Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *voda
1. ciecz
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz używany jako składnik terminów chemicznych, oznaczających wodne roztwory różnych substancji, np.woda amoniakalna, woda siarkowa.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ciecz |
Połączenia
- brudna, czysta, mętna, przezroczysta woda; ciepła, gorąca, zimna woda; woda pitna, przegotowana; destylowana; deszczowa, morska, rzeczna, studzienna, źródlana
- woda ze źródełka
- łyk; szklanka wody; krople, strugi, strumień; chlupot, plusk; brak, niedostatek wody
- garnek; zbiornik z wodą
- woda bryznęła; kipi; leje się; wrze; parowanie, zamarzanie wody
- napić się wody
- czerpać wodę; uzdatnianie wody
- gasić pragnienie; chlusnąć, oblać, opryskać, polać, skropić, zlać wodą
- rozpuścić coś; zanurzyć się w wodzie
- czysty jak woda; podobny jak dwie krople wody
- bać się jak diabeł święconej wody
Cytaty
|
Powietrze nagrzane do 30 stopni Celsjusza w cieniu, woda kipi od kąpiących się ciał. źródło: NKJP: Ewa Bilicka: Ratuj spławika, 2006 |
|
|
Z pryszniców sączyły się ciężkie krople wody. źródło: NKJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967 |
|
|
To jest świetna woda pitna, zimna, popić przyjemnie. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997 |
|
|
Niewiasty gasiły pragnienie wodą, mieszaną z octem winnym. źródło: NKJP: Tadeusz Kudliński: Gniew o Szoszannę, 1963 |
|
|
Jur i Rom przystawili drabinę, by na Wielkanoc oblać wodą nocujące na górze siostry, one usiłowały ją zepchnąć. źródło: NKJP: Dorota Mycielska: Z Kresów do Wielkopolski, Wańkowicze w Jerce, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. zbiornik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Połączenia
- lodowata, zimna; rwąca, spokojna woda; wody gruntowe, podziemne
- woda w jeziorze, w potokach, w stawie
- głębia, otchłań, powierzchnia, toń; przybór wody;
- skok do wody
- pobyt, wypoczynek nad wodą
- płynąć wodą
- spuścić łódź na wodę
- usiąść nad wodą
Cytaty
|
W milczeniu patrzą w toń wody. źródło: NKJP: Przemysław Malisz: Z nią odeszło nasze szczęście, 2006 |
|
|
By wypoczynek nad wodą nie zmienił się w tragedię wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad. źródło: NKJP: R.Nadaj: Apel policji: Bezpiecznie nad wodą, Tygodnik Ciechanowski, 2007-07-07 |
|
|
Najczęściej do tragedii dochodziło podczas kąpieli w miejscach nie strzeżonych, podczas pobytu nad wodą dzieci bez opieki starszych, wskutek kąpieli po spożyciu alkoholu i nieostrożności w wodzie. źródło: NKJP: (PAP): Upały i alkohol, Dziennik Polski, 1998-08-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
3. w butelce
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Połączenia
- woda gazowana, niegazowana
- zamówić wodę
Cytaty
|
Napastnicy, jak zeznały ekspedientki pracujące w sklepie przy ul. Szkolnej, obserwowali wcześniej sklep. Klientów tego wieczora było niewielu. Weszli do środka, gdy kobiety były same. Zamówili wodę za złotówkę. Zapłacili rachunek. źródło: NKJP: Alarm i parasolka nie pomogły, Dziennik Łódzki, 2003-03-27 |
|
|
Najbardziej denerwowały przekładane godziny lotu oraz zapewnienia, że samolot jest sprawny, mimo że jak wylatywaliśmy już innym, obok tego z awarią wciąż ktoś coś robił. Opieka była też nie najlepsza, bo dostaliśmy tylko suchą bułkę z serem i dwie wody. Dobrze, że byliśmy solidarni i wywalczyliśmy lot innym samolotem. źródło: NKJP: Juliusz Podolski: Awaryjny protest, Gazeta Poznańska, 2004-07-02 |
|
|
[...] facet z kolorowym pismem na szczęście jest, trochę zemdlony, zjadł osiem batoników, wypił trzy wody , beka gazem, strasznie chce mu się sikać, źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
4. w organizmie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | płyn ustrojowy, wysięk |
Połączenia
- woda w kolanie, w płucach
- woda zbiera się; gromadzenie się wody
Cytaty
|
Być może będę miała tutaj przeprowadzony jeszcze jeden zabieg, jeśli zbierze się woda w kolanie. źródło: NKJP: Sport - Porażka w chłodzie, Dziennik Polski, 2000-09-06 |
|
|
Najczęstsze przyczyny powstawania cellulitisu: - odkładanie się w organizmie różnego typu substancji, przede wszystkim toksyn, cukrów, lipidów lub soli; - gromadzenie się wody w organizmie, będące bardzo często efektem zażywania tabletek hormonalnych [...]. źródło: KWSJP: Olga Kowalczyk: Kto nie lubi pomarańczowej skórki, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
5. po goleniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała
Połączenia
- woda brzozowa, lawendowa, pokrzywowa; kwiatowa
- woda do włosów
- woda po goleniu
Cytaty
|
Ci nowojorscy Żydzi byli bardzo wytworni, mieli wypielęgnowane dłonie, mówili angielszczyzną z uniwersytetu Columbia i używali doskonałej wody po goleniu. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Ponad pół wieku temu w Warszawie..., Gazeta Wyborcza, 1992-03-21 |
|
|
Smród nigdy nie opróżnianych popielniczek na korytarzach urzędów. Zapach Przemysławki i wody brzozowej. źródło: NKJP: Ryszard Marek Groński: Świecący bar na kółkach, Polityka, 2002-02-09 |
|
|
Kiedy chciał pokazać jakąś fotografię, wyjmował portfel z krokodylowej skóry. Cały arsenał eleganckiego mężczyzny! Pachniał wodą lawendową [...]. źródło: NKJP: Krystyna Uniechowska: Apokryf wenecki, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
Inne uwagi
Zwykle lp
6. powódź
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Połączenia
- wielka woda; woda stuletnia
- woda przyszła; woda zabrała, zniszczyła coś
Cytaty
|
Siechnice leżą jedenaście kilometrów za Wrocławiem, w stronę Opola. Dokładnie rok temu cała wioska została zalana po dachy. Ryszard Niko stracił prawie wszystko. Nie dość, że woda zabrała dorobek całego, czterdziestoletniego życia, to jeszcze choroba odebrała wzrok żonie źródło: NKJP: Zalani biedą i zazdrością, Wieczór Wybrzeża, 1998-07-11 |
|
|
Gradobicie i wielka woda spustoszyły tereny o powierzchni aż 1245 ha — mówi Józefa Kowalczyk, skarbnik Urzędu Gminy. — Szacunkowe straty ustalono na poziomie 2.595.557 zł źródło: NKJP: Ireneusz Stajer: Rolnicy liczą straty, Dziennik Zachodni, 2002-08-10 |
|
|
Wichura, to nowy żywioł, który dotknął tereny gminy. Poprzednio wiele razy przyszło tu ludziom walczyć z wodą latem i zatorami lodowymi na Popradzie zimą źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Wielkie drzewa na dachu kościoła, Gazeta Krakowska, 2001-07-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | woda |
wody |
|
| D. | wody |
wód |
|
| C. | wodzie |
wodom |
|
| B. | wodę |
wody |
|
| N. | wodą |
wodami |
|
| Ms. | wodzie |
wodach |
|
| W. | wodo |
wody |
Inne uwagi
Zwykle lp