UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rzeź

Chronologizacja

1462, SStp
Datacja przybliżona.

Pochodzenie

psł. *rězь ż. 'cięcie, rżnięcie'

Nazwa czynności od psł. *rězati, *režǫ 'ciąć, rznąć, przecinać, nadcinać'. W st.pol. od XV w.

1. bydła

Definicja

zabijanie zwierząt w celu pozyskania ich mięsa, futer lub innych części ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ubój

Połączenia

rzeź bydła, fok, zwierząt
transport na rzeź
iść, jechać, pójść; trafić; czekać; przeznaczony, transportowany, wieziony, wywożony na rzeź

Cytaty

Jedzenie mięsa znane jest już od starożytności. Należy jednak zaprzestać masowej rzezi krów, kurczaków i świń.

źródło: NKJP: Piotr Kuźniar: Jedzenie zamiast bomb, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1998-04-01

Karabiny mieli na sznurkach. Rzucili je i zaczęli od rzezi bydła. Krowy i świnie błyskawicznie rozkrzyżowywali na drzewach i cięciem bagnetu rozcinali.

źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Moja teczka, 2006

Skazane na rzeź ptactwo podnosi głowy i patrzy czujnie, złowrogo.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeź	rzezie
D.	rzezi	rzezi

C.	rzezi	rzeziom
B.	rzeź	rzezie
N.	rzezią	rzeziami
Ms.	rzezi	rzeziach
W.	rzezi	rzezie

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

rzeź

(CZEGO)

2. masowe zabijanie

Definicja

książk.

mordowanie wielu ludzi lub zwierząt, którego intensywność lub zakres budzi negatywne uczucia mówiącego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rzezanina

Połączenia

bestialska, krwawa, makabryczna, masowa, okrutna, straszliwa, straszna, wielka; bezsensowna; prawdziwa; bratobójcza rzeź; rzeź galicyjska, humańska, wołyńska
rzeź chrześcijan, hugenotów; Indian, Ormian, Polaków, Słowian, Żydów; ludności, mieszkańców; cywilów, dzieci
rzeź na Polakach
rzeź na Wołyniu
rzeź w Czeczeni, w Gazie, w Rwandzie...
rzeź i grabież, rzeź i gwałt, rzeź i mord, rzeź i pogrom, rzeź i rabunek, rzeź i wojna
ofiara, sprawca, świadek; czas, dzień, rocznica; miejsce rzezi
odpowiedzialność za rzeź
udział w rzezi
rzeź rozpoczęła się, trwała ileś dni, zaczęła się
dokonać/dokonywać; uniknąć rzezi
urządzić, zrobić; przeżyć rzeź
doprowadzić do rzezi; ocaleć z rzezi
zginąć w rzezi

Cytaty

	Zaczęła się krwawa rzeź ludności. Rozjuszeni wojownicy nowobabilońscy mordowali, grabili i podpalali domy. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963
	[...] w mieście i zamku doszło do straszliwej rzezi i prawie nikt nie uszedł z życiem. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	Można także przypomnieć przeróżne inne rzezie: paryską noc św. Bartłomieja, kiedy to w 1572 roku wymordowano wiele tysięcy francuskich protestantów, krwawe rozprawy Rzeczypospolitej ze zbuntowaną Ukrainą i odwety kozaczyzny, okrutne tłumienie przez Brytyjczyków powstań w Indiach [...]. źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989
	[...] nastąpiła istna rzeź hipopotamów. Wyszkoleni przez Jima mężczyźni zastrzelili sześćdziesiąt siedem sztuk, w tym samice z młodymi. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Ostatnio nieśmiało zaczyna się podawać do wiadomości publicznej, że Polacy również dokonywali w 1943 r. rzezi na ludności ukraińskiej. źródło: NKJP: J. Huńka: Szalony z nienawiści, Gazeta Wyborcza, 1995-10-12

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeź	rzezie
D.	rzezi	rzezi

C.	rzezi	rzeziom
B.	rzeź	rzezie
N.	rzezią	rzeziami
Ms.	rzezi	rzeziach
W.	rzezi	rzezie

Składnia

	+	rzeź	+	(KOGO/CZEGO)
	+	rzeź	+	(na KIM/CZYM)

3. na włosach

Definicja

to, że coś zostało tak mocno zniszczone, wyeliminowane lub zmienione, że budzi to negatywne uczucia lub duże zdziwienie mówiącego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

	Ale czasem pozyskanie klienta jest nieskończenie gorsze niż jego utrata. To była rzeź. Poległo sześć agencji. źródło: Rainbow Rowell: Fangirl, 2015 (Google books)
	Marcelowa miała taką minę, jakby się zastanawiała, czy ona również dokonałaby rzezi na włosach mojej matki. źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Hermańce, 2008
	Co za rzeź na giełdach. Pewnie początek korekty. źródło: Internet: forum.parkiet.com
	Rekonstrukcja bardzo głęboka. Samorządy i biznes mają właściwie samych nowych partnerów. Niezła rzeź. źródło: Internet: twiitter.com

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeź	rzezie
D.	rzezi	rzezi

C.	rzezi	rzeziom
B.	rzeź	rzezie
N.	rzezią	rzeziami
Ms.	rzezi	rzeziach
W.	rzezi	rzezie

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

rzeź

(na CZYM)

Frazeologizmy

rzeź niewiniątek

Data ostatniej modyfikacji: 03.10.2018