wystrzegać się

  • unikać czegoś, co mogłoby nam zaszkodzić, lub kogoś, kto mógłby zaszkodzić
  • CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Ocena i wartościowanie

    wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

  • synonimy:  strzec się
    hiperonimy:  unikać
    • wystrzegać się ludzi; błędów, grzechów
    • musieć, należy, trzeba wystrzegać się kogoś/czegoś
  • Wystrzegaj się lichwiarzy i ajentów oraz unikaj niemiłego towarzystwa.

    źródło: NKJP: Mirosław Winczewski: Wielki sennik współczesny, 2007

    Trzeba było tylko wystrzegać się żołnierzy z czerwoną opaską albo mieć znajomego komandira.

    źródło: NKJP: Renata Gluza: Pierwszy był dwudziestoletni chłopak z Koszewa - dwa lata temu spalił się w transformatorze, Gazeta Wyborcza, 1995-03-31

    Wystrzegajmy się pokusy przerzucania winy na dziecko.

    źródło: NKJP: Wojciech Eichelberger: O co pytają dzieci?: o miłości i wychowaniu, 1999

    Montażysta ze swej strony musi wystrzegać się łączenia ujęć wyraźnie różniących się tonalnością.

    źródło: NKJP: Maciej Łuczak: Rejs, czyli szczególnie nie chodzę na filmy polskie, 2002

    Wezwał do bezwzględnego przegotowywania wody do picia, wystrzegania się surowych warzyw i owoców, ostrzegał przed spożywaniem owoców przejrzałych.

    źródło: NKJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970

  • część mowy: czasownik

    aspekt: niedokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas teraźniejszy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. wystrzegam się
    wystrzegamy się
    2 os. wystrzegasz się
    wystrzegacie się
    3 os. wystrzega się
    wystrzegają się

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. wystrzegałem się
    +(e)m się wystrzegał
    wystrzegałam się
    +(e)m się wystrzegała
    wystrzegałom się
    +(e)m się wystrzegało
    wystrzegaliśmy się
    +(e)śmy się wystrzegali
    wystrzegałyśmy się
    +(e)śmy się wystrzegały
    2 os. wystrzegałeś się
    +(e)ś się wystrzegał
    wystrzegałaś się
    +(e)ś się wystrzegała
    wystrzegałoś się
    +(e)ś się wystrzegało
    wystrzegaliście się
    +(e)ście się wystrzegali
    wystrzegałyście się
    +(e)ście się wystrzegały
    3 os. wystrzegał się
    wystrzegała się
    wystrzegało się
    wystrzegali się
    wystrzegały się

    bezosobnik: wystrzegano się

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. będę się wystrzegał
    będę się wystrzegać
    będę się wystrzegała
    będę się wystrzegać
    będę się wystrzegało
    będę się wystrzegać
    będziemy się wystrzegali
    będziemy się wystrzegać
    będziemy się wystrzegały
    będziemy się wystrzegać
    2 os. będziesz się wystrzegał
    będziesz się wystrzegać
    będziesz się wystrzegała
    będziesz się wystrzegać
    będziesz się wystrzegało
    będziesz się wystrzegać
    będziecie się wystrzegali
    będziecie się wystrzegać
    będziecie się wystrzegały
    będziecie się wystrzegać
    3 os. będzie się wystrzegał
    będzie się wystrzegać
    będzie się wystrzegała
    będzie się wystrzegać
    będzie się wystrzegało
    będzie się wystrzegać
    będą się wystrzegali
    będą się wystrzegać
    będą się wystrzegały
    będą się wystrzegać

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. wystrzegajmy się
    2 os. wystrzegaj się
    wystrzegajcie się

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. wystrzegałbym się
    bym się wystrzegał
    wystrzegałabym się
    bym się wystrzegała
    wystrzegałobym się
    bym się wystrzegało
    wystrzegalibyśmy się
    byśmy się wystrzegali
    wystrzegałybyśmy się
    byśmy się wystrzegały
    2 os. wystrzegałbyś się
    byś się wystrzegał
    wystrzegałabyś się
    byś się wystrzegała
    wystrzegałobyś się
    byś się wystrzegało
    wystrzegalibyście się
    byście się wystrzegali
    wystrzegałybyście się
    byście się wystrzegały
    3 os. wystrzegałby się
    by się wystrzegał
    wystrzegałaby się
    by się wystrzegała
    wystrzegałoby się
    by się wystrzegało
    wystrzegaliby się
    by się wystrzegali
    wystrzegałyby się
    by się wystrzegały

    bezosobnik: wystrzegano by się

    bezokolicznik: wystrzegać się

    imiesłów przysłówkowy współczesny: wystrzegając się

    gerundium: wystrzeganie się

    imiesłów przymiotnikowy czynny: wystrzegający się

    odpowiednik aspektowy: wystrzec się

  • bez ograniczeń + wystrzegać się +
    KOGO/CZEGO
  • Zob. strzec

  • Uznawane za niepoprawne: wystrzegać się + przed kim/czym

CHRONOLOGIZACJA:
XV w., SStp
Data ostatniej modyfikacji: 04.03.2016