Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *jьmę, *jьmene 'imię, nazwa'
1. dla człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | nazwa |
Połączenia
- brzydkie, ładne, piękne; męskie, żeńskie; cudze, fałszywe, prawdziwe; obco brzmiące, rodzime, staropolskie, zapożyczone; popularne, rozpowszechnione, rzadkie, tradycyjne; chrześcijańskie, żydowskie; dwuczłonowe; zakonne imię
- imię chłopca, dziecka, dziewczynki
- imię i nazwisko, nazwisko i imię
- popularność imienia; zdrobnienie imienia
- ktoś imieniem Andrzej, Marta, Tomasz...
- ktoś o imieniu Adam, Anna, Barbara, ...
- nadawanie imienia
- nadać/nadawać komuś imię; otrzymać, przybrać, przyjąć imię; ujawnić czyjeś imię
- podpisać coś imieniem (i nazwiskiem); przedstawiać się imieniem (i nazwiskiem); podpisane imieniem (i nazwiskiem)
- znać kogoś z imienia (i nazwiska)
- być z kimś po imieniu; mówić komuś po imieniu; wołać kogoś po imieniu; zwracać się do kogoś po imieniu
Cytaty
|
Jego syn będzie miał na imię Igor. Albo Mikołaj, chociaż lepiej nie, bo imieniny są w dzień, gdy wszyscy dostają prezenty. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008 |
|
|
Kładziemy się na łóżku, gadamy. Przeglądamy kalendarz z imionami. Nowe propozycje: Łucja, Jagna, Hanka, Zosia. Rozmawiamy o ciąży. źródło: NKJP: Tomasz Kwaśniewski: Dziennik ciężarowca, 2007 |
|
|
Pan Maciej zaaferowany jakimiś sprawami domowymi [...] popełnił podstawowy błąd w sztuce konferansjerskiej: zapomniał przedstawić z imienia i nazwiska członków kabaretu. źródło: NKJP: Ciechanowska Scena Kabaretowa: Estradowe „sieroty”, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | imię |
imiona |
|
| D. | imienia |
imion |
|
| C. | imieniu |
imionom |
|
| B. | imię |
imiona |
|
| N. | imieniem |
imionami |
|
| Ms. | imieniu |
imionach |
|
| W. | imię |
imiona |
2. dla zwierzęcia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | nazwa |
Połączenia
- psie imię
- imię dla kota, psa, szczeniaka
- nadać imię
- reagować na imię
Cytaty
|
Ojciec służył w żandarmerii. Najpierw jeździł konno. Miał czarnego ogiera o imieniu [...] Devil. źródło: NKJP: (izis): Świętowanie w nowej sali, Tygodnik Rybnicki, 2008-11-04 |
|
|
Nazwę cię Pikuś – powiedział, a zwierzę szybko zaczęło reagować na to imię. Pies pojawiał się w południe i zostawał do wieczora. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
|
|
Czy Zenek to złe imię dla wieloryba? A może wieloryb powinien nazywać się Puszek? źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999 |
|
|
Najczęściej [...] nadajemy autom ludzkie imiona, często w formie zdrobnienia, bo przecież ochrzczenie Mazdy – Madzią, Forda Mondeo – Mundkiem, Renaulta – Renią, Toyoty Yaris – Jarkiem, zaś Opla Vectry – Wiktorią lub Viki nasuwa się samo. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | imię |
imiona |
|
| D. | imienia |
imion |
|
| C. | imieniu |
imionom |
|
| B. | imię |
imiona |
|
| N. | imieniem |
imionami |
|
| Ms. | imieniu |
imionach |
|
| W. | imię |
imiona |
3. dla szkoły
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | nazwa |
Połączenia
- plac, skwer, ulica; biblioteka, fundacja, gimnazjum, szkoła, szpital; konkurs, turniej, zawody; nagroda, stypendium imienia kogoś/czegoś
- coś nazwane imieniem kogoś/czegoś
- nadać czemuś imię kogoś/czegoś; otrzymać, nosić imię kogoś/czegoś
- ceremonia, uroczystość nadania imienia
Cytaty
|
14 czerwca w Szkole Podstawowej w Białobrzegach w gminie Nieporęt odbędzie się uroczystość nadania imienia placówce. Patronem szkoły będzie Wojsko Polskie. źródło: NKJP: S.Żagiel: Spacerkiem po Legionowie, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-12 |
|
|
[...] nie darmo nasza fundacja ma imię Martina Luthera Kinga, jesteśmy jego uczniami, będziemy walczyć do końca o nasze prawo do wolności, godziwego życia i przyzwoitych, a nawet wysokich zarobków. źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K., 2006 |
|
|
To z ich przyczyny wzniesiono wysoki, kolczasty płot wokół skweru noszącego imię Księdza Jerzego, gdzie popołudniami starsze panie grzeją się w słońcu, wpatrzone w spiżowe popiersie Popiełuszki otoczone kwietnymi klombami. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008 |
|
|
Doktor Abdul Mumbin obejmował właśnie nocny dyżur w szpitalu dziecięcym nazwanym imieniem Indiry Gandhi. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski, Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
W hali sportowej w Makowie Podhalańskim rozegrany został piłkarski turniej imienia Jana Maczka, byłego prezesa miejscowego Halniaka, wybitnego działacza sportowego. źródło: NKJP: (pan): Zwycięstwo Halniaka, Dziennik Polski, 2001-03-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | imię |
imiona |
|
| D. | imienia |
imion |
|
| C. | imieniu |
imionom |
|
| B. | imię |
imiona |
|
| N. | imieniem |
imionami |
|
| Ms. | imieniu |
imionach |
|
| W. | imię |
imiona |
Informacja normatywna
W języku mówionym spotykane są konstrukcje typu szkoła imieniem Tadeusza Kościuszki , które są uważane za niepoprawne.
Skróty
4. renoma
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka
Połączenia
- dobre, złe imię
- utrata dobrego imienia
- narazić na szwank, tracić, utracić, zszargać; odzyskać; zyskać dobre imię; hańbić, szkalować imię
- pracować na dobre imię
Cytaty
|
Wylicytowany samolot od dawna już nie lata, ale - jak się okazuje - Krzysztof J. okazał się również człowiekiem mało lotnym. Chciał zyskać sławę, a zyskał tylko złe imię. źródło: NKJP: t.dom.: Dziennik Polski, 2000-01-29 |
|
|
Afgański kodeks honorowy nie wymaga pomszczenia zdrady. Kategorycznie nakazuje natomiast mścić zniewagi i utratę dobrego imienia. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Należy również uczciwych przedsiębiorców wziąć pod ochronę prawną, aby zapobiegać rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomości przez konkurencyjne przedsiębiorstwa czy też osoby fizyczne. Takie działania szkalują imię przedsiębiorcy i przynoszą straty nie mniejsze niż nieuczciwa konkurencja. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.10.1998 |
|
|
Przeciwstawialiśmy się od pierwszej chwili każdemu w Polsce nacjonalizmowi, więc również i antysemityzmowi, który dzisiejszy reżym w 1968 roku próbował na nowo obudzić, hańbiąc imię Polski. źródło: NKJP: Anna Bikont, Marek Krawczyk, Jacek Żakowski: 50 lecie paryskiej Kultury, Magazyn Gazety Wyborczej, Magazyn Gazety Wyborczej, 1997-06-27 |
|
|
W przypadku nie opublikowania tekstu przeprosin dyrektor Szpitala w celu ochrony swojego dobrego imienia wystąpi przeciwko red. Nadajowi i redakcji „TC” na drogę sądową. źródło: NKJP: R.Nadaj: „Dyrektorski mobbing. Nękanie doktora”, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | imię |
imiona |
|
| D. | imienia |
imion |
|
| C. | imieniu |
imionom |
|
| B. | imię |
imiona |
|
| N. | imieniem |
imionami |
|
| Ms. | imieniu |
imionach |
|
| W. | imię |
imiona |