hurkotać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

wydawać niski, głuchy, hałaśliwy odgłos, jaki powstaje podczas upadania ciężkich przedmiotów na twarde podłoże albo toczenia się ich po takim podłożu

Warianty

hurgotać

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

dźwięki

Połączenia

grom, wiatr hurkotał

Cytaty

	Na zewnątrz, pomiędzy skałami, hulał wiatr, pod powałą coś hurkotało, płonące polana sypały iskrami. Mimo ciepła bijącego od paleniska ciałem dziewczyny wstrząsnął dreszcz. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002
	Czas bowiem stał się niewypowiedzianie przykry; wiatr przybierał na sile, tłukł się po lesie i hurkotał między drzewami. źródło: Internet: pierwotnyinstynkt.org
	W lesie dokoła czyhały czarne niedźwiedzie, które trzeba było odpędzać hałasem pokrywek, a wszystko jadalne umieścić w żelaznych skrzyniach, którymi misie hurkotały po nocy, ale otworzyć nie umiały. źródło: Internet: adamczewski.blog.polityka.pl
	[...] mała lawinka, hurkocąc, uderzyła z impetem w kosmatą ścianę [...]. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1964
	Kiedy wyszedłem z poczty, gościńcem przewalała się tankietka. Gąsienice chrzęściły i hurgotały po kamieniach. Po chwili nadjechał czarny, osobowy automobil załadowany ludźmi i pakunkami. źródło: NKJP: Stanisław Benda - Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	hurkocę hurkoczę	hurkocemy hurkoczemy
2 os.	hurkocesz hurkoczesz	hurkocecie hurkoczecie
3 os.	hurkoce hurkocze	hurkocą hurkoczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	hurkotałem +(e)m hurkotał	hurkotałam +(e)m hurkotała	hurkotałom +(e)m hurkotało	hurkotaliśmy +(e)śmy hurkotali	hurkotałyśmy +(e)śmy hurkotały
2 os.	hurkotałeś +(e)ś hurkotał	hurkotałaś +(e)ś hurkotała	hurkotałoś +(e)ś hurkotało	hurkotaliście +(e)ście hurkotali	hurkotałyście +(e)ście hurkotały
3 os.	hurkotał	hurkotała	hurkotało	hurkotali	hurkotały

bezosobnik: hurkotano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę hurkotał będę hurkotać	będę hurkotała będę hurkotać	będę hurkotało będę hurkotać	będziemy hurkotali będziemy hurkotać	będziemy hurkotały będziemy hurkotać
2 os.	będziesz hurkotał będziesz hurkotać	będziesz hurkotała będziesz hurkotać	będziesz hurkotało będziesz hurkotać	będziecie hurkotali będziecie hurkotać	będziecie hurkotały będziecie hurkotać
3 os.	będzie hurkotał będzie hurkotać	będzie hurkotała będzie hurkotać	będzie hurkotało będzie hurkotać	będą hurkotali będą hurkotać	będą hurkotały będą hurkotać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		hurkoczmy
2 os.	hurkocz	hurkoczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	hurkotałbym bym hurkotał	hurkotałabym bym hurkotała	hurkotałobym bym hurkotało	hurkotalibyśmy byśmy hurkotali	hurkotałybyśmy byśmy hurkotały
2 os.	hurkotałbyś byś hurkotał	hurkotałabyś byś hurkotała	hurkotałobyś byś hurkotało	hurkotalibyście byście hurkotali	hurkotałybyście byście hurkotały
3 os.	hurkotałby by hurkotał	hurkotałaby by hurkotała	hurkotałoby by hurkotało	hurkotaliby by hurkotali	hurkotałyby by hurkotały

bezosobnik: hurkotano by

bezokolicznik: hurkotać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

hurkocąc
hurkocząc

gerundium: hurkotanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	hurkotanie	hurkotania
D.	hurkotania	hurkotań
C.	hurkotaniu	hurkotaniom
B.	hurkotanie	hurkotania
N.	hurkotaniem	hurkotaniami
Ms.	hurkotaniu	hurkotaniach
W.	hurkotanie	hurkotania

imiesłów przymiotnikowy czynny: hurkocący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	hurkocący hurkoczący	hurkocący hurkoczący	hurkocący hurkoczący	hurkocące hurkoczące	hurkocąca hurkocząca
D.	hurkocącego hurkoczącego	hurkocącego hurkoczącego	hurkocącego hurkoczącego	hurkocącego hurkoczącego	hurkocącej hurkoczącej
C.	hurkocącemu hurkoczącemu	hurkocącemu hurkoczącemu	hurkocącemu hurkoczącemu	hurkocącemu hurkoczącemu	hurkocącej hurkoczącej
B.	hurkocącego hurkoczącego	hurkocącego hurkoczącego	hurkocący hurkoczący	hurkocące hurkoczące	hurkocącą hurkoczącą
N.	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącą hurkoczącą
Ms.	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącej hurkoczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	hurkocący hurkoczący	hurkocący hurkoczący	hurkocące hurkoczące	hurkocące hurkoczące
D.	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących
C.	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym	hurkocącym hurkoczącym
B.	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocące hurkoczące
N.	hurkocącymi hurkoczącymi	hurkocącymi hurkoczącymi	hurkocącymi hurkoczącymi	hurkocącymi hurkoczącymi
Ms.	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących	hurkocących hurkoczących

Pochodzenie

pol. wykrzyknik hur hur!

Podstawą pol. czasownika intensywnego z przyr. -ot- hurkotać jest dźwiękonaśladowczy wykrzyknik hur hur! (gur-, gr-) 'naśladuje ujadanie psa (turkotanie, grzechotanie itp.)'. Podobnie w innych językach słowiańskich, być może pol. hurkotać pod wpływem ukr. húrkit, hurkotáty.