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze,1952

Pójdziesz mi, kochany, za stajnie koło dużego domu – nakazywał kamerdynerowi pomiędzy jednym a drugim parzącym, zbawczym łykiem – i sprowadzisz mularza, z tych, co naprawiają ogrodzenie. Dawno po jutrzni, pewno zaczęli robotę.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk, 2003

3. na niebie

Definicja

książk.

zjawisko świetlne na niebie polegające na zmianie jego barw o wschodzie słońca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	jutrzenka
	hiperonimy:	zorza

Cytaty

Trochę później mgła poszła w górę jak teatralna kurtyna i rozpłynęła się w błękicie nieba, na którym zarysowała się postrzępiona linia górskich szczytów, wybuchły kolory, a głęboki lazur oceanu szedł o lepsze z płomieniejącą różowością jutrzni; wprost nie wiadomo było, na co wpierw patrzeć.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001

A gdy do stajni przez wybite okienko wchodziła jutrznia, próbowałeś się zerwać na równe nogi.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie,1976

[...] budźcie chłopców. Już czas. Niebo całe w jutrzni.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz,1967

Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2023