UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ćwiczyć

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

śr.-w.-niem. zwicken 'szczypać; chłostać biczem, dręczyć'

1. umiejętność

Definicja

wykonywać wielokrotnie określoną czynność, aby zdobyć lub wydoskonalić jakąś umiejętność

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata pozaszkolne formy nauczania

Relacje znaczeniowe

synonimy:  trenować

Połączenia

  • chłopcy, dziewczyny, zawodnicy ćwiczą
  • ćwiczyć aerobik, akrobatykę, bieganie, boks, gimnastykę, jogę, judo, karate, kulturystykę, tai-chi, taniec, trójbój, wspinaczkę; bekhendy, ciosy, rzuty, skoki; cierpliwość, koncentrację, pamięć, podzielność uwagi, refleks, umysł, wyobraźnię; angielski, dykcję, gamy, głos, grę na czymś, musztrę, ortografię, pisanie, rolę, strzelanie, utwór, technikę czegoś
  • ćwiczyć na basenie, na korcie, na podłodze, na siłowni, na skoczni; na drążku; na rowerze; na organach, na skrzypcach
  • ćwiczyć przed meczem, przed mistrzostwami, przed zawodami; przed lustrem
  • ćwiczyć w hali, w sali; w klubie sportowym, w ośrodku szkoleniowym
  • codziennie, intensywnie, systematycznie, wytrwale ćwiczyć; ćwiczyć pod czyimś okiem
  • kazać, lubić, postanowić, przestać, zacząć ćwiczyć

Cytaty

Łykam magnez i witaminy. Trochę próbuję uczyć się języków. Dwa razy w tygodniu ćwiczę jogę.

źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Białe zeszyty, 2005

Impreza cieszy się dużym zainteresowaniem najmłodszych uczniów, którzy rozwijają i doskonalą swoje aktorskie zamiłowania, ćwiczą dykcję i poprawną recytację.

źródło: NKJP: e.Ż: Wierszem, Nowiny Raciborskie, 2007-04-03

Na treningach ćwiczymy do znudzenia rzuty wolne, rożne i karne.

źródło: NKJP: W.Ł.: Bez punktów i... pieniędzy, Echo Dnia, 2004-08-09

Zawsze miała długie włosy. Włosy te nie przeszkadzały jej nawet na zajęciach z przysposobienia obronnego, gdy trzeba było ćwiczyć zakładanie masek przeciwgazowych.

źródło: NKJP: K. Kowalski: Pani Renata i jej włosy, Tygodnik Ciechanowski, 2005-01-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczę
 ćwiczymy
2 os. ćwiczysz
 ćwiczycie
3 os. ćwiczy
 ćwiczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłem
+(e)m ćwiczył
 ćwiczyłam
+(e)m ćwiczyła
 ćwiczyłom
+(e)m ćwiczyło
 ćwiczyliśmy
+(e)śmy ćwiczyli
 ćwiczyłyśmy
+(e)śmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłeś
+(e)ś ćwiczył
 ćwiczyłaś
+(e)ś ćwiczyła
 ćwiczyłoś
+(e)ś ćwiczyło
 ćwiczyliście
+(e)ście ćwiczyli
 ćwiczyłyście
+(e)ście ćwiczyły
3 os. ćwiczył
 ćwiczyła
 ćwiczyło
 ćwiczyli
 ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ćwiczył
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyła
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyło
będę ćwiczyć
 będziemy ćwiczyli
będziemy ćwiczyć
 będziemy ćwiczyły
będziemy ćwiczyć
2 os. będziesz ćwiczył
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyła
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyło
będziesz ćwiczyć
 będziecie ćwiczyli
będziecie ćwiczyć
 będziecie ćwiczyły
będziecie ćwiczyć
3 os. będzie ćwiczył
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyła
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyło
będzie ćwiczyć
 będą ćwiczyli
będą ćwiczyć
 będą ćwiczyły
będą ćwiczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczmy
2 os. ćwicz
 ćwiczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłbym
bym ćwiczył
 ćwiczyłabym
bym ćwiczyła
 ćwiczyłobym
bym ćwiczyło
 ćwiczylibyśmy
byśmy ćwiczyli
 ćwiczyłybyśmy
byśmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłbyś
byś ćwiczył
 ćwiczyłabyś
byś ćwiczyła
 ćwiczyłobyś
byś ćwiczyło
 ćwiczylibyście
byście ćwiczyli
 ćwiczyłybyście
byście ćwiczyły
3 os. ćwiczyłby
by ćwiczył
 ćwiczyłaby
by ćwiczyła
 ćwiczyłoby
by ćwiczyło
 ćwiczyliby
by ćwiczyli
 ćwiczyłyby
by ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono by

bezokolicznik: ćwiczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: ćwicząc

gerundium: ćwiczenie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ćwiczący

imiesłów przymiotnikowy bierny: ćwiczony

odpowiednik aspektowy: wyćwiczyć

Składnia

Rzosobowy + ćwiczyć +
(CO)

2. mięśnie

Definicja

wykonywać ćwiczenia ruchowe, aby odzyskać lub polepszyć sprawność fizyczną

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

  • ćwiczyć ciało, mięśnie, nogi, oko, palce, plecy, ramiona, rękę, stawy; brzuszki, pompki
  • ćwiczyć na boisku, na sali gimnastycznej, na siłowni
  • ćwiczyć pod czyimś okiem
  • codziennie, intensywnie, systematycznie, wytrwale ćwiczyć
  • przestać, zacząć ćwiczyć
  • ćwiczyć i biegać, ćwiczyć i trenować

Cytaty

Nic nie czytał. Nie miał żadnych planów na przyszłość. Wciąż tylko ćwiczył mięśnie zamiast rozwijać intelekt.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d’amore, 2004

Ofiarował się natychmiast pomóc mi w ustawianiu krzeseł, więc wyjaśniłem, dlaczego muszę to robić sam, ćwiczę rękę.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983

- Ależ ja jestem słaba - pomyślała. Była już jednak w stanie siedzieć i postanowiła zrobić trochę gimnastyki: na leżąco ćwiczyła nogi, unosząc je na przemian do góry, a na siedząco wykonywała skręty tułowia i wymachy rąk.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996

Ludzie z branży ochroniarskiej znają go i twierdzą, że jest bardzo spokojny. - To typ sportowca, nie pije, ćwiczy na siłowni.

źródło: NKJP: A. Kwiatkowski: Mława. Ciąg dalszy sprawy ochroniarza w sądzie pracy, Tygodnik Ciechanowski, 2004-03-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczę
 ćwiczymy
2 os. ćwiczysz
 ćwiczycie
3 os. ćwiczy
 ćwiczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłem
+(e)m ćwiczył
 ćwiczyłam
+(e)m ćwiczyła
 ćwiczyłom
+(e)m ćwiczyło
 ćwiczyliśmy
+(e)śmy ćwiczyli
 ćwiczyłyśmy
+(e)śmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłeś
+(e)ś ćwiczył
 ćwiczyłaś
+(e)ś ćwiczyła
 ćwiczyłoś
+(e)ś ćwiczyło
 ćwiczyliście
+(e)ście ćwiczyli
 ćwiczyłyście
+(e)ście ćwiczyły
3 os. ćwiczył
 ćwiczyła
 ćwiczyło
 ćwiczyli
 ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ćwiczył
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyła
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyło
będę ćwiczyć
 będziemy ćwiczyli
będziemy ćwiczyć
 będziemy ćwiczyły
będziemy ćwiczyć
2 os. będziesz ćwiczył
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyła
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyło
będziesz ćwiczyć
 będziecie ćwiczyli
będziecie ćwiczyć
 będziecie ćwiczyły
będziecie ćwiczyć
3 os. będzie ćwiczył
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyła
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyło
będzie ćwiczyć
 będą ćwiczyli
będą ćwiczyć
 będą ćwiczyły
będą ćwiczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczmy
2 os. ćwicz
 ćwiczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłbym
bym ćwiczył
 ćwiczyłabym
bym ćwiczyła
 ćwiczyłobym
bym ćwiczyło
 ćwiczylibyśmy
byśmy ćwiczyli
 ćwiczyłybyśmy
byśmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłbyś
byś ćwiczył
 ćwiczyłabyś
byś ćwiczyła
 ćwiczyłobyś
byś ćwiczyło
 ćwiczylibyście
byście ćwiczyli
 ćwiczyłybyście
byście ćwiczyły
3 os. ćwiczyłby
by ćwiczył
 ćwiczyłaby
by ćwiczyła
 ćwiczyłoby
by ćwiczyło
 ćwiczyliby
by ćwiczyli
 ćwiczyłyby
by ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono by

bezokolicznik: ćwiczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: ćwicząc

gerundium: ćwiczenie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ćwiczący

imiesłów przymiotnikowy bierny: ćwiczony

odpowiednik aspektowy: wyćwiczyć

Składnia

Rzosobowy + ćwiczyć +
(CO)

3. zawodników

Definicja

przygotowywać ludzi lub zwierzęta do osiągania jak najlepszych wyników w jakiejś dziedzinie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata pozaszkolne formy nauczania

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  trenować

Połączenia

  • trener ćwiczy
  • ćwiczyć chłopców, drużynę, zawodników; konia

Cytaty

W ramach współpracy śląscy i czescy strażacy będą się szkolili i ćwiczyli grupy ratownicze, wymieniali podczas staży i praktyk oraz organizowali zawody sportowo-pożarnicze.

źródło: NKJP: w: Straże współpracują, Nowiny Raciborskie, 2008-02-26

Joachim Kasza, trener starszyzny i juniorów, przez cztery dni dawał wskazówki i ćwiczył drużyny.

źródło: NKJP: Ewelina Żemełka: Bezkonkurencyjni w zaklinaniu węży, Nowiny Raciborskie, 2007-07-03

Rehabilitantka Olga Wieteska ćwiczy na materacu jednego z chłopców.

źródło: NKJP: S. Żagiel: Lekarstwo, Tygodnik Ciechanowski, 2004-07-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczę
 ćwiczymy
2 os. ćwiczysz
 ćwiczycie
3 os. ćwiczy
 ćwiczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłem
+(e)m ćwiczył
 ćwiczyłam
+(e)m ćwiczyła
 ćwiczyłom
+(e)m ćwiczyło
 ćwiczyliśmy
+(e)śmy ćwiczyli
 ćwiczyłyśmy
+(e)śmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłeś
+(e)ś ćwiczył
 ćwiczyłaś
+(e)ś ćwiczyła
 ćwiczyłoś
+(e)ś ćwiczyło
 ćwiczyliście
+(e)ście ćwiczyli
 ćwiczyłyście
+(e)ście ćwiczyły
3 os. ćwiczył
 ćwiczyła
 ćwiczyło
 ćwiczyli
 ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ćwiczył
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyła
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyło
będę ćwiczyć
 będziemy ćwiczyli
będziemy ćwiczyć
 będziemy ćwiczyły
będziemy ćwiczyć
2 os. będziesz ćwiczył
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyła
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyło
będziesz ćwiczyć
 będziecie ćwiczyli
będziecie ćwiczyć
 będziecie ćwiczyły
będziecie ćwiczyć
3 os. będzie ćwiczył
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyła
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyło
będzie ćwiczyć
 będą ćwiczyli
będą ćwiczyć
 będą ćwiczyły
będą ćwiczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczmy
2 os. ćwicz
 ćwiczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłbym
bym ćwiczył
 ćwiczyłabym
bym ćwiczyła
 ćwiczyłobym
bym ćwiczyło
 ćwiczylibyśmy
byśmy ćwiczyli
 ćwiczyłybyśmy
byśmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłbyś
byś ćwiczył
 ćwiczyłabyś
byś ćwiczyła
 ćwiczyłobyś
byś ćwiczyło
 ćwiczylibyście
byście ćwiczyli
 ćwiczyłybyście
byście ćwiczyły
3 os. ćwiczyłby
by ćwiczył
 ćwiczyłaby
by ćwiczyła
 ćwiczyłoby
by ćwiczyło
 ćwiczyliby
by ćwiczyli
 ćwiczyłyby
by ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono by

bezokolicznik: ćwiczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: ćwicząc

gerundium: ćwiczenie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ćwiczący

imiesłów przymiotnikowy bierny: ćwiczony

odpowiednik aspektowy: wyćwiczyć

Składnia

Rzosobowy + ćwiczyć +
KOGO/CO

4. batem

Definicja

książk. 
uderzać człowieka lub zwierzę, zadając mu ból

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bić, ktoś daje w skórę komuś, ktoś spuszcza lanie komuś, lać, tłuc, turbować, wtłukiwać

Połączenia

  • ćwiczyć batem, pejczem, rózgą

Cytaty

- Ojciec - rzekł - ćwiczy rózgą dziecko, aby nabrało rozumu. Bacz, by ciebie nie oćwiczył.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Domyśliłem się bez trudu, jakiego rodzaju uczucia przeżywał ten [...] krnąbrny indywidualista, ćwiczony miarowymi razami pana Consmana, który - jako człowiek sprawiedliwy - tolerował wszystko z wyjątkiem ludzi samodzielnych.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Dzikus, 1998

Tysiące czeczeńskich mężczyzn oblewanych wodą, którym przyczepia się elektrody do palców [...]; których kręgosłupy ćwiczono młotami; których wreszcie bito kolbami - te tysiące mężczyzn zapewne przyznały się do wszystkiego.

źródło: NKJP: Śmieciom podobni, Dziennik Polski, 2003-01-31

No dobrze, ale jak ten podlec chwyta pas i zaczyna psa smagać, ćwiczyć i pastwić się we wszelaki sposób, to co?

źródło: KWSJP: Stanisław Rembek: Ballada o wzgardliwym wisielcu, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczę
 ćwiczymy
2 os. ćwiczysz
 ćwiczycie
3 os. ćwiczy
 ćwiczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłem
+(e)m ćwiczył
 ćwiczyłam
+(e)m ćwiczyła
 ćwiczyłom
+(e)m ćwiczyło
 ćwiczyliśmy
+(e)śmy ćwiczyli
 ćwiczyłyśmy
+(e)śmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłeś
+(e)ś ćwiczył
 ćwiczyłaś
+(e)ś ćwiczyła
 ćwiczyłoś
+(e)ś ćwiczyło
 ćwiczyliście
+(e)ście ćwiczyli
 ćwiczyłyście
+(e)ście ćwiczyły
3 os. ćwiczył
 ćwiczyła
 ćwiczyło
 ćwiczyli
 ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ćwiczył
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyła
będę ćwiczyć
 będę ćwiczyło
będę ćwiczyć
 będziemy ćwiczyli
będziemy ćwiczyć
 będziemy ćwiczyły
będziemy ćwiczyć
2 os. będziesz ćwiczył
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyła
będziesz ćwiczyć
 będziesz ćwiczyło
będziesz ćwiczyć
 będziecie ćwiczyli
będziecie ćwiczyć
 będziecie ćwiczyły
będziecie ćwiczyć
3 os. będzie ćwiczył
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyła
będzie ćwiczyć
 będzie ćwiczyło
będzie ćwiczyć
 będą ćwiczyli
będą ćwiczyć
 będą ćwiczyły
będą ćwiczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ćwiczmy
2 os. ćwicz
 ćwiczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ćwiczyłbym
bym ćwiczył
 ćwiczyłabym
bym ćwiczyła
 ćwiczyłobym
bym ćwiczyło
 ćwiczylibyśmy
byśmy ćwiczyli
 ćwiczyłybyśmy
byśmy ćwiczyły
2 os. ćwiczyłbyś
byś ćwiczył
 ćwiczyłabyś
byś ćwiczyła
 ćwiczyłobyś
byś ćwiczyło
 ćwiczylibyście
byście ćwiczyli
 ćwiczyłybyście
byście ćwiczyły
3 os. ćwiczyłby
by ćwiczył
 ćwiczyłaby
by ćwiczyła
 ćwiczyłoby
by ćwiczyło
 ćwiczyliby
by ćwiczyli
 ćwiczyłyby
by ćwiczyły

bezosobnik: ćwiczono by

bezokolicznik: ćwiczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: ćwicząc

gerundium: ćwiczenie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ćwiczący

imiesłów przymiotnikowy bierny: ćwiczony

odpowiednik aspektowy: oćwiczyć

Składnia

Rzosobowy + ćwiczyć +
KOGO/CO + CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 25.04.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN