Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *morje
1. woda
Definicja
Noty o użyciu
Używane także jako składnik nazw własnych niektórych dużych jezior o słonej wodzie, np.: Morze Martwe , Morze Kaspijskie . Jeżeli w geograficznych nazwach dwuwyrazowych po wyrazie morze występuje przymiotnik, wówczas obydwa człony zapisujemy wielką literą, np.: Morze Bałtyckie , natomiast w przypadku kiedy drugim członem jest rzeczownik w mianowniku i nie odmienia się, poprzedzający go wyraz morze traktujemy jako pospolity i piszemy małą literą, np.: morze Bałtyk .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Połączenia
- półzamknięte, śródziemne, wewnętrzne; ogromne, szerokie, wielkie; głębokie, płytkie; błękitne, ciemne, czarne, czerwone, granatowe, lazurowe, szafirowe, szmaragdowe, turkusowe; lśniące, przejrzyste; cieplutkie, chłodne; słone; zamarznięte; czyste, zanieczyszczone; burzliwe, dzikie, falujące, gładkie, łagodne, rozgniewane, rozhukane, rozkołysane, spienione, spokojne, szalone, szumne, uspokojone, wzburzone; bezbrzeżne, bezkresne, nieprzebrane morze; olbrzymie, wielgachne morza; morze niespokojne, sfalowane; arktyczne; morza północne
- morza świata
- morze i brzeg; morze i góry; morze i ląd; morze i laguna; morze i niebo; morze i plaża; morze i rzeka; morze i ryby; morze i wiatr; morze i wody śródlądowe; morze i zatoka; na morzu i w porcie; nad morze i w góry; morza i oceany; skały i morze; ziemia i morze; na lądzie i na morzu; niebo, ziemia, księżyc, gwiazdy, morze; lądy i morza; oceany i morza
- huk, odgłos, plusk, ryk, szmer, szum; widok; bezkres, bezmiar, głębia, głębiny, obszar, odmęt, ogrom, otchłań, powierzchnia, przestwór, toń; brzeg, płycizny, wybrzeża; temperatura; zapach; dno; granica; fale, tafla; strefy; wody; przelewy, przypływ; basen; bogactwo/bogactwa, dary, surowce użyteczne, zasoby; żywe organizmy, zwierzęta; lecznicze właściwości; plaże, porty, stocznie; wysepki, przesmyk; badanie, badania naukowe; ochrona; zanieczyszczanie/zanieczyszczenia morza; zasolenie; eksploatacja; linia brzegowa mórz
- dostęp; ujście do morza; powiew, wiatr; szum od morza; dopływ; powietrze; minerały, skarby; korzystanie z morza; muszelka; ptaki; wiatr znad morza; dar zza morza
- lot ku morzu
- widok na morze; wycieczki nad morze
- bazy harcerskie, obóz; ośrodek, willa; miejscowość; lipiec, sierpień ...; przelot; skarpa; weekend; zachód słońca nad morzem; obszar styczny z morzem
- zatoka, wyspa; burza, deszcz; cisza; akcje ratownicze, działalność gospodarcza, praca, prace wydobywcze, wydobywanie kopalin; sytuacja prawna, przepisy bezpieczeństwa, zarządzenia wojskowe; bezpieczeństwo; siły zbrojne; złoża naftowe; pobyt, życie; żegluga; okręty na morzu; badania archeologiczne; przygody na morzach; nauki o morzu; rejs po morzu; kąpiele w morzu; fauna i flora w morzach
- morze huczy, grzmi, szumi; faluje, burzy się, pieni się; ucichło, wzburzyło się; karmiło; nosiło statki; wyrzuciło/wyrzuca coś na brzeg, na ląd; otacza świat z trzech stron; pochłonie, zabrało
- patrolować; pokonywać, przepłynąć; ujarzmić morze; darzyć morze uczuciem
- (ląd) oblany morzami
- zanieczyszczenia wprowadzane; spaść, ściekać, wpadać; wyrzucić coś do morza; mgły ciągnące się od morza; wynurzać się z morza; wrócić znad morza
- puścić się, wypłynąć, wyruszyć na morze; jeździć nad morze; płynąć poprzez morza; patrzeć; wypływać w morze
- chodzić; zamieszkać nad morzem
- pływać, żeglować po morzu; kąpać się, zatonąć; zarzucać sieć w morzu
- morze jak lazur, szafir
- tłum (huczący); żal (bezdenny) jak morze
- powiew wiatru kołysze kogoś niczym fale na morzu
Cytaty
|
Ludzie nie tylko pływają statkami po morzach i jeżdżą różnymi pojazdami po ziemi, ale wymyślili pojazdy, wygodne i bardzo szybkie, które poruszają się w powietrzu. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996 |
|
|
Był dumny z tego, że dzięki jego pracy żyją na wysokim poziomie, stać ich na dobry samochód, wakacje nad ciepłym morzem. źródło: NKJP: Lidia Mieścicka-Mellibruda: Być matką dorosłych dzieci, 2000 |
|
|
Lekki powiew wiatru kołysał go niczym fale na morzu pod Petersburgiem, gdzie jako chłopak lubił przesiadywać na rufie, przyglądając się falom [...]. źródło: NKJP: Włodzimierz Pawluczuk: Judasz, 2004 |
|
|
Dom zbudowany z kamienia stał na skalnym urwisku, w dole widać było wzburzone morze, na grzbietach fal stalowego koloru tworzyła się piana. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996 |
|
|
Często części środkowe zlewni jezior bezodpływowych leżą w obszarach depresyjnych, jak wspomniane Morze Kaspijskie, Morze Martwe lub jezioro Eyre. źródło: NKJP: Adam Choiński: Jeziora kuli ziemskiej, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | morze |
morza |
|
| D. | morza |
mórz |
|
| C. | morzu |
morzom |
|
| B. | morze |
morza |
|
| N. | morzem |
morzami |
|
| Ms. | morzu |
morzach |
|
| W. | morze |
morza |
2. dużo czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- morze domków; pieniędzy; flag; głów; urzędników; insynuacji, niejasności, pytań, znaków zapytania, wątpliwości; boleści, cierpień, krzywd, ludzkiej biedy, przelanej krwi; dialogu, słów; komunizmu; korupcji; biurokracji; muzyki; pracy; różnego rodzaju zjawisk; świateł
- wypić morze herbaty, kawy, wódki
- coś zniknie w morzu czegoś
Cytaty
|
Nie chcąc samemu narazić się na kompromitację i wrogość, a także pragnąc uchronić przed kompromitacją kogoś, kogo zamierzało się przekupić, należało wypić z nim morze zielonej herbaty, roztoczyć perspektywy, zachwalać jego mądrą troskę o dobro rodu i plemienia. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Warto więc jasno i krótko sprecyzować, o czym jest witryna. W przeciwnym razie zniknie w morzu innych linków i wydłuży się czas dotarcia do niej. źródło: NKJP: Marcin Marejek: Atrakcyjna i popularna, Dziennik Polski, 2001-01-03 |
|
|
W morzu ludzkiej biedy, bezrobocia, braków budżetowych władza publiczna nie może być wyspą samozadowolenia i zasobności. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.07.2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | morze |
morza |
|
| D. | morza |
mórz |
|
| C. | morzu |
morzom |
|
| B. | morze |
morza |
|
| N. | morzem |
morzami |
|
| Ms. | morzu |
morzach |
|
| W. | morze |
morza |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | morze | + |
CZEGO
|