UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

łysina

Chronologizacja

1471, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. łysina
łysiny
D. łysiny
łysin
C. łysinie
łysinom
B. łysinę
łysiny
N. łysiną
łysinami
Ms. łysinie
łysinach
W. łysino
łysiny

Pochodzenie

Zob. łysy

1. na głowie

Definicja

bardzo skąpo owłosiony lub zupełnie pozbawiony włosów obszar na głowie człowieka lub na ciele zwierzęcia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

  • błyszcząca, lśniąca, postępująca; duża, mała, pokaźna, potężna, widoczna łysina
  • łysina i brzuszek
  • maskować, mieć łysinę

Cytaty

[...] łysina nie podobała się także w przeszłości, toteż wymyślano różne sposoby jej ukrycia. Rzymianie po prostu dorysowywali sobie włosy na głowie, a Juliusz Cezar pieczołowicie zaczesywał resztki włosów na czoło.

źródło: NKJP: Sławomir Zagórski: (Nie) tylko dla łysych, Gazeta Wyborcza, 1996-09-27

Na salę wchodzi mężczyzna, z wyglądu około czterdziestoletni, z wyraźnie zaznaczonymi zakolami postępującej łysiny.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Dawid spojrzał na żółtą łysinę, okoloną kłaczkami krótkich czarnych włosów.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Wtedy ktoś wskoczył na kołdrę i zaczął mruczeć zachrypłym mruczeniem. To był duży kot na grubych, kościstych nogach. - To ty, Maharadża? - spytał szeptem Wicio i pogładził jego chudy grzbiet pełen zaskorupiałych blizn i łysin [...].

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974

[...] między publicznością biegały charakteryzatorki, wypatrując pobladłych twarzy i spoconych łysin, które należało upudrować [...].

źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003

2. głowa

Definicja

pot. 
pozbawiona włosów głowa - część ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  glaca
hiperonimy:  głowa

Połączenia

  • gładka, spocona, świecąca łysina

Cytaty

Umilkł i przez chwilę drapał się w zamyśleniu w łysinę. - Nie pamiętam - powiedział w końcu.

źródło: NKJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958

Walter masował łysinę i badał [...] rozłożony maszynopis.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

[...] po meczu pozwolił wszystkim partnerom poklepywać się po łysinie.

źródło: NKJP: Wojciech Michałowicz: Koszykówka: Turniej McDonald's, Gazeta Wyborcza, 1995-10-23

Rudi [...] zostawił gołą głowę do... głaskania. Bo głaskanie po łysinie przynosi szczęście.

źródło: NKJP: (RWA): Chusteczka dla Manna, Wieczór Wybrzeża, 2000-06-30

[...] przedstawiono mu po kolei wszystkich kancelistów: grubych i chudych, w wyświeconych surdutach i pożółkłych koszulach, z kroplami potu na łysinach.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998

3. konia

Definicja

zool. 
biała plama na łbie konia, która biegnie od czoła do nozdrzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Cytaty

Całus jest po rodzicach siwych, a wyszedł kasztan ze skarpetkami i białą łysiną - mówi Wiesław Czul.

źródło: NKJP: Paweł Wodniak: Samotny konny jeździec, Gazeta Krakowska, 2003-09-04

Czy zna ktoś z was jakiś środek bądź sposób, aby pozbyć się z łysiny konia brudu i plam? Moja pociecha ma dosyć szeroką łysinę i nie chciałabym przez swoją niewiedzę zrobić jej krzywdy, używając jakichś nieznanych środków.

źródło: Internet: qnvortal.com

[...] mam słabość do łysin u koni.

źródło: Internet: re-volta.pl

4. na ziemi

Definicja

książk. 
teren, którego nie porasta żadna roślinność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Cytaty

Tu i ówdzie prześwitywała łysina – ślad arabskich podpaleń. Zrozumiałam, czemu „las tylko po polsku coś znaczy”.

źródło: NKJP: Maria Kuncewiczowa: Miasto Heroda. Notatki palestyńskie, Midrasz, 2009-01-10

Mapa fotogrametryczna mówiła prawdę [...] - mowy nie było o tym, aby zejść wąską łysiną pomiędzy dwiema ławicami czarnych zarośli.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1964

Na wprost otwierała się płytka kotlinka z bagnistą rzeczką pośrodku [...]. Po drugiej stronie bieliły się piaszczyste łysiny na [...] pagórkach.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1955

Robimy, co możemy: posialiśmy jeszcze raz trawę, wysypaliśmy nawóz i odżywki, a mimo to nie możemy sobie dać rady z błotem i łysinami.

źródło: NKJP: Wielkie budowanie, nowi sponsorzy, Dziennik Polski, 2003-05-15

Data ostatniej modyfikacji: 12.06.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj