zrzędzić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

wyrażać swoje niezadowolenie w sposób dokuczliwy i męczący i stale pouczać innych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

Cytaty

Nie chciałam rezygnować z pracy, aby nie stać się nadopiekuńczą, zrzędzącą na wszystko mamą.

źródło: NKJP: Żywot Mateusza, Dziennik Polski, 1998-06-12

Mężczyźni zaczynają marudzić ze zdwojoną siłą, kobiety zrzędzą, że znów utyły.

źródło: NKJP: Edyta Golisz: Najlepiej się zakochać!, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-10-15

- Co ty tam robisz, nigdy dotąd nie siedziałaś tyle przy komputerze. A teraz nie dość, że ciągle coś piszesz, to jeszcze bawisz się w jakieś idiotyczne gry! - zrzędził Jacek.

źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zrzędzę	zrzędzimy
2 os.	zrzędzisz	zrzędzicie
3 os.	zrzędzi	zrzędzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zrzędziłem +(e)m zrzędził	zrzędziłam +(e)m zrzędziła	zrzędziłom +(e)m zrzędziło	zrzędziliśmy +(e)śmy zrzędzili	zrzędziłyśmy +(e)śmy zrzędziły
2 os.	zrzędziłeś +(e)ś zrzędził	zrzędziłaś +(e)ś zrzędziła	zrzędziłoś +(e)ś zrzędziło	zrzędziliście +(e)ście zrzędzili	zrzędziłyście +(e)ście zrzędziły
3 os.	zrzędził	zrzędziła	zrzędziło	zrzędzili	zrzędziły

bezosobnik: zrzędzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zrzędził będę zrzędzić	będę zrzędziła będę zrzędzić	będę zrzędziło będę zrzędzić	będziemy zrzędzili będziemy zrzędzić	będziemy zrzędziły będziemy zrzędzić
2 os.	będziesz zrzędził będziesz zrzędzić	będziesz zrzędziła będziesz zrzędzić	będziesz zrzędziło będziesz zrzędzić	będziecie zrzędzili będziecie zrzędzić	będziecie zrzędziły będziecie zrzędzić
3 os.	będzie zrzędził będzie zrzędzić	będzie zrzędziła będzie zrzędzić	będzie zrzędziło będzie zrzędzić	będą zrzędzili będą zrzędzić	będą zrzędziły będą zrzędzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zrzędźmy
2 os.	zrzędź	zrzędźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zrzędziłbym bym zrzędził	zrzędziłabym bym zrzędziła	zrzędziłobym bym zrzędziło	zrzędzilibyśmy byśmy zrzędzili	zrzędziłybyśmy byśmy zrzędziły
2 os.	zrzędziłbyś byś zrzędził	zrzędziłabyś byś zrzędziła	zrzędziłobyś byś zrzędziło	zrzędzilibyście byście zrzędzili	zrzędziłybyście byście zrzędziły
3 os.	zrzędziłby by zrzędził	zrzędziłaby by zrzędziła	zrzędziłoby by zrzędziło	zrzędziliby by zrzędzili	zrzędziłyby by zrzędziły

bezosobnik: zrzędzono by

bezokolicznik: zrzędzić

imiesłów przysłówkowy współczesny: zrzędząc

gerundium: zrzędzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zrzędzenie	zrzędzenia
D.	zrzędzenia	zrzędzeń
C.	zrzędzeniu	zrzędzeniom
B.	zrzędzenie	zrzędzenia
N.	zrzędzeniem	zrzędzeniami
Ms.	zrzędzeniu	zrzędzeniach
W.	zrzędzenie	zrzędzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zrzędzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zrzędzący	zrzędzący	zrzędzący	zrzędzące	zrzędząca
D.	zrzędzącego	zrzędzącego	zrzędzącego	zrzędzącego	zrzędzącej
C.	zrzędzącemu	zrzędzącemu	zrzędzącemu	zrzędzącemu	zrzędzącej
B.	zrzędzącego	zrzędzącego	zrzędzący	zrzędzące	zrzędzącą
N.	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącą
Ms.	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zrzędzący	zrzędzący	zrzędzące	zrzędzące
D.	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzących
C.	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym	zrzędzącym
B.	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzące
N.	zrzędzącymi	zrzędzącymi	zrzędzącymi	zrzędzącymi
Ms.	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzących	zrzędzących

Składnia

+	zrzędzić	+	na KOGO/CO
+	zrzędzić	+	MOWA WPROST
+	zrzędzić	+	że ZDANIE

Pochodzenie

psł. *jьzręditi (ESSM) 'wyjść z rzędu, poza szereg', 'sprawić, uczynić, zrządzić'

W językach słowiańskich obserwowany jest wielokierunkowy rozwój semantyczny. Ogniwem początkowym tych przekształceń było znaczenie 'wyjść z rzędu, zachowywać się niestandardowo; swym zachowaniem zwracać na siebie uwagę'.