Chronologizacja
Inne znaczenie: 'kark'
Pochodzenie
psł. *žila (< *gīlā) 'żyła, ścięgno'
1. u człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- żyła główna; biodrowa, udowa; głębokie, powierzchowne; nabrzmiałe żyły
- żyły i tętnice
- choroby, zakrzepica, zapalenie, zwapnienie żył
- krew z żyły
- problem z żyłami
- skrzep, zakrzep, zator w żyle
- żyły nabrzmiały/nabrzmiewają, pulsują, wystąpiły na czoło
- podciąć/podcinać, przeciąć sobie żyły
Cytaty
|
Wiele badań wykazało, że wzrost poziomu homocysteiny podwyższa ryzyko rozwoju miażdżycy - systematycznego odkładania się warstw tłuszczu na wewnętrznych ścianach żył. źródło: NKJP: druki ulotne, reklamy zdrowotne, 2003 |
|
|
Budowa ściany żył zależy nie tyle od średnicy naczynia, ile od warunków, jakie krew napotyka w drodze do serca. źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995 |
|
|
Podparł wyschłą niczym wiór, a jednak ciężką głowę ciemnymi dłońmi, na których wiją się grube, nieforemne węzły żył. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995 |
|
|
[...] odkrycie,że krew krąży w ludzkim ciele żyłami i wnika dzięki temu w każdą część ciała, jest największym odkryciem naszych czasów. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993 |
|
|
Opaski uciskowe lub specjalne elastyczne pończochy wskazane są dla tych, którzy już mają problemy z żyłami [...]. źródło: NKJP: Hubert Woźniak, Arkadiusz Adamkowski: Masz tylko dwie nogi, Gazeta Wyborcza, 1996-10-14 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |
2. duża żyłka w liściu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Cytaty
|
Rzecz oczywiście w farszu, bo kapuściane liście pozostają niezmienne (zalecałbym jednak wycinanie grubej żyły biegnącej od nasady liścia). źródło: NKJP: Gołąbki, Dziennik Polski - Pejzaż, 2003-02-22 |
|
|
Wystarczy posiekać główkę młodej kapusty (z głąbem, który jeszcze nie stwardniał, nie zdrewniał, z grubymi żyłami zewnętrznych liści) i dusić, nie zapominając oczywiście o tłuszczu. Później zasmażka - i młoda kapustka gotowa źródło: NKJP: Wiosenne wonie, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-05-13 |
|
|
Firma ta co roku importuje jasną i ciemną żyłę tytoniową, którą wykorzystuje się jako pełnowartościowy surowiec do produkcji papierosów. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 32. posiedzenia Senatu RP w dniu 16 stycznia 2003 r. |
|
|
W skład tych odpadów wchodzą żyły z liści tytoniu, okruchy z liścia tytoniowego, pyły [...]. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |
3. w skale
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi
Cytaty
|
Marmury te posiadają przeważnie strukturę pasiastą, a niekiedy brekcjową i są nieregularnie porowate. Pustki często wypełnione są żyłami i krystalicznymi skupieniami dolomitu, kalcytu i kwarcu, a rzadziej mlecznego chalcedonu. źródło: NKJP: Dolomityczny Kraków, Dziennik Polski - Podróże, 2000-06-24 |
|
|
Park Krajobrazowy Góra św. Anny. [...] Obejmuje masyw Góry Chełmskiej zbudowany z wapienia triasowego z widocznymi żyłami bazaltowymi i tufami wulkanicznymi. źródło: NKJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997 |
|
|
Opowiada nam, że parę lat temu Australię obiegła wieść o znalezieniu w stanie Wictoria przeoczonej przez poszukiwaczy żyły złota. źródło: NKJP: Zapomniane miasteczka, Dziennik Polsk, 2001-11-17 |
|
|
Ziemia tych kopalń jest bardzo gąbczasta i sypka. I tak Indianie odkrywają jakowąś żyłę i potem rozkopują ją swymi narzędziami drewnianymi, wydobywając z niej szmaragdy. źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006 |
|
|
[...] posortowany węgiel ląduje w workach. Jak trafią na dobrą żyłę, potrafią wykopać ponad 30 worków dziennie. źródło: NKJP: Wojna w dołach, Dziennik Polski, 2004-04-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |
4. drut
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność
Cytaty
|
Przy pociąganiu za przewód elektryczny, żyła wewnątrz przewodu może zostać przerwana, co może spowodować pożar [...]. źródło: Internet |
|
|
Dopuszczalne jest stosowanie linii strzałowych wykonanych z przewodów oponowych czterożyłowych jako linii dwużyłowych, jeżeli ich żyły są połączone równolegle parami. źródło: NKJP: Rozporządzenie w sprawie nabywania, przechowywania i używania środków strzałowych w zakładach górniczych z dnia 17 czerwca 2002 |
|
|
[...](jeśli mamy kabel zakończony z obu stron wtykami, trzeba jeden z nich obciąć i za pomocą baterii i żaróweczki sprawdzić, jak przyłączone są żyły). źródło: NKJP: Stanisław Czopowicz: Co tak pięknie gra, Gazeta Wyborcza - Weekend, 1993-04-02 |
|
|
Numeracja żył w kablu zaczyna się od żył znajdujących się najbliżej osi. źródło: Internet |
|
|
[...] należy stosować [...] przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi [...]. źródło: NKJP: Zbigniew Szpil: Dla bezpieczeństwa, Dziennik Polski - Dom, 2003-09-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |
5. mięso
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Połączenia
- same żyły
Cytaty
|
Nauczył się zresztą prostej sztuczki, która pozwalała każdemu więźniowi jakoś zniwelować ohydny smak rozgotowanej marchwi oraz sosu z brukwi i selera, w którym pływały żyły i cienkie płatki najpodlejszych mięs. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007 |
|
|
Trzy razy trafiłem na same żyły zamiast mięsa. źródło: Internet |
|
|
Same żyły, gówniane, tandetne jedzenie. Po prostu śmiecie. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |
Inne uwagi
Zwykle lm
6. skąpiec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | skąpiec, skąpiradło |
Cytaty
|
Artur nie jest żyła i z pewnością dobrze płaci. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Obciach, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żyła |
żyły |
|
| D. | żyły |
żył |
|
| C. | żyle |
żyłom |
|
| B. | żyłę |
żyły |
|
| N. | żyłą |
żyłami |
|
| Ms. | żyle |
żyłach |
|
| W. | żyło |
żyły |