UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

milczeć

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *mľ̥čati 'nie wydawać głosu, milczeć, zachowywać się spokojnie'

1. nie mówić

Definicja

nic nie mówić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

sprzeczne:

mówić, prawić

Połączenia

chłopak, dziewczyna milczy
milczeć chwilę
milczeć całymi dniami
milczeć przez chwilę
milczeć ciągle, długo, dyskretnie, ostentacyjnie, podejrzliwie, ponuro, uparcie, uporczywie, wymownie, zawzięcie, złowrogo
milczeć jak zaklęty, jak zamurowany
milczeć i czekać, milczeć i nie odpowiadać, milczeć i patrzeć, milczeć i potakiwać, milczeć i przyglądać się, milczeć i słuchać, milczeć i uśmiechać się, milczeć i wpatrywać się; patrzeć i milczeć, siedzieć i milczeć, stać i milczeć

Cytaty

	Ranny milczał i tylko, nie poruszając głową, uważnie wodził naokoło ciemnymi źrenicami bez blasku. źródło: KWSJP: Maria Jarochowska: Najgorsza chwila życia, 1959
	Długo milczał i patrzył gdzieś w bok. źródło: KWSJP: Stanisław Goszczurny: Dwaj przyjaciele, 1971
	Siedzieli [...] z opuszczonymi głowami, milcząc i siorbiąc herbatę głośniej niż zwykle. źródło: KWSJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002
	Chwilę milczała, zamyślona, potem zaczęła mówić wolno, cicho, monotonnie. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Podróż, 1979
	– A ty, klecho, milcz! Nie ciebie teraz pytam! źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	milczę	milczymy
2 os.	milczysz	milczycie
3 os.	milczy	milczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałem +(e)m milczał	milczałam +(e)m milczała	milczałom +(e)m milczało	milczeliśmy +(e)śmy milczeli	milczałyśmy +(e)śmy milczały
2 os.	milczałeś +(e)ś milczał	milczałaś +(e)ś milczała	milczałoś +(e)ś milczało	milczeliście +(e)ście milczeli	milczałyście +(e)ście milczały
3 os.	milczał	milczała	milczało	milczeli	milczały

bezosobnik: milczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę milczał będę milczeć	będę milczała będę milczeć	będę milczało będę milczeć	będziemy milczeli będziemy milczeć	będziemy milczały będziemy milczeć
2 os.	będziesz milczał będziesz milczeć	będziesz milczała będziesz milczeć	będziesz milczało będziesz milczeć	będziecie milczeli będziecie milczeć	będziecie milczały będziecie milczeć
3 os.	będzie milczał będzie milczeć	będzie milczała będzie milczeć	będzie milczało będzie milczeć	będą milczeli będą milczeć	będą milczały będą milczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		milczmy
2 os.	milcz	milczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałbym bym milczał	milczałabym bym milczała	milczałobym bym milczało	milczelibyśmy byśmy milczeli	milczałybyśmy byśmy milczały
2 os.	milczałbyś byś milczał	milczałabyś byś milczała	milczałobyś byś milczało	milczelibyście byście milczeli	milczałybyście byście milczały
3 os.	milczałby by milczał	milczałaby by milczała	milczałoby by milczało	milczeliby by milczeli	milczałyby by milczały

bezosobnik: milczano by

bezokolicznik: milczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: milcząc

gerundium: milczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	milczenie	milczenia
D.	milczenia	milczeń
C.	milczeniu	milczeniom
B.	milczenie	milczenia
N.	milczeniem	milczeniami
Ms.	milczeniu	milczeniach
W.	milczenie	milczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: milczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	milczący	milczący	milczący	milczące	milcząca
D.	milczącego	milczącego	milczącego	milczącego	milczącej
C.	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącej
B.	milczącego	milczącego	milczący	milczące	milczącą
N.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącą
Ms.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	milczący	milczący	milczące	milczące
D.	milczących	milczących	milczących	milczących
C.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym
B.	milczących	milczących	milczących	milczące
N.	milczącymi	milczącymi	milczącymi	milczącymi
Ms.	milczących	milczących	milczących	milczących

Składnia

Rz_osobowy

milczeć

2. nie podejmować tematu

Definicja

nie wypowiadać się na jakiś temat, nie ujawniać tego, co się wie, lub nie protestować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

historia, Kościół, krytyka, opinia publiczna, prasa, rząd, społeczeństwo, świat milczy; gazety, krytycy, media milczą
milczeć na jakiś temat
milczeć o nadużyciach, o czyichś sprawkach, o zbrodniach
milczeć w jakiejś sprawie
milczeć ze strachu
milczeć uparcie
milczeć jak zaklęty
kazać; nie można, nie należy, nie wolno; przestać milczeć
milczeć i czekać, milczeć i nie wtrącać się, milczeć i pozwalać, milczeć i tolerować; bać się i milczeć, płacić i milczeć

Cytaty

	Jesteś wzorowym druhem. Dawniej, gdy gazety milczały o Monte Cassino, na zebraniach strażackich opowiadałeś o słynnej bitwie. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Do por. Henryka Kwiecińskiego z Mławy, żołnierza spod Monte Cassino, Tygodnik Ciechanowski, 2004-05-20
	Autor przedstawił losy wszystkich olimpijczyków, również tych, o których milczano latami, bo zginęli w Katyniu. źródło: NKJP: Tadeusz Olszański: Nasi na olimpiadach, Polityka, 2004-08-14
	Oficjalna krytyka milczała. Książkę zignorowano, gdyż jej sukces nastąpił bez namaszczenia tzw. środowiska i bez oglądania się na jego własne hierarchie. źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Dobrze o Złym, Polityka, 2006-01-28
	Pozostawało milczeć i nie wtrącać się do rozgrywek między zwierzchnikami, bo nieproszeni partnerzy dostają zwykle po skórze najmocniej. źródło: KWSJP: Jerzy Jesionowski: Nad urwiskiem, 1987
	Nie można milczeć, gdy rządy oddawane są w ręce politycznych awanturników. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	milczę	milczymy
2 os.	milczysz	milczycie
3 os.	milczy	milczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałem +(e)m milczał	milczałam +(e)m milczała	milczałom +(e)m milczało	milczeliśmy +(e)śmy milczeli	milczałyśmy +(e)śmy milczały
2 os.	milczałeś +(e)ś milczał	milczałaś +(e)ś milczała	milczałoś +(e)ś milczało	milczeliście +(e)ście milczeli	milczałyście +(e)ście milczały
3 os.	milczał	milczała	milczało	milczeli	milczały

bezosobnik: milczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę milczał będę milczeć	będę milczała będę milczeć	będę milczało będę milczeć	będziemy milczeli będziemy milczeć	będziemy milczały będziemy milczeć
2 os.	będziesz milczał będziesz milczeć	będziesz milczała będziesz milczeć	będziesz milczało będziesz milczeć	będziecie milczeli będziecie milczeć	będziecie milczały będziecie milczeć
3 os.	będzie milczał będzie milczeć	będzie milczała będzie milczeć	będzie milczało będzie milczeć	będą milczeli będą milczeć	będą milczały będą milczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		milczmy
2 os.	milcz	milczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałbym bym milczał	milczałabym bym milczała	milczałobym bym milczało	milczelibyśmy byśmy milczeli	milczałybyśmy byśmy milczały
2 os.	milczałbyś byś milczał	milczałabyś byś milczała	milczałobyś byś milczało	milczelibyście byście milczeli	milczałybyście byście milczały
3 os.	milczałby by milczał	milczałaby by milczała	milczałoby by milczało	milczeliby by milczeli	milczałyby by milczały

bezosobnik: milczano by

bezokolicznik: milczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: milcząc

gerundium: milczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	milczenie	milczenia
D.	milczenia	milczeń
C.	milczeniu	milczeniom
B.	milczenie	milczenia
N.	milczeniem	milczeniami
Ms.	milczeniu	milczeniach
W.	milczenie	milczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: milczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	milczący	milczący	milczący	milczące	milcząca
D.	milczącego	milczącego	milczącego	milczącego	milczącej
C.	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącej
B.	milczącego	milczącego	milczący	milczące	milczącą
N.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącą
Ms.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	milczący	milczący	milczące	milczące
D.	milczących	milczących	milczących	milczących
C.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym
B.	milczących	milczących	milczących	milczące
N.	milczącymi	milczącymi	milczącymi	milczącymi
Ms.	milczących	milczących	milczących	milczących

Składnia

milczeć

(o KIM/CZYM)

3. nie kontaktować się

Definicja

nie kontaktować się z kimś w żaden sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

milczeć jakiś czas
milczeć latami, miesiącami
milczeć od dawna, od kilku lat, od kilku miesięcy, od kilku tygodni, od miesiąca, od roku, od tygodnia
milczeć przez kilka lat, przez kilka miesięcy, przez lata, przez rok
milczeć długo, wciąż
wyjechać i milczeć

Cytaty

Przez rok milczał. Pierwszy list dostałem niedawno.

źródło: NKJP: Jerzy Trammer: Gdzie?, Gazeta Wyborcza, 1992-07-04

Wyjechał i czas jakiś milczał. Potem z Nowego Jorku dostaliśmy list.

źródło: NKJP: Jerzy Trammer: Miniatury polskie, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1993-08-20

Minęło już pół roku, a ty wciąż milczysz - nie zasłużyłem na to. Wiem, że dostałeś moje ostatnie dwa listy.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	milczę	milczymy
2 os.	milczysz	milczycie
3 os.	milczy	milczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałem +(e)m milczał	milczałam +(e)m milczała	milczałom +(e)m milczało	milczeliśmy +(e)śmy milczeli	milczałyśmy +(e)śmy milczały
2 os.	milczałeś +(e)ś milczał	milczałaś +(e)ś milczała	milczałoś +(e)ś milczało	milczeliście +(e)ście milczeli	milczałyście +(e)ście milczały
3 os.	milczał	milczała	milczało	milczeli	milczały

bezosobnik: milczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę milczał będę milczeć	będę milczała będę milczeć	będę milczało będę milczeć	będziemy milczeli będziemy milczeć	będziemy milczały będziemy milczeć
2 os.	będziesz milczał będziesz milczeć	będziesz milczała będziesz milczeć	będziesz milczało będziesz milczeć	będziecie milczeli będziecie milczeć	będziecie milczały będziecie milczeć
3 os.	będzie milczał będzie milczeć	będzie milczała będzie milczeć	będzie milczało będzie milczeć	będą milczeli będą milczeć	będą milczały będą milczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		milczmy
2 os.	milcz	milczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałbym bym milczał	milczałabym bym milczała	milczałobym bym milczało	milczelibyśmy byśmy milczeli	milczałybyśmy byśmy milczały
2 os.	milczałbyś byś milczał	milczałabyś byś milczała	milczałobyś byś milczało	milczelibyście byście milczeli	milczałybyście byście milczały
3 os.	milczałby by milczał	milczałaby by milczała	milczałoby by milczało	milczeliby by milczeli	milczałyby by milczały

bezosobnik: milczano by

bezokolicznik: milczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: milcząc

gerundium: milczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	milczenie	milczenia
D.	milczenia	milczeń
C.	milczeniu	milczeniom
B.	milczenie	milczenia
N.	milczeniem	milczeniami
Ms.	milczeniu	milczeniach
W.	milczenie	milczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: milczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	milczący	milczący	milczący	milczące	milcząca
D.	milczącego	milczącego	milczącego	milczącego	milczącej
C.	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącej
B.	milczącego	milczącego	milczący	milczące	milczącą
N.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącą
Ms.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	milczący	milczący	milczące	milczące
D.	milczących	milczących	milczących	milczących
C.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym
B.	milczących	milczących	milczących	milczące
N.	milczącymi	milczącymi	milczącymi	milczącymi
Ms.	milczących	milczących	milczących	milczących

Składnia

Rz_osobowy

milczeć

4. nie wydawać dźwięku

Definicja

nie wydawać żadnego dźwięku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

dalekopis, faks, telefon; dzwon; las, potok, strumyk milczy; armaty, cekaemy, działa; organy, skrzypce; ptaki milczą
milczeć cały dzień
milczeć przez cały dzień, przez dłuższą chwilę
milczeć ciągle, głucho, nadal, uparcie
milczeć jak zaklęty

Cytaty

	Telefon milczał cały dzień. źródło: KWSJP: Maria Szulecka: W blasku dnia, 1984
	Wsiadam do grata. Rozrusznik terkocze, a silnik milczy jak zaklęty. źródło: KWSJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999
	Poryte naszymi łopatami pola i ogrody milczały. źródło: KWSJP: Kazimierz Wyka: Życie na niby. Pamiętnik, 1958
	Jeszcze panuje spokój, jeszcze milczą działa i wszechobecna cisza okrywa szczelnym płaszczem oczekujące sygnału do natarcia wojska. źródło: KWSJP: Jerzy Gotowała: Najkrócej żyją motyle : lotnictwo rozpoznawcze wciąż niezbędne, 1996
	Lew daje znać o zamierzonym ataku groźnym mruczeniem, lampart natomiast przyczaja się i milczy. źródło: KWSJP: Ada Wińcza: Opowieści z sawanny i buszu, 1981

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	milczę	milczymy
2 os.	milczysz	milczycie
3 os.	milczy	milczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałem +(e)m milczał	milczałam +(e)m milczała	milczałom +(e)m milczało	milczeliśmy +(e)śmy milczeli	milczałyśmy +(e)śmy milczały
2 os.	milczałeś +(e)ś milczał	milczałaś +(e)ś milczała	milczałoś +(e)ś milczało	milczeliście +(e)ście milczeli	milczałyście +(e)ście milczały
3 os.	milczał	milczała	milczało	milczeli	milczały

bezosobnik: milczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę milczał będę milczeć	będę milczała będę milczeć	będę milczało będę milczeć	będziemy milczeli będziemy milczeć	będziemy milczały będziemy milczeć
2 os.	będziesz milczał będziesz milczeć	będziesz milczała będziesz milczeć	będziesz milczało będziesz milczeć	będziecie milczeli będziecie milczeć	będziecie milczały będziecie milczeć
3 os.	będzie milczał będzie milczeć	będzie milczała będzie milczeć	będzie milczało będzie milczeć	będą milczeli będą milczeć	będą milczały będą milczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		milczmy
2 os.	milcz	milczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałbym bym milczał	milczałabym bym milczała	milczałobym bym milczało	milczelibyśmy byśmy milczeli	milczałybyśmy byśmy milczały
2 os.	milczałbyś byś milczał	milczałabyś byś milczała	milczałobyś byś milczało	milczelibyście byście milczeli	milczałybyście byście milczały
3 os.	milczałby by milczał	milczałaby by milczała	milczałoby by milczało	milczeliby by milczeli	milczałyby by milczały

bezosobnik: milczano by

bezokolicznik: milczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: milcząc

gerundium: milczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	milczenie	milczenia
D.	milczenia	milczeń
C.	milczeniu	milczeniom
B.	milczenie	milczenia
N.	milczeniem	milczeniami
Ms.	milczeniu	milczeniach
W.	milczenie	milczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: milczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	milczący	milczący	milczący	milczące	milcząca
D.	milczącego	milczącego	milczącego	milczącego	milczącej
C.	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącemu	milczącej
B.	milczącego	milczącego	milczący	milczące	milczącą
N.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącą
Ms.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym	milczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	milczący	milczący	milczące	milczące
D.	milczących	milczących	milczących	milczących
C.	milczącym	milczącym	milczącym	milczącym
B.	milczących	milczących	milczących	milczące
N.	milczącymi	milczącymi	milczącymi	milczącymi
Ms.	milczących	milczących	milczących	milczących

Składnia

Rz_nieosobowy

milczeć

Frazeologizmy

ktoś milczy jak grób
ktoś milczy jak kamień
ktoś milczy jak głaz
niemy świadek
milczący świadek

Data ostatniej modyfikacji: 17.12.2013