Chronologizacja
Rzeczownikowe użycie formy średnie/śrzednie 'pewna ilość soli czy też gatunek soli'.
Pierwotny zapis powstał zapewne w 2. poł. XI w., w czasach Bolesława Śmiałego (Leszek Bednarczuk, Najstarsze polskie słowa. Słownik chronologiczny języka polskiego do końca XIII wieku, 2007).
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | średni |
średni |
średni |
średnie |
średnia |
| D. | średniego |
średniego |
średniego |
średniego |
średniej |
| C. | średniemu |
średniemu |
średniemu |
średniemu |
średniej |
| B. | średniego |
średniego |
średni |
średnie |
średnią |
| N. | średnim |
średnim |
średnim |
średnim |
średnią |
| Ms. | średnim |
średnim |
średnim |
średnim |
średniej |
| W. | średni |
średni |
średni |
średnie |
średnia |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | średni |
średni |
średnie |
średnie |
| D. | średnich |
średnich |
średnich |
średnich |
| C. | średnim |
średnim |
średnim |
średnim |
| B. | średnich |
średnich |
średnich |
średnie |
| N. | średnimi |
średnimi |
średnimi |
średnimi |
| Ms. | średnich |
średnich |
średnich |
średnich |
| W. | średni |
średni |
średnie |
średnie |
Pochodzenie
psł. *serdьn'ь 'środkowy; znajdujący się w środku; usytuowany między dwoma biegunami'
Od: psł. *serdь (ż) / *serda 'środek, jądro' z przyrostkiem *-ьn'ь (< *-ьn-jь) . W st.pol. poświadczona regularna postać śrzedni
1. syn
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne
Połączenia
- średni syn; średnia córka; średnia warstwa
Cytaty
|
- Tak więc mieszka tu Pani już ponad 50 lat. A Pani synowie? Wspomniała Pani o dwóch. źródło: NKJP: Elwira Kucharska: Siła przyciągania, czyli polskie losy, 2008 |
|
|
Kobieta odwija cukierka i podaje chłopcu. To dzieciak jej średniej córki. źródło: NKJP: Włodzimierz Szczepański: Nóż do warzyw, Polityka, 2007-05-19 |
|
|
Zepchnięci do defensywy środowiskowi radykałowie twierdzą, że nieważne, jaka jest ciepłota średnich warstw atmosfery, ale jak gorąco jest na ziemi, gdzie żyją ludzie. źródło: NKJP: Jacek Kalabiński: W Waszyngtonie noc z niedzieli na poniedziałek była najzimniejsza w XX wieku, Gazeta Wyborcza, 1996-02-06 |
|
|
Wysokość kolejnych słupków odpowiada intensywności wyodrębnionego przez ekspertów wrażenia składowego. Była ona określana z użyciem skali dziewięciopunktowej, na której stopniom 1, 3, 5, 7 i 9 przypisano określenia: wyczuwalny, słaby, średni, mocny, skrajnie mocny. źródło: NKJP: Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory, 2002 |
2. wzrost, uczeń
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przeciętny |
Połączenia
- średni zakład pracy; nakład; poziom, wynik; średnia firma, wieś; porcja; efektywność, jakość, skuteczność, znajomość; średnie gospodarstwo, miasto, państwo, przedsiębiorstwo; zainteresowanie; średnie dystanse; w średnim wieku; średniej klasy
Cytaty
|
- Jak wygląda ten pan? - zapytał. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Doszukiwała się kryzysu wieku średniego. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004 |
|
|
Porcja była średnia, ani duża, ani mała, w sam raz na regularnie napełniany brzuch. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur 2003 |
|
|
– Byłem średnim uczniem i nie ukrywam, że wolałem grać w piłkę niż ćwiczyć na pianinie. Ale rodzice przymuszali – śmieje się Leszek Gadzina. źródło: NKJP: Sylwia Królikowska: Urzędnik kultury, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2004-10-15 |
|
|
Dziś trudno uwierzyć, że [...] zaczynał od ról chłopów pańszczyźnianych, na ogół ze średnim powodzeniem. źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Był sobie Huhg Grant: Polityka, 2002-07-06 |
3. dochód
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przeciętny |
Połączenia
- średni dług, dochód, koszt, odsetek, przychód, zarobek, zysk; iloraz, wymiar; spadek, wzrost; średnia emerytura, inflacja, marża, opłata, pensja, płaca, prowizja, składka, stawka, suma, wpłata; długość (życia), frekwencja, gęstość, ilość, liczba, odległość, powierzchnia, prędkość, stopa, temperatura, wartość, wielkość, wydajność; średnie oprocentowanie, saldo, wynagrodzenie, zadłużenie; nachylenie, spalanie, spożycie, stężenie, zużycie
Cytaty
|
Wraz ze wzrostem średniej długości życia rosną też koszty opieki zdrowotnej. źródło: NKJP: Elżbieta Cichocka: Zdrowie, durniu!, Gazeta Wyborcza, 1997-06-06 |
|
|
Polska ma najgorszą w UE sytuację mieszkaniową – najmniej mieszkań na 1000 obywateli, najwięcej osób na jedno mieszkanie i najmniejszą średnią powierzchnię mieszkania. źródło: NKJP: (mu): Komentarz dnia, Dziennik Zachodni, 2007-04-11 |
|
|
Od czerwca do września średnia temperatura wody jest wyższa (od +1,5), przy czym w maju jest niższa niż we wrześniu, w kwietniu zaś taka jak w październiku. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997 |
|
|
Ten boom jeszcze potrwa, choć przy obecnych relacjach cen mieszkań i średnich zarobków Polaków popyt, siłą rzeczy, zacznie maleć. źródło: NKJP: Paweł Tarnowski: Jest boom, będzie bum?, Polityka, 2007-04-28 |
|
|
Skład chemiczny ocenianych produktów rzepakowych, jak i nasion bobiku nie odbiegał od średnich wartości podawanych dla tych pasz w dostępnym piśmiennictwie i tabelach składu chemicznego. źródło: NKJP: Maria Osek: Rzepak i bobik jako krajowe źródło białka w żywieniu świń, 1996 |
4. wykształcenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata
Połączenia
- średni poziom; średnia edukacja; szkoła; średnie szkolnictwo; kształcenie, wykształcenie
Cytaty
|
W 1536 Jan z Sącza (Malecki) założył tu polską drukarnię, a 10 lat później polską szkołę średnią, przygotowującą do studiów na uniwersytecie w Królewcu. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna,1996 |
|
|
Kurs średni obejmuje już 294 godziny zajęć. Dzięki temu można rozszerzyć i pogłębić zakres przekazywanej tu wiedzy o wiadomości również teoretyczne, dotyczące rozwoju dramatu i teatru z uwzględnieniem Głównych kierunków w teatrze współczesnym. źródło: NKJP: Jolanta Masłowska: W służbie pasji, Kierunki, 1965 |
|
|
Wszyscy ci, którzy prowadzą wykłady na różnego kursach z meteorologii, jak i ci, którzy nie uczęszczają, dotkliwie odczuwają brak kursowych podręczników — zarówno na poziomie średnim, jak i wyższym. źródło: NKJP: (Henryk Ordakowski): Przegląd wydawnictw, Gazeta Obserwatora IMGW, 1987 |
|
|
Dziś system szkolnictwa średniego i wyższego nie jest przygotowany do kształcenia tych umiejętności, które dają szansę na zatrudnienie. źródło: NKJP: Janina Paradowska: Za nami tylko ściana, Polityka, 2002-01-19 |
|
|
[...] miałem odbyć studia średnie w słynnym internacie Ojców Jezuitów w Chyrowie, do czego zresztą nie doszło, choć egzamin do Chyrowa zdałem. źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1994 |