podżegać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

książk. namawiać lub prowokować kogoś do zrobienia czegoś złego

Wymowa

[pod-żegać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

judzić
podjudzać

Połączenia

podżegać bandytów, dziennikarzy, podopiecznych, pracownika sekretariatu, przestępców; dzieci, kolegów
podżeganie i pomocnictwo; zarzut podżegania; oskarżony, podejrzany o podżeganie
podżeganie do bicia, do buntu, do nienawiści (rasowej), do pobicia, do popełnienia przestępstwa, do poświadczenia nieprawdy, do przestępstwa, do rozboju, do składania fałszywych zeznań, do wojny, do zabójstwa, do zbrodni, do zniszczenia dokumentów
podżeganie przeciwko mnie; Rosji, Żydom

Cytaty

	W sierpniu 1914 r. działacz ten ostrzegał robotników włoskich: „Robotnicy… ludzie, którzy podżegają was do wojny, oszukują was”. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967
	[...] prokuratura postawiła jej zarzut podżegania do zabójstwa. źródło: NKJP: Beata Marciniak: Mokra robota na zlecenie, Dziennik Zachodni, 2004-05-19
	W rzeczywistości oba ugrupowania niewiele różnią się od siebie: skrycie gloryfikują III Rzeszę, podżegają przeciw żyjącym w RFN cudzoziemcom, domagają się „odtworzenia Niemiec w granicach z 1937 r.” źródło: NKJP: Weronika Kostyrko: NIEMCY, Gazeta Wyborcza, 1994-08-25
	Zgodnie z nim państwo powinno chronić nieletnich przed publikacjami „pornograficznymi, zachęcającymi do prostytucji, brutalizującymi, podżegającymi do przemocy, przestępstwa, rasizmu bądź zawierającymi pochwałę wojny” . źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Posłowie chcą ograniczyć dystrybucję szkodliwych czasopism, Gazeta Wyborcza, 1997-05-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	podżegam	podżegamy
2 os.	podżegasz	podżegacie
3 os.	podżega	podżegają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	podżegałem +(e)m podżegał	podżegałam +(e)m podżegała	podżegałom +(e)m podżegało	podżegaliśmy +(e)śmy podżegali	podżegałyśmy +(e)śmy podżegały
2 os.	podżegałeś +(e)ś podżegał	podżegałaś +(e)ś podżegała	podżegałoś +(e)ś podżegało	podżegaliście +(e)ście podżegali	podżegałyście +(e)ście podżegały
3 os.	podżegał	podżegała	podżegało	podżegali	podżegały

bezosobnik: podżegano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę podżegał będę podżegać	będę podżegała będę podżegać	będę podżegało będę podżegać	będziemy podżegali będziemy podżegać	będziemy podżegały będziemy podżegać
2 os.	będziesz podżegał będziesz podżegać	będziesz podżegała będziesz podżegać	będziesz podżegało będziesz podżegać	będziecie podżegali będziecie podżegać	będziecie podżegały będziecie podżegać
3 os.	będzie podżegał będzie podżegać	będzie podżegała będzie podżegać	będzie podżegało będzie podżegać	będą podżegali będą podżegać	będą podżegały będą podżegać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		podżegajmy
2 os.	podżegaj	podżegajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	podżegałbym bym podżegał	podżegałabym bym podżegała	podżegałobym bym podżegało	podżegalibyśmy byśmy podżegali	podżegałybyśmy byśmy podżegały
2 os.	podżegałbyś byś podżegał	podżegałabyś byś podżegała	podżegałobyś byś podżegało	podżegalibyście byście podżegali	podżegałybyście byście podżegały
3 os.	podżegałby by podżegał	podżegałaby by podżegała	podżegałoby by podżegało	podżegaliby by podżegali	podżegałyby by podżegały

bezosobnik: podżegano by

bezokolicznik: podżegać

imiesłów przysłówkowy współczesny: podżegając

gerundium: podżeganie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	podżeganie	podżegania
D.	podżegania	podżegań
C.	podżeganiu	podżeganiom
B.	podżeganie	podżegania
N.	podżeganiem	podżeganiami
Ms.	podżeganiu	podżeganiach
W.	podżeganie	podżegania

imiesłów przymiotnikowy czynny: podżegający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	podżegający	podżegający	podżegający	podżegające	podżegająca
D.	podżegającego	podżegającego	podżegającego	podżegającego	podżegającej
C.	podżegającemu	podżegającemu	podżegającemu	podżegającemu	podżegającej
B.	podżegającego	podżegającego	podżegający	podżegające	podżegającą
N.	podżegającym	podżegającym	podżegającym	podżegającym	podżegającą
Ms.	podżegającym	podżegającym	podżegającym	podżegającym	podżegającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	podżegający	podżegający	podżegające	podżegające
D.	podżegających	podżegających	podżegających	podżegających
C.	podżegającym	podżegającym	podżegającym	podżegającym
B.	podżegających	podżegających	podżegających	podżegające
N.	podżegającymi	podżegającymi	podżegającymi	podżegającymi
Ms.	podżegających	podżegających	podżegających	podżegających

imiesłów przymiotnikowy bierny: podżegany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	podżegany	podżegany	podżegany	podżegane	podżegana
D.	podżeganego	podżeganego	podżeganego	podżeganego	podżeganej
C.	podżeganemu	podżeganemu	podżeganemu	podżeganemu	podżeganej
B.	podżeganego	podżeganego	podżegany	podżegane	podżeganą
N.	podżeganym	podżeganym	podżeganym	podżeganym	podżeganą
Ms.	podżeganym	podżeganym	podżeganym	podżeganym	podżeganej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	podżegani	podżegani	podżegane	podżegane
D.	podżeganych	podżeganych	podżeganych	podżeganych
C.	podżeganym	podżeganym	podżeganym	podżeganym
B.	podżeganych	podżeganych	podżeganych	podżegane
N.	podżeganymi	podżeganymi	podżeganymi	podżeganymi
Ms.	podżeganych	podżeganych	podżeganych	podżeganych

odpowiednik aspektowy: podżegnąć

Składnia

	+	podżegać	+	(KOGO) + do CZEGO
	+	podżegać	+	(KOGO) + przeciw KOMU

Pochodzenie

Czasownik w związku etymologicznym ze st.pol. podżec 'podpalić' z przedrostkiem pod- od st.pol. żec 'palić', które kontynuuje psł. *žegti 'palić', wywodzące się z wcześniejszej prasłowiańskiej postaci *geg-, która powstała w wyniku upodobnienia spółgłosek na odległość z pierwotnego *deg- (zachowanego w psł. *degъtь 'smoła, dziegieć') (Bor); zob. dziegieć, żgać