słupieć - Wielki słownik języka polskiego PAN

książk. nieruchomieć w wyniku silnych wrażeń

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

synonimy:

ktoś zamienia się w słup soli

I gdy tak stoję niemal z nosem na framudze, żeby choć szmer życia za nimi usłyszeć, one się po prostu otwierają i Hania z dzieciaczkiem na ręku wypuszcza z mieszkania koleżankę. Słupieje na mój widok. Nie może mieć wątpliwości, że podsłuchiwałam. I zresztą to prawda.

źródło: NKJP: Anka Kowalska, Gazeta Wyborcza, 1992-08-01

O biznesmenach też się mówi, a jakże. Przychodzi biznes do ważnego urzędu, kładzie na biurku walizę.
- Panie - słupieje urzędnik. - Zabierz pan to! - Dla mnie to jest portmonetka - wyjaśnia interesant.

źródło: NKJP: Ryszard Marek Groński: Historie miłosne, Polityka, 2003-02-08

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	słupieję	słupiejemy
2 os.	słupiejesz	słupiejecie
3 os.	słupieje	słupieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	słupiałem +(e)m słupiał	słupiałam +(e)m słupiała	słupiałom +(e)m słupiało	słupieliśmy +(e)śmy słupieli	słupiałyśmy +(e)śmy słupiały
2 os.	słupiałeś +(e)ś słupiał	słupiałaś +(e)ś słupiała	słupiałoś +(e)ś słupiało	słupieliście +(e)ście słupieli	słupiałyście +(e)ście słupiały
3 os.	słupiał	słupiała	słupiało	słupieli	słupiały

bezosobnik: słupiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę słupiał będę słupieć	będę słupiała będę słupieć	będę słupiało będę słupieć	będziemy słupieli będziemy słupieć	będziemy słupiały będziemy słupieć
2 os.	będziesz słupiał będziesz słupieć	będziesz słupiała będziesz słupieć	będziesz słupiało będziesz słupieć	będziecie słupieli będziecie słupieć	będziecie słupiały będziecie słupieć
3 os.	będzie słupiał będzie słupieć	będzie słupiała będzie słupieć	będzie słupiało będzie słupieć	będą słupieli będą słupieć	będą słupiały będą słupieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		słupiejmy
2 os.	słupiej	słupiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	słupiałbym bym słupiał	słupiałabym bym słupiała	słupiałobym bym słupiało	słupielibyśmy byśmy słupieli	słupiałybyśmy byśmy słupiały
2 os.	słupiałbyś byś słupiał	słupiałabyś byś słupiała	słupiałobyś byś słupiało	słupielibyście byście słupieli	słupiałybyście byście słupiały
3 os.	słupiałby by słupiał	słupiałaby by słupiała	słupiałoby by słupiało	słupieliby by słupieli	słupiałyby by słupiały

bezosobnik: słupiano by

bezokolicznik: słupieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: słupiejąc

gerundium: słupienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	słupienie	słupienia
D.	słupienia	słupień
C.	słupieniu	słupieniom
B.	słupienie	słupienia
N.	słupieniem	słupieniami
Ms.	słupieniu	słupieniach
W.	słupienie	słupienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: słupiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słupiejący	słupiejący	słupiejący	słupiejące	słupiejąca
D.	słupiejącego	słupiejącego	słupiejącego	słupiejącego	słupiejącej
C.	słupiejącemu	słupiejącemu	słupiejącemu	słupiejącemu	słupiejącej
B.	słupiejącego	słupiejącego	słupiejący	słupiejące	słupiejącą
N.	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącą
Ms.	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słupiejący	słupiejący	słupiejące	słupiejące
D.	słupiejących	słupiejących	słupiejących	słupiejących
C.	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym	słupiejącym
B.	słupiejących	słupiejących	słupiejących	słupiejące
N.	słupiejącymi	słupiejącymi	słupiejącymi	słupiejącymi
Ms.	słupiejących	słupiejących	słupiejących	słupiejących

odpowiednik aspektowy: osłupieć

Pochodzenie

Pierwotnie ‘stanąć jak słup, nieruchomo’ > ‘znieruchomieć ze zdumienia, przerażenia’
Zob. słup