UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

miara

Chronologizacja

1236, SStp
Inne znaczenie: 'danina w zbożu lub mące uiszczana za zmielenie zboża w młynie'.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	miara	miary
D.	miary	miar

C.	mierze	miarom
B.	miarę	miary
N.	miarą	miarami
Ms.	mierze	miarach
W.	miaro	miary

Pochodzenie

psł. *měra 'mierzenie; miara, przyrząd do mierzenia, jednostka miary'

Forma prasłowiańska jest pierwotną nazwą czynności (wtórnie skonkretyzowaną) z przyrostkiem *-ra

1. jednostka

Definicja

jednostka, którą określa się długość, wagę, temperaturę i inne wartości uzyskane podczas wykonywania określonego pomiaru

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

jednostka

Połączenia

miara ciężaru, czasu, długości, kąta, objętości, powierzchni, temperatury
jednostka miary; przelicznik, urząd miar

Cytaty

Przywilej chełmiński (1232 lub 1233) wprowadził jako miarę powierzchni łan flamandzki (= chełmiński 30 mórg ~16,8 ha), który stał się podstawą poboru renty feudalnej.

źródło: NKJP: Roman Czaja: Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, 2008

W ogóle miary czasu stosowane w fizyce, lata świetlne oznaczające odległości, cały ten ogrom przestrzeni i masy określany przez nowoczesne teleskopy, przekraczają granice wyobraźni przeciętnego człowieka.

źródło: NKJP: Pułapka na światło, Dziennik Polski, 2002-12-24

W książce oprócz dziesiątek porad i wskazówek podano [...] przeliczniki miar i nazw, stosowanych zarówno w Europie, jak i w USA, opisano warunki pracy modelek, cenniki za ich usługi itp.

źródło: NKJP: Modelki, Dziennik Polski, 2006-08-05

Składnia

miara

(CZEGO)

2. przyrząd

Definicja

przyrząd służący do mierzenia czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Relacje znaczeniowe

synonimy:

miarka

Połączenia

miara krawiecka

Cytaty

Na pierwsze ćwiczenia mieliśmy przynieść miarę krawiecką. Nieświadoma swoich rozmiarów przyniosłam metrową.

źródło: NKJP: Hanna Wilczyńska-Toczko: Rozmiar trzydziesty ósmy, Dziennik Bałtycki, 1998-11-20

Wojciech W. w podziemiach domu na Syjonie tworzy muzeum. Pieczołowicie chroni kubki, kołowrotki, miary do ziarna - wszystko, czego dotknęły ręce mazowieckich chłopek, ale nie przechowuje żadnej pamiątki żydowskiej.

źródło: NKJP: Lidia Ostałowska: Lotne wiatry, Gazeta Wyborcza, 1992-06-20

3. odmierzona ilość

Definicja

ilość czegoś odmierzona miarą – przyrządem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:

miarka

Połączenia

miara jęczmienia, mąki, owsa, pszenicy, żyta

Cytaty

Kmiecie [...] z każdego łanu dawali proboszczowi po jednej mierze żyta i tyleż owsa, zagrodnicy zaś po 1 groszu.

źródło: NKJP: Internet

Przypatrzcie się kobiecie, która bierze odrobinę zaczynu i wkłada w wielkie ilości ciasta zrobionego aż z trzech miar mąki i mimo że kwasu było tak mało, wszystko się zakwasiło...

źródło: NKJP: Józef Augustyn: Medytacje Jerozolimskie. Świadectwo pielgrzyma, 2010

[...] każdy owoc przyniesie - gdy się go wyciśnie - dwadzieścia pięć miar wina.

źródło: NKJP: Zdzisław Józef Kijas: Niebo w domu Ojca, czyściec dla kogo, piekło w oddaleniu, 2010

Składnia

miara

CZEGO

4. wielkość

Definicja

ujęcie tego, na ile coś jest duże lub małe pod względem rozmiarów fizycznych

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wielkość

Cytaty

[...] bryła w kolejnym obiegu miałaby tendencję do przyciągania większych ilości materii i po pewnej liczbie obiegów mogłaby dorosnąć do miary planety.

źródło: NKJP: Internet

Za uzbierane z cegiełek pieniądze zakupiona zostanie partia bursztynów odpowiedniej miary i barwy [...].

źródło: NKJP: Zbigniew Gach: Z bałtyckiego złota, Dziennik Bałtycki, 2000-06-09

[...] kanadyjska katedra, będąca architektonicznym odtworzeniem rzymskiej, musiała się zmieścić w o wiele mniejszych wymiarach. Oto porównywalne miary: bazylika rzymska: długość - 700 m, szerokość - 260 m, wysokość kopuły - 500 m, średnica - 130 m. Katedra montrealska odpowiednio: 333 m, 150 m, 252 m, 75 m.

źródło: NKJP: Kopia watykańskiej bazyliki, Dziennik Polski, 2002-05-18

Składnia

miara

(CZEGO)

5. intensywność

Definicja

ujęcie tego, na ile coś jest duże lub małe pod względem liczby, natężenia, skali lub intensywności

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wielkość

Połączenia

przekroczyć miarę

Cytaty

We wtorek, 28 lipca, o czwartej nad ranem zmarł Zbigniew Herbert, poeta. Dołączył do grona „zimnych czaszek”: Kochanowskiego, Mickiewicza [...], Szekspira. Wiem. To są wielkie, największe imiona literatury świata. Nie nadużywam ich tu. Taka jest miara straty.

źródło: NKJP: Tadeusz Skutnik: Odszedł Arijon Pan Cogito Herbert, Dziennik Bałtycki, 1998-07-31

[...] ugrupowania opozycyjne wielokrotnie przekroczyły miarę w krytykowaniu obecnego rządu.

źródło: NKJP: (GEG): Odnowiona koalicja, Dziennik Polski, 2006-10-18

[...] system bankowy jest tej miary przedsięwzięciem, iż właściwie potrzebna byłaby głównie merytoryczna dyskusja prowadzona tak, jak mój przedmówca to zaproponował, to znaczy: każdy przedstawia argumenty przemawiające za jego filozofią, wizją gospodarki i na tym tle broni jej adekwatności do rzeczywistości.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 30.05.1996

Składnia

miara

(CZEGO)

6. kryterium

Definicja

kryterium oceny tego, na ile coś jest duże lub małe pod względem liczby, natężenia, skali lub intensywności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

kryterium

Połączenia

oceniać coś wedle jakiejś miary
stosować jakąś miarę
przyjmować coś, traktować coś jako miarę czegoś

Cytaty

Młody człowiek wchodzący do pierwszego zakładu pracy będzie tam oceniany według jego zdolności i umiejętności przystosowania. Bo społeczność zakładowa zdolność tę będzie traktować jako miarę dorosłości.

źródło: NKJP: Jan Szczepański: Wizje naszego życia, 1995

Z dziewięciu krajów, które kolejno dołączały do Unii, tylko w Danii ludzie są bardziej szczęśliwi niż przed przystąpieniem, chociaż we wszystkich tych krajach większości ludzi powodzi się lepiej - przynajmniej wedle miary stosowanej przez polityków i ekonomistów (dochód narodowy rośnie, ludzie żyją dłużej...).

źródło: NKJP: Jacek Żakowski: Kto ma dziś szczęście, Polityka, 2004-03-20

Być może różne są miary lojalności wobec prawdy, ale ta, która kieruje moimi działaniami, jest jedna i prosta - nie przeinaczać faktów.

źródło: NKJP: (pk): Przeszkadzałem?, Gazeta Krakowska, 2004-08-11

7. umiar

Definicja

cecha osoby, jej zachowania czy wytworu, która świadczy o tym, że dana osoba działa w sposób uznawany przez dane społeczeństwo za najwłaściwszy, mieszczący się w pewnej normie i nieprzekraczający jej ani tak, że czegoś jest za dużo, ani tak, że jest tego za mało

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	umiar, umiarkowanie II
	antonimy:	przesada

Połączenia

zachować miarę w czymś; (nie) znać miary w czymś

Cytaty

Korzystając z bliskości granicy, młodzi przynosili sobie od południowych sąsiadów piwo, nie znając wszakże miary w spożyciu.

źródło: NKJP: Scyzorykiem i finką, Dziennik Polski, 2000-10-06

W zapewnianiu dzieciom zajęć w wolnym od nauki czasie trzeba zachować miarę.

źródło: NKJP: (mei): Pożyteczne minutki, Gazeta Krakowska, 2003-09-23

Na Zachodzie - w Austrii, Niemczech - ludzie przychodzą, siadają i sącząc piwo, rozmawiają, a potem spokojnie rozchodzą się do domów. U nas to rzadkość, bo u nas nie ma miary.

źródło: NKJP: Małgorzata Subotić: Woda, chmiel i inne rzeczy, Rzeczpospolita, 1997

Składnia

miara

(w CZYM)

8. wartość

Definicja

poziom, stopień doskonałości, wybitności kogoś lub czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

format

Połączenia

wielka miara

Cytaty

Jest on znacznej miary autorytetem [...], swoim społecznym działaniem może autorytet zwielokrotnić.

źródło: NKJP: Internet

Jackson przygotował finał wielkiej miary, godny opowiadanego mitu i który sam zapewne stanie się mitem.

źródło: NKJP: Dariusz Pawłowski: Finał nad finały, Dziennik Łódzki, 2004-01-03

9. przymiarka

Definicja

zakładanie na siebie jakiegoś ubrania, obuwia lub dodatku do ubrania w celu sprawdzenia, czy pasuje

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przymiarka

Cytaty

Nie mogłam się im [Żydom] napatrzeć, siedząc w sklepiku pod podcieniami u znajomego krawca, czekając na miarę peleryny.

źródło: NKJP: Monika Żeromska: Wspomnienia, 2007

- Szyłam sobie ciuchy na studniówkę - wspomina. - Poszłam do miary i gdy dwa tygodnie później odbierałam ubranie, wszystko ze mnie spadło.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Znikające ciała, Polityka, 2002-06-15

Składnia

miara

(CZEGO)

10. metrum

Definicja

jęz. lit.

schemat wyznaczający rytm danego wiersza, wynikający z powtarzających się regularnie elementów językowych w wersach i strofach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Relacje znaczeniowe

synonimy:

metrum

Połączenia

miara wierszowa

Cytaty

Dystych elegijny jest ulubioną miarą wierszową starożytnej Grecji i Rzymu, jest też do tej pory najchętniej stosowany do kompozycji wierszy pisanych po łacinie.

źródło: NKJP: Internet

Stosunkowo największe urozmaicenie miar znajdujemy w „Foricoeniach”; w elegiach, zgodnie z tradycją, występuje dystych elegijny składający się z heksametru i pentametru.

źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973

Estetyzm młodopolski nawiązywał [...] do zdobyczy i osiągnięć francuskiej szkoły Parnasu w cyzelowaniu struktur wersyfikacyjnych, w poszukiwaniu miar kunsztownych i niezwykłych, w szczególnym uprzywilejowaniu formy sonetu [...].

źródło: NKJP: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1994

Frazeologizmy

apetyt rośnie w miarę jedzenia
bez miary
coś przekracza wszelkie granice
coś przechodzi wszelką miarę
coś przekracza wszelką miarę
coś przekroczyło wszelkie granice
coś przeszło wszelką miarę
coś przekroczyło wszelką miarę
ktoś mierzy jakąś miarą kogoś/coś
ktoś przykłada jakąś miarę do kogoś/czegoś
ktoś przebiera miarę
ktoś przekracza miarę
ktoś przebrał miarę
ktoś przekroczył miarę
ktoś przekracza wszelkie granice
ktoś przekracza wszelką miarę
ktoś przekroczył wszelkie granice
ktoś przekroczył wszelką miarę
ktoś mierzy jakąś miarą kogoś/coś
ktoś przykłada jakąś miarę do kogoś/czegoś
ktoś zmierzył jakąś miarą kogoś/coś
ktoś przyłożył jakąś miarę do kogoś/czegoś
ktoś zdejmuje miarę
ktoś bierze miarę
ktoś zdjął miarę
ktoś wziął miarę
ktoś zmierzył jakąś miarą kogoś/coś
ktoś przyłożył jakąś miarę do kogoś/czegoś
miarka się przebiera
miara się przebiera
miara się dopełnia
miarka się przebrała
miara się przebrała
miara się przepełniła
miara się dopełniła
nad miarę
podwójna miara
ponad miarę
szyty na miarę
w jakiejś mierze
w miarę
w miarę możliwości
w miarę możności
w żaden sposób
żadną miarą
ze wszech miar

Data ostatniej modyfikacji: 06.07.2018