UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

utlenić

Chronologizacja

1853, Projekt do słownictwa chemicznego, books.google.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utlenię	utlenimy
2 os.	utlenisz	utlenicie
3 os.	utleni	utlenią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utleniłem +(e)m utlenił	utleniłam +(e)m utleniła	utleniłom +(e)m utleniło	utleniliśmy +(e)śmy utlenili	utleniłyśmy +(e)śmy utleniły
2 os.	utleniłeś +(e)ś utlenił	utleniłaś +(e)ś utleniła	utleniłoś +(e)ś utleniło	utleniliście +(e)ście utlenili	utleniłyście +(e)ście utleniły
3 os.	utlenił	utleniła	utleniło	utlenili	utleniły

bezosobnik: utleniono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utleńmy
2 os.	utleń	utleńcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utleniłbym bym utlenił	utleniłabym bym utleniła	utleniłobym bym utleniło	utlenilibyśmy byśmy utlenili	utleniłybyśmy byśmy utleniły
2 os.	utleniłbyś byś utlenił	utleniłabyś byś utleniła	utleniłobyś byś utleniło	utlenilibyście byście utlenili	utleniłybyście byście utleniły
3 os.	utleniłby by utlenił	utleniłaby by utleniła	utleniłoby by utleniło	utleniliby by utlenili	utleniłyby by utleniły

bezosobnik: utleniono by

bezokolicznik: utlenić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utleniwszy

gerundium: utlenienie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utlenienie	utlenienia
D.	utlenienia	utlenień
C.	utlenieniu	utlenieniom
B.	utlenienie	utlenienia
N.	utlenieniem	utlenieniami
Ms.	utlenieniu	utlenieniach
W.	utlenienie	utlenienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: utleniony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utleniony	utleniony	utleniony	utlenione	utleniona
D.	utlenionego	utlenionego	utlenionego	utlenionego	utlenionej
C.	utlenionemu	utlenionemu	utlenionemu	utlenionemu	utlenionej
B.	utlenionego	utlenionego	utleniony	utlenione	utlenioną
N.	utlenionym	utlenionym	utlenionym	utlenionym	utlenioną
Ms.	utlenionym	utlenionym	utlenionym	utlenionym	utlenionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utlenieni	utlenieni	utlenione	utlenione
D.	utlenionych	utlenionych	utlenionych	utlenionych
C.	utlenionym	utlenionym	utlenionym	utlenionym
B.	utlenionych	utlenionych	utlenionych	utlenione
N.	utlenionymi	utlenionymi	utlenionymi	utlenionymi
Ms.	utlenionych	utlenionych	utlenionych	utlenionych

odpowiednik aspektowy: utleniać

Pochodzenie

Zob. tlen

Neologizm Jana Oczapowskiego (1800-1871).

1. płuca

Definicja

spowodować proces przemiany materii w żywych organizmach poprzez dostarczanie im tlenu, który wyzwala energię potrzebną do podtrzymania życia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

utlenić tłuszcz; utlenienie krwi, mięśni, płuc, tkanek i narządów, organizmu

Cytaty

	Aby zmniejszyć utratę wody z organizmu, zmienia między dniem a nocą temperaturę ciała. Może długo obywać się bez picia, bo - w razie potrzeby - potrafi utlenić tłuszcz zgromadzony w garbach. źródło: NKJP: Garbaty, Dziennik Polski, 2004-01-30
	Czekają nas treningi wysokogórskie, które poprawiają wydolność organizmu i dają lepsze utlenienie krwi [...] źródło: NKJP: (DG): Górski trening w RPA, Gazeta Krakowska, 2006-01-10
	Hormon wzrostu to białko wytwarzane przez przysadkę mózgową podczas snu i po wysiłku fizycznym. Wykorzystuje się go w medycynie, np. w leczeniu niedorozwoju mięśniowego. Używany jako środek dopingujący zwiększa produkcję komórek krwi, zwiększa masę mięśniową, poprawia utlenienie mięśni, a w konsekwencji wytrzymałość fizyczną. źródło: NKJP: Tylko gladiatorzy, Dziennik Polski, 2000-11-10
	Sportowcy stosują także ćwiczenia oddechowe (ich celem jest lepsze utlenienie organizmu, unormowanie metabolizmu energetycznego jako czynnika wiodącego i decydującego o zdrowiu) [...] źródło: NKJP: Joanna Basiaga-Pasternak: Psychologiczne uwarunkowania radzenia sobie ze stresem w sporcie, 2007
	Olbrzymią rolę w zmiataniu rodników odgrywają trzy witaminy: A, C, E i karoten. Trzeba też podkreślić pozytywne znaczenie czystego, bogatego w tlen powietrza. Paradoksalnie dobre utlenienie płuc hamuje wytwarzanie wolnych rodników. źródło: NKJP: Wojciech Kasprzak: Groźny tlen, Gazeta Poznańska, 2002-10-26

Składnia

utlenić

2. witaminę C

Definicja

łącząc jakąś substancję z tlenem, wywołać reakcję chemiczną, w której wzrosła wartościowość pierwiastka wskutek oddawania elektronów przyjętych przez utleniacz

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Połączenia

utlenienie alkoholu, barwników, cholesterolu, chromu, fenoli, hemoglobiny, jonów, kwasu linolowego, lipidów, manganu, moczanu, tłuszczu, żelaza

Cytaty

Niepożądane efekty wywołuje na przykład utlenienie alkoholi do kwasów karboksylowych [...]

źródło: NKJP: Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory, 2002

Barwę wina najlepiej oceniać nad świeczką, warto też zakręcić kieliszkiem, by utlenić wino i poczuć bardziej intensywny aromat.

źródło: NKJP: Kinga Zydorowicz: Zwiastuje jakość wina, Polska Głos Wielkopolski, 2004-11-20

Składnia

utlenić

CO + (do CZEGO)

3. włosy

Definicja

stosując jakiś środek kosmetyczny zawierający utleniacz, nadać włosom jasny kolor

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Połączenia

utlenić włosy

Cytaty

Płaci fotografowi, żeby zrobił dla niego zdjęcie ukochanej. To zdjęcie uratuje mu życie. Na ulicy zatrzymuje go gestapo. Dzień wcześniej utlenił włosy na blond.

źródło: NKJP: Katarzyna Janowska: Piękni 80-letni, Polityka, 2004-12-25

Młodzi mężczyźni lubią utlenić włosy na specjalną okazję, są też tacy, którzy nie boją się większej ekstrawagancji, np. ufarbowania włosów na fioletowo.

źródło: NKJP: Barokowe kreacje, Dziennik Polski, 2000-12-29

Matka utleniła włosy, [...]

źródło: NKJP: Dziewczynka w czerwonym płaszczyku, Dziennik Polski, 2000-07-08

Składnia

utlenić

Frazeologizmy

woda utleniona

Data ostatniej modyfikacji: 10.11.2018