UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chwytać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *chytati

Forma chwytać wynika z kontaminacji pierwotnego chytać z chwatać (od psł. * chvatati 'chwytać').

1. za rękę

Definicja

szybkim ruchem brać (ręką lub jakimś narzędziem)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

chwytać dziecko, gałąź, karabin, książkę, linę, nogę, piłkę, słuchawkę, szklankę, zdobycz
chwytać ręką, zębami
chwytać ręką, szczypcami, zębami
chwytać w objęcia, w ramiona; w zęby; w talii, w pasie
chwytać za klamkę, za poręcz, za uchwyt; za gardło, za szyję; za nogawkę, za ramię, za ramiona, za rękaw
chwytać chciwie, gwałtownie, kurczowo, łapczywie, mocno, oburącz, szybko

Cytaty

	Dalsze ruchy są błyskawiczne: chwyta dziecko, przerzuca je naprzód, przeskakuje siedzenie i schyla się po lejce. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961
	Widzieli, jak Malanowski oddycha ciężko, po czym gwałtownie chwyta Rytterberga za lewe ramię i pochyla go do przodu. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Uradowany chwytam za klamkę, naciskam i... Drzwi otwierają się. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998
	Chwyta mnie pod ręce i pomaga wstać, a właściwie, ponieważ całkiem opadłem z sił, stara się podnieść mnie z podłogi, ale jestem dla niej zbyt ciężki. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998
	Pies chwyta zębami nogę strażnika. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

+	chwytać	+	(CZYM) + CO
+	chwytać	+	KOGO/CO + (CZYM) + (za CO)
+	chwytać	+	(CZYM) + za CO

2. w sieci

Definicja

używać określonych narzędzi, by zatrzymać jakieś zwierzę i nie pozwolić mu uciec

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Połączenia

chwytać owady, ptaki, ryby, zwierzynę
chwytać na wędkę
chwytać w sidła, w sieci, w pułapkę

Cytaty

	[...] wyszliśmy z założenia, że przepis powinien mówić, iż kto w lesie płoszy albo ściga, chwyta zwierzynę, podlega karze, bo popełnia wykroczenie. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu RP z dnia 21.12.1994
	Mężczyźni, mieszkańcy Zakliczyna i Krakowa, zostali przyłapani w Olszynach, nad Dunajcem, na tym, jak za pomocą zarzuconej sieci rybackiej próbowali chwytać ryby. źródło: NKJP: ziob: „Rybacy”, Dziennik Polski, 2005-09-15
	Łapał [...] raki, chwytał w sidła kuropatwy i zające, zapuszczając się aż w zbierskie lasy, choć Niemcy surowo karali za kłusownictwo, a do zbierskich lasów wstęp był zakazany. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998
	W 1956 roku ustanowiono komisarzy ds. tępienia wilków przy wojewódzkich radach narodowych. Zwierzęta truto, chwytano w sidła. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Tydzień zwierząt, Gazeta Wyborcza, 1993-10-08
	Naukowcy niemieccy wykluczyli [...] pogląd, że jest to wpływ rybołówstwa, kiedy to rybacy mieliby chwytać w sieci większe osobniki, bo mniejszym udało się ujść cało. źródło: NKJP: Adam Wolski: Mniejsze ryby w Bałtyku, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2009-08-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_osobowy

chwytać

CO + (w CO | na CO)

3. za pióro

Definicja

zaczynać coś robić za pomocą przeznaczonych do tego narzędzi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Połączenia

chwytać za broń, za łopatę, za pióro, za słuchawkę, za wiosło

Cytaty

	Widząc w wyobraźni dziewczynę, którą od dawna chciał namalować - chwyta za pędzel. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Déjà vu i inne opowiadania, 2003
	Miejscowy opat chwyta za pióro i spisuje opowieść Radzyma. źródło: NKJP: Stanisław Zasada: Drugi brat, Gazeta Poznańska, 2006-09-30
	Dzieci dorastały, chwytały za instrumenty i zaczynały przygrywać młodszym, póki co, tylko śpiewającym domownikom. źródło: NKJP: Marek Kunysz: Pastorałki według Pospieszalskich, Nasze Miasto Wrocław, 2003-01-02
	[...] wreszcie chwytali za skrzypce, ulegali pokusie i grali najstarsze ze znanych sobie oberków. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007
	Nikt z nas nie chce żyć w kraju, którego obywatele chwytają za broń, by na własną rękę wymierzać sprawiedliwość. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_osobowy

chwytać

za CO

4. szansę

Definicja

korzystać z czegoś, co jest trudno dostępne i szybko przemija

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać, załapywać

Połączenia

chwytać okazję, szansę

Cytaty

Zdolność dostosowywania się do każdej sytuacji i żywotność czynią z nich prawdziwych oportunistów, potrafiących w lot chwytać okazje i wykorzystywać je za pomocą zręcznie obmyślonych posunięć.

źródło: NKJP: Henryk Rekus: Astrologia Genesis, 2007

Mądra kobieta, jak mówiła moja matka, wie, kiedy trzeba chwytać szansę.

źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia głupców, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_osobowy

chwytać

5. złodzieja

Definicja

zatrzymywać kogoś z powodu popełnionych przez niego przestępstw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:

łapać

Połączenia

chwytać złodziei

Cytaty

	Ile to już razy słyszałem, że policja z narażeniem życia chwyta przestępcę, a następnie nic się nie dzieje, parę dni później spotyka go na ulicy. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 14.02.2001
	Burgrabia przeprowadzał egzekucję sądową, aresztował zakłócających sesje sądowe, chwytał przestępców. źródło: NKJP: Internet
	Policjanci chwytają przestępców, a sądy ich wypuszczają. źródło: NKJP: Maria Zawała: Do Unii na ośle, Trybuna Śląska, 2002-11-08
	Czy Niemcy cztery razy chwytali zbiega i przechodzili nad tym do porządku dziennego? Zaryzykujemy twierdzenie, że już pierwsza ucieczka, o ile skończyłaby się schwytaniem zbiega, byłaby ostatnią. źródło: NKJP: Aleksander Gąciarz: Kim pan był, majorze kabanow?, Dziennik Polski, 2008-01-19
	Gdy chwytamy dezerterów, karzemy ich stryczkiem, ale ja ich trochę rozumiem. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiedniki aspektowe: schwytać , chwycić

Składnia

Rz_osobowy

chwytać

KOGO

6. sens

Definicja

pot.

zaczynać coś rozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

łapać, załapywać

Połączenia

chwytać aluzję, dowcip, ironię, niuanse, sens
chwytać w lot, z trudem

Cytaty

	Dzieci nie chwytają aluzji, to dla nich jeszcze za trudne. źródło: NKJP: Ryszard Marek Groński: Pod papugami, Polityka, 2003-08-02, nr 2412
	Robienie kabaretu w tamtych latach to była swoista gra z publicznością, która w lot chwytała aluzje i niuanse tego, co mówiono czy śpiewano na scenie. źródło: NKJP: Janusz Kucharski: Wieczorową porą, Gazeta Radomszczańska, 2009-04-29
	Ufałem naiwnie, że chwytasz ironię. źródło: NKJP: Internet
	Możesz to wyjaśnić dokładniej, bo nie bardzo chwytam co masz na myśli? źródło: NKJP: Internet
	Mam nadzieję, że chwytasz, o co chodzi. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiedniki aspektowe: chwycić , uchwycić

Składnia

Rz_osobowy	+	chwytać	+	CO
	+	chwytać	+	ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

7. spojrzeniem

Definicja

postrzegać coś jakimś zmysłem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

oko, ucho chwyta; nozdrza chwytają
chwytać czyjeś spojrzenie; dźwięk, woń, zapach
chwytać spojrzeniem, uchem

Cytaty

	Z trudem chwytałem odgłosy toczonej podniesionymi głosami rozmowy. źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007
	Renée nie była piękna, ale na pewno była wrażliwa. Jej nozdrza chwytały teraz słodki zapach białych goździków rosnących u stóp werandy. źródło: NKJP: Hanna Kowalewska: Tego lata, w Zawrociu, 1998
	[...] na pewno tym rozradowaniem promieniuję, ono mnie zmienia. Inni to zauważają. Chwytam ich zaciekawione spojrzenia. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995
	[...] muzyka Dalekiego Wschodu, ukształtowana przez setki i tysiące lat kulturalnego rozwoju, zawiera harmoniczne niuanse, których nie chwyta ucho przeciętnego, nawet muzykalnego Europejczyka! źródło: NKJP: Roman Radoszewski: Czesław Niemen: kiedy się dziwić przestanę...: monografia artystyczna, 2004
	Czasami w sitowiu coś zaszeleściło, chwytał uchem trzepoty i znowu szmery cichły, tylko świerszcze sykały w dwu tonach, nakazując czujność. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_osobowy	+	chwytać	+	CO + (CZYM)
Rz_nieżywotny	+	chwytać	+	CO

8. ból chwyta

Definicja

pot.

zaczynać być intensywnie odczuwanym przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

łapać

Połączenia

ból, skurcz; lęk, niepokój, płacz, sen, strach chwyta

Cytaty

	Kiedy podnosi słuchawkę, żeby zarezerwować miejsce w samolocie, chwyta ją ostry ból głowy. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Sam czuł się niewyraźnie. Raz po raz chwytały go mdłości. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949
	Człowiek się czuje w pełni zdrowy, goni z wypchaną teczką szykujący się do odjazdu autobus, a tu nagle chwyta go ból za mostkiem. źródło: NKJP: Jolanta Gromadzka-Anzelewicz: Serce prosi - więcej tle, Dziennik Bałtycki, 2009-11-28
	Z każdym dniem bardziej podupadał na zdrowiu, wysechł jak szczapa, coraz częściej chwytały go bóle w lewej piersi, aż któregoś dnia wypadł mu młotek z dłoni i głowa pochyliła się nisko. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytany	chwytany	chwytany	chwytane	chwytana
D.	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanego	chwytanej
C.	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanemu	chwytanej
B.	chwytanego	chwytanego	chwytany	chwytane	chwytaną
N.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytaną
Ms.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytani	chwytani	chwytane	chwytane
D.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych
C.	chwytanym	chwytanym	chwytanym	chwytanym
B.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytane
N.	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi	chwytanymi
Ms.	chwytanych	chwytanych	chwytanych	chwytanych

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_nieżywotny

chwytać

KOGO

9. mróz chwyta

Definicja

powodować, że temperatura spada poniżej zera

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

mróz, przymrozek chwyta

Cytaty

	Rankiem i pod wieczór chwytał mróz. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008
	Mają pół godziny, ale zaraz wracają, bo na dworze chwyta mróz, a wewnątrz temperatura jak w palmiarni. źródło: NKJP: Marcin Rogoziński: Publiczne pranie brudów, Gazeta Poznańska, 2006-01-13
	Kiedy chwyta mróz i tak lepiej wychodzić i ogrzewać się przy jednej z trzech beczek, w których przez cały czas pali się drewno. źródło: NKJP: Adrian Karpeta: Na drugim brzegu Rospudy, Dziennik Zachodni, 2007-02-28
	Nocami chwytały przymrozki, rano szron lśnił na kępach traw. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1998
	Choć nocami już chwytają przymrozki, w co bardziej słoneczne weekendowe dni można dostrzec jeszcze zapaleńców jeżdżących ciągle po górskich bezdrożach. źródło: NKJP: Piotr Rayski-Pawlik: Co dalej z kolarstwem górskim?, Gazeta Krakowska, 2001-11-05

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_nieżywotny

chwytać

10. pomysł chwyta

Definicja

pot.

zdobywać aprobatę wielu osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Połączenia

argument, idea, pomysł chwyta

Cytaty

	Pierwsza PaKa odbywa się bez eliminacji konkursowych. Pomysł chwyta. W następnym roku mają miejsce dwa występy laureatów konkursu [...]. źródło: NKJP: mad: Do PaKi marsz!, Gazeta Krakowska, 2002-03-09
	Namawiam moich klientów by powiedzieli przed kamerą kilka słów o swojej pracy, rodzinie, zainteresowaniach oraz oczekiwaniach w stosunku do drugiej osoby. [...] Pomysł chwyta - w biurach rosną stosy filmów wideo. źródło: NKJP: Agata Szeska: Partner na jesień, Dziennik Bałtycki, 1998-10-29
	Temu zjawisku poświęcona była „Platforma”, opowieść o dwojgu Francuzów, którzy wpadają na pomysł wprowadzenia turystyki seksualnej do normalnej oferty wielkich biur podróży. Pomysł chwyta i ustawia ich na resztę życia, które zamierzają spędzić w egzotycznym kurorcie w Azji południowo-wschodniej [...]. źródło: NKJP: Aleksander Kaczorowski: Literatura, Polityka, 2005
	[...] już widać, że ta świńska idea chwyta, budząc zainteresowanie i chęć wzięcia udziału w tym, bądź co bądź, niecodziennym święcie. źródło: NKJP: Katarzyna Warszta: Świnia na cokole, Gazeta Poznańska, 2004-08-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_nieżywotny

chwytać

11. klej chwyta

Definicja

pot.

zaczynać działać zgodnie z oczekiwaniami

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

farba, klej, zaprawa chwyta

Cytaty

	Przyklejając płytki korka należy zwrócić szczególną uwagę na dokładność, gdyż klej chwyta natychmiast i nie ma możliwości przesunięcia płytki. źródło: Internet
	Klej chwyta dość szybko, jednak na pełne jego wyschnięcie trzeba czekać 24h. Wtedy jest jak kamień. źródło: Internet
	Trzeba zrobić to dokładnie i za pierwszym razem, bo klej chwyta w momencie zetknięcia dwóch warstw. źródło: Internet
	Farba chwyta szybko i na pewno trzeba uważać z nakładaniem na włosy o mocnym dysonansie kolorystycznym i naprawdę lepiej potrzymać farbę krócej i mieć jaśniejsze, niż dłużej i iść znów na ściąganie koloru. źródło: Internet
	Po dokładnym wyczyszczeniu farba chwyta optymalnie i nadaje skórze nowy wygląd. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwytam	chwytamy
2 os.	chwytasz	chwytacie
3 os.	chwyta	chwytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwytanie	chwytania
D.	chwytania	chwytań
C.	chwytaniu	chwytaniom
B.	chwytanie	chwytania
N.	chwytaniem	chwytaniami
Ms.	chwytaniu	chwytaniach
W.	chwytanie	chwytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwytający	chwytający	chwytający	chwytające	chwytająca
D.	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającego	chwytającej
C.	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającemu	chwytającej
B.	chwytającego	chwytającego	chwytający	chwytające	chwytającą
N.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającą
Ms.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwytający	chwytający	chwytające	chwytające
D.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających
C.	chwytającym	chwytającym	chwytającym	chwytającym
B.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytające
N.	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi	chwytającymi
Ms.	chwytających	chwytających	chwytających	chwytających

odpowiednik aspektowy: chwycić

Składnia

Rz_nieżywotny

chwytać

Frazeologizmy

coś chwyta za serce kogoś
coś ściska za gardło kogoś
coś chwyta za gardło kogoś
ktoś chwyta byka za rogi
ktoś chwyta za broń
ktoś chwyta za oręż
ktoś chwyta za pióro
ktoś łapie za słówka kogoś
ktoś chwyta za słowa kogoś
ktoś chwyta za słówka kogoś
ktoś łapie ileś srok za ogon
ktoś chwyta ileś srok za ogon
ktoś łapie oddech
ktoś łapie Pana Boga za nogi
ktoś chwyta Pana Boga za nogi
ktoś łapie się za głowę
ktoś chwyta się za głowę
ktoś łapie wiatr w żagle
ktoś chwyta wiatr w żagle
ktoś łapie za słówka kogoś
ktoś chwyta za słowa kogoś
ktoś chwyta za słówka kogoś

Przysłowia

Tonący brzytwy się chwyta
Tonący chwyta się brzytwy

Data ostatniej modyfikacji: 21.03.2014