Chronologizacja
1.a zwierzę
Definicja
Noty o użyciu
Lp używana często w znaczeniu lm, np. ochrona łosia, odstrzał łosia, co jednak jest uznawane za nieoprawne.
Pochodzenie
płn. psł. *olsь, *olsi 'łoś'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzę |
Połączenia
- głowa, nogi; poroże, rogi, łosia;
- stado łosi
- łoś i jeleń
- odławiać łosie
- polować na łosie
- spotkać się, zderzyć się z łosiem
Cytaty
|
Doświadczonego myśliwego [...] wezwano, kiedy łoś zaczął uderzać rogami w samochody i straszyć przechodniów, a pewną młodą kobietę wpędził nawet do morza. źródło: NKJP: (PAP): Pojedynek łosia z myśliwym, Metropol, 2001 |
|
|
Na drodze nr 7 pod Strzegowem samochód ciężarowy zabił potężnego łosia. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Strzegowo – Żurominek: Uwaga, łosie!, Tygodnik Ciechanowski, 2007-06-23 |
|
|
Spotkanie z jeleniem nie jest jednak tak niebezpieczne jak z łosiem. Nie dość, że zwierzę jest potężne, to jeszcze ma bardzo wysokie nogi. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Nikt nie policzył, ile zwierząt ginie pod kołami samochodów, Gazeta Wyborcza, 1999-02-11 |
|
|
Łosie żyją pojedynczo lub w małych, rodzinnych chmarach po kilka sztuk. źródło: NKJP: Stanisław Godlewski: Vademecum myśliwego, 1955 |
|
|
Na drogach północnej Szwecji spotkania z łosiami i reniferami nie należą do rzadkości [...]. źródło: NKJP: Małgorzata Iskra: Polak za granicą, Gazeta Krakowska, 2003-06-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łoś |
łosie |
|
| D. | łosia |
łosi |
|
| C. | łosiowi |
łosiom |
|
| B. | łosia |
łosie |
|
| N. | łosiem |
łosiami |
|
| Ms. | łosiu |
łosiach |
|
| W. | łosiu |
łosie |
1.b mięso
Definicja
Pochodzenie
płn. psł. *olsь, *olsi 'łoś'
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Cytaty
|
Tak przygotowany gulasz z łosia przed podaniem powinno się posypać drobno posiekaną natką pietruszki. źródło: Internet: kulinarne-rozkosze.blogspot.com |
|
|
Specjalnością regionu są dania z łosiem [...]. źródło: Internet: kuchniokracja.hanami.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łoś |
łosie |
|
| D. | łosia |
łosi |
|
| C. | łosiowi |
łosiom |
|
| B. | łosia |
łosie |
|
| N. | łosiem |
łosiami |
|
| Ms. | łosiu |
łosiach |
|
| W. | łosiu |
łosie |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. osoba naiwna
Definicja
Pochodzenie
płn. psł. *olsь, *olsi 'łoś'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Cytaty
|
Bez konkretów nie będziesz miał okazji zrobić ze mnie łosia po raz drugi. źródło: NKJP: Internet |
|
|
[...] ktoś, kto pożyczyłby ci 50 tys. na 10% bez zabezpieczeń, musiałby być niezłym łosiem. źródło: NKJP: Internet |
|
|
[...] wciąż szuka naiwnych łosi, którzy będą pracować za 500 zł. źródło: Internet: najgorsza-praca.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łoś |
łosiowie |
ndepr |
| łosie |
depr | ||
| D. | łosia |
łosiów |
|
| C. | łosiowi |
łosiom |
|
| B. | łosia |
łosiów |
|
| N. | łosiem |
łosiami |
|
| Ms. | łosiu |
łosiach |
|
| W. | łosiu |
łosiowie |
ndepr |
| łosie |
depr |
Inne uwagi
W D. lm używa się również formy łosi.
3. wyzwisko
Definicja
Pochodzenie
płn. psł. *olsь, *olsi 'łoś'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Cytaty
|
Chłopak chce coś wiedzieć, zagaja, podejmuje temat. [...] Ty zaś zadowalasz się opluciem go [...]. Zachowujesz się jak ostatni łoś. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Zbliżył się jeszcze bardziej i spróbował ją objąć. - Zabieraj swoje macki, łosiu - usłyszał jej zły głos. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo. Komedia romantyczna, 2004 |
|
|
Myślałem, że tu jest wysoki poziom, ale widzę, że tu same łosie, więc co się będę wysilał. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łoś |
łosiowie |
ndepr |
| łosie |
depr | ||
| D. | łosia |
łosiów |
|
| C. | łosiowi |
łosiom |
|
| B. | łosia |
łosiów |
|
| N. | łosiem |
łosiami |
|
| Ms. | łosiu |
łosiach |
|
| W. | łosiu |
łosiowie |
ndepr |
| łosie |
depr |
Inne uwagi
W D. lm używa się również formy łosi.
4. samolot
Definicja
Pochodzenie
Od: nazwy własnej marki Łoś.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | samolot |
Cytaty
|
Silnik łosia to trzeci w muzeum eksponat pochodzący ze słynnego bombowca. źródło: NKJP: Arkadiusz Błaszczyk: Unikatowe serce łosia, Gazeta Krakowska, 2006-08-21 |
|
|
Wcześniej wycyganiliśmy od jednego z mieszkańców Chynowa części z łosia. Były w warsztacie. Ot, tak pod ręką: kółka zębate i śruby fabryczne. źródło: NKJP: Ewa Drzazga: Legenda odżyje na ekranie, Dziennik Łódzki, 2007-05-18 |
|
|
[...] na początku 1939 r. zaczęto montować na łosiach nowy celownik bombardierski [...]. źródło: NKJP: Piotr Matejuk: Wojskowe przyrządy optyczne w II Rzeczypospolitej, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łoś |
łosie |
|
| D. | łosia |
łosi |
|
| C. | łosiowi |
łosiom |
|
| B. | łosia |
łosie |
|
| N. | łosiem |
łosiami |
|
| Ms. | łosiu |
łosiach |
|
| W. | łosiu |
łosie |
Informacja normatywna
Małą literą pisze się nazwy konkretnych produktów przemysłowych, a nazwy firm i marek produktów – wielką literą.