Chronologizacja
Pochodzenie
1. na zegarek
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | patrzyć się |
Połączenia
- chłopiec, dziecko, mama patrzy; ludzie patrzą
- patrzyć jakimś wzrokiem, gdzieś godzinami
- patrzyć bez lęku; bez słowa
- patrzyć do lustra; do archiwum, do książki, do słownika; do góry, do przodu, do tyłu
- patrzyć na datę, na drzwi, na dziecko, na gwiazdy, na klawiaturę, na kobietę, na licznik, na niebo, na podłogę, na pomnik, na przechodniów, na rysunek, na rzekę, na słońce, na sufit, na ścianę, na telefon, na telewizję, na tłum, na wodę, na zegarek
- patrząc od dołu, od góry, od końca, od lewej, od prawej, od przodu, od środka, od tyłu; od północy, od wschodu, od zachodu; od wejścia
- patrzyć po ludziach, po sali, po twarzach
- patrzyć pod nogi; pod słońce, pod światło
- patrzyć ponad głowami
- patrzyć przed siebie
- patrzyć przez celownik, przez dziurkę od klucza, przez filtr, przez judasza, przez kraty, przez lornetkę, przez lunetę, przez lupę, przez mikroskop, przez obiektyw, przez okienko, przez okno, przez szkła, przez szparę, przez szybę, przez szybkę, przez teleskop, przez wizjer; przez ramię; przez łzy; przez różowe okulary; przez godzinę, przez moment
- patrzyć spod przymrużonych powiek, spod nastroszonych brwi
- patrzyć w celownik, w chmury, w ciemność, w ekran, w gazetę, w gwiazdy, w kadr, w kalendarz, w kamerę, w kartę, w kosmos, w książkę, w księżyc, w lunetę, w lusterko, w lustro, w mapę, w metrykę, w monitor, w morze, w mrok, w niebo, w nurt, w obiektyw, komuś w oczy, w ogień, w okno, w otchłań, w papiery, w podłogę, w protokół, w przestrzeń, w pustkę, w słońce, w sufit, w szybę, w ścianę, w talerz, w tekst, w telewizor, komuś w twarz, w wizjer, w wodę, w zeszyt, w ziemię; w bok, w dal, w dół, w głąb, w górę, w jakimś kierunku, w przód, w jakąś stronę, w tył; w milczeniu, w napięciu, w osłupieniu, w skupieniu, w zadumie, w zamyśleniu
- patrzyć z balkonu, z okna, z tarasu, z trybun, z wieży, z ziemi; z dołu, z góry, z lewej (prawej) strony, z oddali, z przodu, z tyłu, z ukrycia, z wysokości; z ciekawością, z czułością, z entuzjazmem, z litością, z miłością, z napięciem, z niechęcią, z niedowierzaniem, z niesmakiem, z nieufnością, z nienawiścią, z obrzydzeniem, z oddaniem, z odrazą, z podziwem, z pogardą, z politowaniem, z przerażeniem, z rozbawieniem, z rozczuleniem, z rozpaczą, z rozrzewnieniem, z sympatią, tęsknotą, z trwogą, z ufnością, z uporem, z uśmiechem, z uwagą, z uwielbieniem, z wyrzutem, z zachwytem, z zaciekawieniem, z zadowoleniem, z zainteresowaniem, z zawiścią, z zazdrością; ze smutkiem, ze zdumieniem, ze zdziwieniem
- patrzyć za okno
- patrzyć zza firanki, zza uchylonych drzwi, zza szyby
- patrzyć bacznie, badawczo, bezmyślnie, błagalnie, bystrze, chciwie, czujnie, dumnie, łakomie, niechętnie, niecierpliwie, niepewnie, nieruchomo, niespokojnie, nieufnie, odważnie, pilnie, podejrzliwie, pogodnie, ponuro, pożądliwie, pytająco, sennie, smętnie, spokojnie, śmiało, tęsknie, tępo, ukradkiem, uważnie, wesoło, wyczekująco, zachłannie, z rozdziawioną gębą, z zapartym tchem; kątem oka, spode łba, z ukosa; na lewo, na prawo, w lewo, w prawo, z bliska, z daleka, z lotu ptaka, z wysoka
- kąt patrzenia
Cytaty
|
Gdy mówił adwokat, sędzia patrzył na zegarek albo w sufit i poganiał. Po przerwie odczytali wyrok i było po wszystkim. źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: We mgle, pod Czerniowcami, Gazeta Wyborcza, 1994-10-20 |
|
|
Tomek nic nie odpowiedział. Chwycił Pawła za rękaw i próbował odciągnąć. Ten nie reagował. Stał nieruchomo i patrzył po twarzach. źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997 |
|
|
Zbychu smołował dach kurnika. Szedł z gorącym lepikiem, nie patrzył pod nogi. No i się potknął, fujara. źródło: NKJP: Lidia Ostałowska, Paweł Smoleński: Grusza poszła do poborów, Gazeta Wyborcza, 1994-03-08 |
|
|
Parę razy wychodziła na ulicę i patrzyła, czy nie ukaże się w dali Janek, ale gościniec był pusty. źródło: KWSJP: Albin Bobruk: Zagony Rososzy, 1984 |
|
|
Do tej pory nie było jednak przepisów, które określałyby dopuszczalny czas pracy, dokładną odległość monitora od oczu, właściwy kąt patrzenia. źródło: NKJP: Bezpieczniej przy komputerze, Super Nowości, 1998 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rzżywotny | + | patrzyć | + |
na KOGO/CO | w CO | po KIM/CZYM +
(przez CO)
|
| Rzżywotny | + | patrzyć | + |
GDZIE
|
| Rzżywotny | + | patrzyć | + |
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
Skróty
2. na problem
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | spoglądać się |
Połączenia
- naród, rząd, społeczeństwo patrzy; politycy patrzą
- patrzyć jakimś (niechętnym, przychylnym...) okiem
- patrzyć na gospodarkę, na politykę, na religię; a jakąś kwestię, na jakąś sprawę, na świat, na czyjeś zachowanie, na życie; na przeszłość, na przyszłość
- patrzyć od jakiejś strony
- patrzyć po swojemu
- patrzyć pod jakimś kątem, pod jakimś względem
- patrzyć przez pryzmat czegoś
- patrzyć w historię, w przeszłość, w przyszłość; w jakichś kategoriach, w jakimś kontekście, w jakiejś skali
- patrzyć z jakiejś perspektywy, z jakiejś pozycji, z jednej (drugiej...) strony; z aprobatą, z bólem, z dezaprobatą, z dumą, z dystansem, z gniewem, z ironią, z lękiem, z nadzieją, z niepokojem, z obawą, z optymizmem, z pobłażaniem, z szacunkiem, z troską, z upodobaniem, z uznaniem, z wiarą, z wyrozumieniem, z wyższością, z żalem
- patrzyć za siebie
- patrzyć bezradnie, inaczej, krytycznie, krzywo, obojętnie, optymistycznie, realnie, sceptycznie, surowo, trzeźwo, z przymrużeniem oka; wstecz; z zewnątrz
- sposób patrzenia
Cytaty
|
- Będziemy razem latać? - zapytała. - Na pewno - ucieszyłam się. - Bo... wiesz co... Ty jesteś matematykiem i trzeźwo patrzysz na życie... - zaczęła. źródło: NKJP: Danuta Błaszak: Karuzela ku słońcu, 2003 |
|
|
W ubiegłym roku na tematy społeczne mogła pani spoglądać z perspektywy opozycji, dziś patrzy z pozycji decydenta, sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej. Jest trudniej? źródło: NKJP: Redakcja: Biedą jest brak motywacji, Tygodnik Ciechanowski, 2002-04-12 |
|
|
Ukraina to w pełni samodzielny byt, czego nie są w stanie dostrzec nie tylko Rosjanie, ale często i Zachód, patrzący na były Związek Radziecki przede wszystkim przez pryzmat Moskwy. źródło: NKJP: Marcin Wojciechowski: Pomarańczowy majdan, 2006 |
|
|
740 pracowników sądeckiej Telekomunikacji z niepokojem patrzy w przyszłość, spółka zapowiada bowiem wprowadzenie programu restrukturyzacji, który pociągnie za sobą konieczność redukcji zatrudnienia. źródło: NKJP: SZEL: Cena nowoczesności, Dziennik Polski, 2001-12-14 |
|
|
Mamy bardzo podobny sposób patrzenia na wiele spraw i podobne poczucie humoru. źródło: NKJP: Dobry kumpel, Cosmopolitan, 1998, nr 10 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
odpowiednik aspektowy: popatrzyć
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
na CO +
(JAK)
|
3. na wykształcenie
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- (nie) patrzyć na charakter, na osobowość, na urodę, na wygląd, na zachowanie; na ceny, na okoliczności, na pieniądze, na zysk
Cytaty
|
Nie patrzyła na pieniądze, zawsze na ludzi. Często zdarzało jej się leczyć ludzi za „Bóg zapłać”, a nawet podsuwać drobną sumkę na recepty. źródło: NKJP: Zabił bo była za dobra, Super Express, 2006 |
|
|
Nie oszukujmy się, jesteśmy wzrokowcami i głównie patrzymy na wygląd, a dopiero później na wnętrze kobiety. źródło: Internet |
|
|
Jesteś osobą koleżeńską, ale wybierasz swych znajomych, patrząc na zysk. źródło: Internet |
|
|
Nie patrząc, czy już wszyscy wsiedli, nasz kierowca ruszył z fantazją. źródło: KWSJP: Anna Kowalska-Lewicka: Koniec wojny na Podhalu, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 8 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
na CO
|
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
4. patrzcie państwo
Definicja
Noty o użyciu
Używany w trybie rozkazującym.
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | popatrzyć |
Połączenia
- patrz pan; niech pani patrzy; patrzcie państwo
Cytaty
|
Radio jednozakresowe Rossija włączyłem - patrz pani, dziesięć lat nie używane, a zaczęło grać. źródło: NKJP: Aneta Augustyn: Wenecja na Traugutta, Gazeta Wyborcza, 1997-07-21 |
|
|
Powtarzali mi nieraz: dawniej wiedziało się, kim jesteśmy, wspaniałym krajem, potęgą światową [...]. W czasach głasnosti odbyła się na ten temat dyskusja i niech pani patrzy, dokąd nas to zaprowadziło... źródło: NKJP: Marek Ostrowski, Adam Szostkiewicz: Między Stalinem a Hitlerem, Polityka, 2005-03-26 |
|
|
- Muszę, do diabła, wiedzieć, dlaczego, jak i z czyjej ręki zginął mój brat. I ty mi to powiesz. Choćbym miał to z ciebie wytłuc! - Oho! Patrzcie kogucika! źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
|
|
– Wiesz, z nią nie było tak prosto. Miała strasznie pruderyjną matkę. – To patrz, jak ze mną masz dobrze. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
I patrzcie państwo, pieniążki się znalazły. Dyrektor banku daje 2 mln zł na remont, to i reszta da. źródło: KWSJP: Dobrochna Kędzierska: Żal na luzie, 1985 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
Składnia
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
(ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE)
|
5. ku północy
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | patrzyć się |
Połączenia
- okna patrzą gdzieś
Cytaty
|
Fotografie były spełzłe i wyblakłe, chociaż słońce nie zaglądało tu nigdy. Gdyby nawet mogło zajrzeć tu przez wysokie okno, cofnęłoby się z niesmakiem, lecz że pokój patrzył na północ, więc oszczędzono słońcu tej udręki. źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1985 |
|
|
Moją sztubacką uwagę nieraz [...] pociągnął lokal widoczny przez wielką szklaną szybę, na lewo od wejścia do kawiarni „Esplanada” patrzący ku Plantom. źródło: NKJP: Kazimierz Wyka: Rzecz wyobraźni, 1959 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rznieżywotny | + | patrzyć | + |
GDZIE
|
6. coś z oczu
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Połączenia
- odwaga, podłość, spryt, szczerość, zło patrzy komuś z oczu
Cytaty
|
Gdyby on był na naszym miejscu, dawno by z nami skończył – zawołał młodszy. – Podłość patrzyła mu z oczu od pierwszej chwili. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957 |
|
|
Udawanie nikogo już nie męczyło, bo wszyscy się przyzwyczaili - więc z pewnością przywykła również ta doświadczona starsza pani, której mądrość patrzyła z oczu. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
|
|
Ja, naiwny, daję wiarę. Daję, bo jak tu nie zaufać, jak nie zawierzyć, gdy temu komuś tak ładnie patrzy z oczu. źródło: NKJP: Roman Radoszewski: Czesław Niemen. Kiedy się dziwić przestanę... Monografia artystyczna, 2004 |
|
|
Mówił, że może wróci, ale z oczu mu patrzyło, że nie. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rznieżywotny | + | patrzyć | + |
KOMU +
z CZEGO
|
| Ø | + | patrzyć | + |
KOMU +
z CZEGO +
że ZDANIE
|
7. pracy
Definicja
Warianty
Wymowa
[patszyć] lub pot. [paczszyć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- patrzeć korzyści
Cytaty
|
Chłopa miałam dobrego. Nie patrzył wódki. Umarł w 1983 roku, jak miał 90 lat - mówi. źródło: WSJP: Beata Zalot: A trzewiczki były czarne, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 25 |
|
|
Skutki opieszałości mogą okazać się nieobliczalne. [...] Tam w Spółdzielni to tylko patrzą, żeby im na czas zapłacić - dodaje rozgoryczony lokator. źródło: NKJP: Pękające osiedle, Tygodnik Podhalański, 1997, nr 8 |
|
|
Teraz to, że tak się wyrażę, Polak Polakowi wilkiem. Jedna niby krew w nich płynie... Pod jedną flagą hymn śpiewają, a tylko patrzą, jak tu sąsiada unieszczęśliwić i oszukać. źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
patrzę |
patrzymy |
|||
| 2 os. |
patrzysz |
patrzycie |
|||
| 3 os. |
patrzy |
patrzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłem +(e)m patrzył |
patrzyłam +(e)m patrzyła |
patrzyłom +(e)m patrzyło |
patrzyliśmy +(e)śmy patrzyli |
patrzyłyśmy +(e)śmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłeś +(e)ś patrzył |
patrzyłaś +(e)ś patrzyła |
patrzyłoś +(e)ś patrzyło |
patrzyliście +(e)ście patrzyli |
patrzyłyście +(e)ście patrzyły |
| 3 os. |
patrzył |
patrzyła |
patrzyło |
patrzyli |
patrzyły |
bezosobnik: patrzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę patrzył będę patrzyć |
będę patrzyła będę patrzyć |
będę patrzyło będę patrzyć |
będziemy patrzyli będziemy patrzyć |
będziemy patrzyły będziemy patrzyć |
| 2 os. |
będziesz patrzył będziesz patrzyć |
będziesz patrzyła będziesz patrzyć |
będziesz patrzyło będziesz patrzyć |
będziecie patrzyli będziecie patrzyć |
będziecie patrzyły będziecie patrzyć |
| 3 os. |
będzie patrzył będzie patrzyć |
będzie patrzyła będzie patrzyć |
będzie patrzyło będzie patrzyć |
będą patrzyli będą patrzyć |
będą patrzyły będą patrzyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
patrzmy |
|
| 2 os. |
patrz |
patrzcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
patrzyłbym bym patrzył |
patrzyłabym bym patrzyła |
patrzyłobym bym patrzyło |
patrzylibyśmy byśmy patrzyli |
patrzyłybyśmy byśmy patrzyły |
| 2 os. |
patrzyłbyś byś patrzył |
patrzyłabyś byś patrzyła |
patrzyłobyś byś patrzyło |
patrzylibyście byście patrzyli |
patrzyłybyście byście patrzyły |
| 3 os. |
patrzyłby by patrzył |
patrzyłaby by patrzyła |
patrzyłoby by patrzyło |
patrzyliby by patrzyli |
patrzyłyby by patrzyły |
bezosobnik: patrzono by
bezokolicznik: patrzyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
patrząc
gerundium: patrzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | patrzenie |
patrzenia |
| D. | patrzenia |
patrzeń |
| C. | patrzeniu |
patrzeniom |
| B. | patrzenie |
patrzenia |
| N. | patrzeniem |
patrzeniami |
| Ms. | patrzeniu |
patrzeniach |
| W. | patrzenie |
patrzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrząca |
| D. | patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącego |
patrzącej |
| C. | patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącemu |
patrzącej |
| B. | patrzącego |
patrzącego |
patrzący |
patrzące |
patrzącą |
| N. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącą |
| Ms. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | patrzący |
patrzący |
patrzące |
patrzące |
| D. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
| C. | patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
patrzącym |
| B. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzące |
| N. | patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
patrzącymi |
| Ms. | patrzących |
patrzących |
patrzących |
patrzących |
Inne uwagi
Wariantywne formy czasu przeszłego: patrzył , patrzyła itp., pochodzące od patrzyć , używane są częściej od form patrzał , patrzała itp., pochodzących od patrzeć
Składnia
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
CZEGO
|
| Rzosobowy | + | patrzyć | + |
żeby ZDANIE
|