UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

błoto

Chronologizacja

1237, Leszek Bednarczuk, Początki i pogranicza polszczyzny, 2018

Pochodzenie

psł. *bolto

1. ziemia

Definicja

rozmokła ziemia, tworząca lepką masę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bagno, błotko

Połączenia

  • grząskie; lepkie; śliskie; tłuste; uliczne błoto
  • błoto pod kołami
  • błoto na podeszwach; na ulicach
  • błoto i kałuże
  • błoto chlupotało
  • usuwać, zetrzeć, zmyć z czegoś błoto; wnosić błoto
  • wpaść w błoto
  • brnąć po błocie; grzęznąć w błocie

Cytaty

Woda też jest brudna. Ludzie wnoszą błoto do basenów - dodaje Kaja.

źródło: NKJP: Agnieszka Tryk: Boisko, nogopłuczki i trawnik - do kitu!, 2006

Kierowcy jadący zakopianką mogli też miejscami natrafić na śliskie błoto.

źródło: NKJP: Kraj - W Nowosądeckie wróciła zima, Dziennik Polski, 1998-03-10

Jak wynika z rozmowy z mieszkańcami osiedla, sami muszą usuwać błoto z drogi.

źródło: NKJP: Zygmynt Byrski: A jednak zalewani, 2000

Ruszamy krok za krokiem, wóz ślizga się, zapada w błoto, trzeba go pchać i nieraz budować przed kołami pomost z gałęzi.

źródło: NKJP: Ada Wińcza: Opowieści z sawanny i buszu, 1981

Wydobył kompas z czapki, chwycił go zbyt mocno palcami pokrytymi warstwą śliskiego błota.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1974

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. błoto
błota
D. błota
błot
C. błotu
błotom
B. błoto
błota
N. błotem
błotami
Ms. błocie
błotach
W. błoto
błota

Inne uwagi

Zwykle lp

2. bagno

Definicja

grząski, zarośnięty trawą obszar

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bagno, błocisko, moczar, mokradło, trzęsawisko

Połączenia

  • nieprzebyte błota
  • coś zapada się w błoto

Cytaty

Nie mógł się podnieść, błoto zaczęło go zasysać.

źródło: NKJP: Agata Jop, Tomasz Gdula: Woda będzie opadać, 2006

Dyle zapadały w błoto pod stopami ciężkozbrojnych drużynników.

źródło: NKJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Ewakuując się przez błota Polesia, uchronił tysiące rodzin szlacheckich i żydowskich przed masakrą.

źródło: NKJP: Mściwy kniaź walczy z ordą, Dziennik Polski, 2002-02-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. błoto
błota
D. błota
błot
C. błotu
błotom
B. błoto
błota
N. błotem
błotami
Ms. błocie
błotach
W. błoto
błota

3. sytuacja

Definicja

książk. 
negatywnie oceniany stan rzeczy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

Republiki radzieckie nie musiałyby się za własne uszy wyciągać z pozostawionego przez carat błota zacofania, o którym Lenin pisał: „barbarzyństwo i po prostu dzikość”.

źródło: NKJP: Torańska Teresa: Oni, 1985

To nie może być prawda, tylko chcecie mnie okropnie zdenerwować. [...] - plątały jej się słowa - Nie wierzę, nie wierzę, że mógł ponownie wejść w to błoto, że mógł mnie tak zdeptać po tym, gdy wszystko wybaczyłam, niemal wytarłam z pamięci.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Czytam także Żdanowa referat o czasopismach „Zwiezda” i „Leningrad” [...]. Tu opinia, że Achmatowa była przedstawicielką „bezideowego, reakcyjnego błota literackiego”.

źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1967

Bo to jest półgłówek - zakonkludował naczelnik. - Stara pierdoła z błotem we łbie. I tak długo nie pociągnie.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1986

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. błoto
błota
D. błota
błot
C. błotu
błotom
B. błoto
błota
N. błotem
błotami
Ms. błocie
błotach
W. błoto
błota

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + błoto +
(CZEGO)

Frazeologizmy

ktoś miesza kogoś z błotem
ktoś obrzuca błotem kogoś
ktoś obrzucił błotem kogoś
ktoś wdeptał w ziemię kogoś
ktoś wdeptał w błoto kogoś
ktoś wdeptuje w ziemię kogoś
ktoś wdeptuje w błoto kogoś
ktoś wyrzuca pieniądze w błoto
ktoś wyrzucił pieniądze w błoto
ktoś zmieszał kogoś z błotem
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj