UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

braciszek

Chronologizacja

1522, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. braciszek
braciszkowie
ndepr
braciszki
depr
D. braciszka
braciszków
C. braciszkowi
braciszkom
B. braciszka
braciszków
N. braciszkiem
braciszkami
Ms. braciszku
braciszkach
W. braciszku
braciszkowie
ndepr
braciszki
depr

Pochodzenie

Zob. brat

1. mały brat

Definicja

mały brat - syn tych samych rodziców w stosunku do ich innego dziecka - brata lub siostry

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  brat

Połączenia

  • mały, malutki; młodszy, najmłodszy braciszek

Cytaty

[...] ojciec myśli teraz tylko o swoim nowym dziecku. [...]Nie umiem się cieszyć tym małym braciszkiem. Chyba dlatego, że go nie widziałam.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Zjawiły się dziewczynki, same ledwo odrosłe od ziemi dźwigały jeszcze młodszych braciszków i siostry.

źródło: KWSJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Karolina mieszka w wieżowcu w jednej z kieleckich dzielnic z mamą, tatą, który pracuje poza Kielcami, i malutkim braciszkiem.

źródło: NKJP: Sylwia Bławat: Horror w ciasnej windzie, Echo Dnia, 2006-12-01

Siedmioletnia córka Kasia zapragnęła nauczyć się jeździć konno, jej braciszek trzyletni Michałek sam poprosił o to, aby wsiąść na konia.

źródło: NKJP: BES: To część mojego życia, Dziennik Polski, 2000-08-08

Składnia

bez ograniczeń + braciszek +
CZYJ
bez ograniczeń + braciszek +
KOGO

2. ekspresywnie

Definicja

ekspresywnie o bracie

Cytaty

2.a syn tych samych rodziców

Definicja

ekspresywnie o bracie - synu tych samych rodziców w stosunku do ich innego dziecka - brata lub siostry

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny

Relacje znaczeniowe

synonimy:  brat

Połączenia

  • kochany, ukochany; słodki braciszek

Cytaty

- Jeżeli cię to interesuje, to twój braciszek pije w knajpie o trzy domy dalej. Widziałem go tam przed chwilą. Idź po niego, póki ci nie pofrunie w miasto.

źródło: KWSJP: Marek Hłasko: Ósmy dzień tygodnia, 1956

- Michaś! - zawołał ktoś nagle. To spoza oszklonych drzwi przyległego pokoju wpadła jego starsza siostra, Helena, i już za chwilę był w jej objęciach. - Aleś ty, braciszku, wyrósł i zmężniał.

źródło: KWSJP: Marian Turwid: Dwie strony drogi, 1983

Wyśmiawszy się podbiegła dziewczyna do brata, objęła go wpół, okręciła dokoła i zarzuciła mu ręce na szyję. - Pozdrowienie poranne przynoszę ukochanemu braciszkowi - rzekła całując senatora w obydwa policzki.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958

- Panowie pozwolą. - O, braciszek, mój kochany braciszek z rumem. Napije się pan? Rum uspokaja nerwy - wziął butelkę i chciał nalać dyrektorowi.

źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961

Ciągle znikała, podróżując po całym świecie w tajemniczych celach. Pewnego razu powróciła z Warszawy przynosząc prawdziwą rewelację: Samarę w „V-Empire” zastąpił prześliczny i zepsuty braciszek papieża!

źródło: KWSJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001

Składnia

bez ograniczeń + braciszek +
CZYJ
bez ograniczeń + braciszek +
KOGO

2.b zakonnik

Definicja

ekspresywnie o bracie - zakonniku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  brat, zakonnik
hiperonimy:  duchowny I

Połączenia

  • bogobojny, skromny, świątobliwy; młody braciszek; braciszek klasztory, zakonny
  • braciszek dominikanin, franciszkanin, paulin...
  • braciszek zakonu (dominikanów, franciszkanów, paulinów...)

Cytaty

[...] po raz drugi wysłuchiwałem dziejów malowidła ściennego w katedrze, przedstawiającego rzeź dokonaną przez Tatarów na ludności Sandomierza i pobożnych księżach oraz braciszkach zakonnych w tym mieście.

źródło: KWSJP: Kazimierz Dębnicki: Życie jak życie, 1986

A do tego wiecie, ta Mogiła to cudowne miejsce, ofiary się sypią, klasztor bogaty, braciszki po żebraninie nie chodzą. Niczego więcej do szczęścia nie trzeba.

źródło: KWSJP: Władysław Dunarowski: Skazani na dożywocie, 1985

Brat Makary wyciągnął z worka niewielką baryłkę i podał ją ojcu Polikarpowi. Ten uśmiechnął się rozkosznie. - Bóg ci zapłać, braciszku - pokiwał głową z uniesieniem - Bóg ci to wynagrodzi.

źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Siedem zacnych grzechów głównych, 1974

Braciszek dominikanin był istotnie młody, nie więcej niż dwudziestoletni. - Pokój z tobą, mój synu - rzekł Torquemada. - Przeszkodziłem ci w modlitwie?

źródło: KWSJP: Jerzy Andrzejewski: Ciemności kryją ziemię, 1957

Podobno na świecie są jeszcze pasjonaci angelologii. O niejednym słyszałem wiele, ale osobiście spotkałem tylko jednego; braciszka z opactwa tynieckiego, który wówczas był bardzo sędziwy i - obawiam się - już dzisiaj nie żyje.

źródło: KWSJP: Henryk Waniek: Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257-1957, 1996

Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj