zorza

  • zjawisko świetlne na niebie polegające na zmianie jego barw o wschodzie lub o zachodzie słońca
  • CZŁOWIEK I PRZYRODA

    Niebo i wszechświat

    słońce i księżyc, pory dnia


    CZŁOWIEK I PRZYRODA

    Pogoda

    zjawiska atmosferyczne

    • poranna, ranna, wieczorna; czerwona; zachodnia zorza; pierwsze; krwawe zorze
    • zorza świtu, zachodu
    • blask, światło zorzy
    • zorze wstają; gasły
    • zobaczyć zorzę
    • na tle zorzy
  • Poranek dzisiejszy inny niż wszystkie poprzednie. Fausta obudziła się wcześnie w oczekiwaniu na to, co musi się wreszcie stać. Cudowne światło zorzy, żółte jak żółtko jaja, a nad nim smuga, ciemnoczerwony zarodek dnia. Znak, który coś zapowiada.

    źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010

    [...] dziesiątki wytwornych zaprzęgów ciągnęły bezszelestnie po żwirowanych drogach parków wysp Jełagin i Kriestowskiej, by oglądać zniżające się słońce przyćmione delikatną, różową mgiełką, a potem blask zorzy wieczornej odbijającej się czerwienią na zazwyczaj gładkiej powierzchni morza.

    źródło: NKJP:Mieczysław Jalowiecki: Na skraju imperium, 2005

    Jest wieczór, chylący się ku zachodowi dzień z wolna przygasa. Pora spoczynku, uciszenia i modlitwy do Boga przed nadciągającą nocą. A jednocześnie ta krzycząca czerwienią, płonąca na nieboskłonie krwawa zorza zachodu, jakby wyraz i znak gniewu Bożego za wszystkie zbrodnie, przewinienia i zaniedbania człowieka.

    źródło: NKJP: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1994

    Pierwsze zorze dogonił za Białymstokiem, późne styczniowe świtanie gdzieś przed Grajewem. Słońce powędrowało szybko w górę nieba, dzień spłynął na zamarzniętą ziemię i rozświetlił ją aż po horyzont, nic go już nie mogło dopędzić.

    źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

    Oto plac, na którym tłum faluje w tańcu w rozświetlony zorzami letni wieczór albo przemarznięci żołnierze w mrokach zimy udeptują śnieg, grzejąc ręce przy koksowniku.

    źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Sny i kamienie, 1999

  • część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: ż

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. zorza
    zorze
    D. zorzy
    zórz
    C. zorzy
    zorzom
    B. zorzę
    zorze
    N. zorzą
    zorzami
    Ms. zorzy
    zorzach
    W. zorzo
    zorze
  • psł. *zor'a (< *zor-ja) / *zar'a (< *zar-ja) 'zorza, świtanie, brzask (zjawisko świetlne o wschodzie lub zachodzie słońca)'

    Rzeczownik odczasownikowy - od psł. *zьrěti 'patrzeć, spoglądać' z wymianą rdzennego *ьr : *or.

CHRONOLOGIZACJA:
1 połowa XV w., SStp
FRAZEOLOGIZMY:
Data ostatniej modyfikacji: 24.06.2016