wszcząć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

książk. zacząć

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozpocząć
zacząć

Połączenia

sąd wszczął; policja, prokuratura wszczęła (śledztwo)
wszcząć awanturę, kłótnię; alarm, bunt, powstanie, walkę, wojnę; alarm; dochodzenie, śledztwo; postępowanie; egzekucję; proces, rokowania, sprawę; starania; rozmowy; kroki (rozwodowe)
wszcząć natychmiast, niezwłocznie, ponownie, wcześniej
wszczęcie i prowadzenie, wszczęcie lub umorzenie

Cytaty

	[...] samochód stoczył się do głębokiego rowu. Bodo i Roland zostali przygnieceni, a pozostali pasażerowie wyrzuceni w powietrze. Gdy doszli do siebie, wszczęli alarm. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002
	Bank może uzależnić wszczęcie lub prowadzenie bankowego postępowania ugodowego od przedstawienia lub uzupełnienia programu uzdrowienia gospodarki dłużnika lub programu zagospodarowania, o którym mowa w art. 9 ust. 3 i 4 [...]. źródło: NKJP: Dziennik Ustaw, 1993
	[...] w Polsce odnotowano pierwszy przypadek BSE, czyli tak zwanej choroby szalonych krów. [...] Wszczęte natychmiast śledztwo ujawniło, że bałagan i nieprawidłowości w dokumentacji uniemożliwiają odtworzenie pełnej historii chorej krowy. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002
	Za stołami siedziały kobieciska. Już od samego rana żłopały wielkie ilości piwska. [...] Szukały byle zaczepki, żeby wszcząć burdę. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Miasto szklanych słoni, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wszcznę	wszczniemy
2 os.	wszczniesz	wszczniecie
3 os.	wszcznie	wszczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wszcząłem +(e)m wszczął	wszczęłam +(e)m wszczęła	wszczęłom +(e)m wszczęło	wszczęliśmy +(e)śmy wszczęli	wszczęłyśmy +(e)śmy wszczęły
2 os.	wszcząłeś +(e)ś wszczął	wszczęłaś +(e)ś wszczęła	wszczęłoś +(e)ś wszczęło	wszczęliście +(e)ście wszczęli	wszczęłyście +(e)ście wszczęły
3 os.	wszczął	wszczęła	wszczęło	wszczęli	wszczęły

bezosobnik: wszczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wszcznijmy
2 os.	wszcznij	wszcznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wszcząłbym bym wszczął	wszczęłabym bym wszczęła	wszczęłobym bym wszczęło	wszczęlibyśmy byśmy wszczęli	wszczęłybyśmy byśmy wszczęły
2 os.	wszcząłbyś byś wszczął	wszczęłabyś byś wszczęła	wszczęłobyś byś wszczęło	wszczęlibyście byście wszczęli	wszczęłybyście byście wszczęły
3 os.	wszcząłby by wszczął	wszczęłaby by wszczęła	wszczęłoby by wszczęło	wszczęliby by wszczęli	wszczęłyby by wszczęły

bezosobnik: wszczęto by

bezokolicznik: wszcząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wszcząwszy

gerundium: wszczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wszczęcie	wszczęcia
D.	wszczęcia	wszczęć
C.	wszczęciu	wszczęciom
B.	wszczęcie	wszczęcia
N.	wszczęciem	wszczęciami
Ms.	wszczęciu	wszczęciach
W.	wszczęcie	wszczęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wszczęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wszczęty	wszczęty	wszczęty	wszczęte	wszczęta
D.	wszczętego	wszczętego	wszczętego	wszczętego	wszczętej
C.	wszczętemu	wszczętemu	wszczętemu	wszczętemu	wszczętej
B.	wszczętego	wszczętego	wszczęty	wszczęte	wszczętą
N.	wszczętym	wszczętym	wszczętym	wszczętym	wszczętą
Ms.	wszczętym	wszczętym	wszczętym	wszczętym	wszczętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wszczęci	wszczęci	wszczęte	wszczęte
D.	wszczętych	wszczętych	wszczętych	wszczętych
C.	wszczętym	wszczętym	wszczętym	wszczętym
B.	wszczętych	wszczętych	wszczętych	wszczęte
N.	wszczętymi	wszczętymi	wszczętymi	wszczętymi
Ms.	wszczętych	wszczętych	wszczętych	wszczętych

odpowiednik aspektowy: wszczynać

Inne uwagi

W czasie przyszłym i trybie rozkazującym możliwe są też formy na we-, np. weszcznę, weszcznie, weszcznij, ale w praktyce prawie nie są używane, podobnie jak oboczne formy typu wszcznę

Składnia

Rz_osobowy

+

wszcząć

+

CO

Pochodzenie

psł. *vъzčęti, *vъzčьnǫ 'zacząć, dać początek'