Chronologizacja
Pochodzenie
Od: peszyć .
Por. pech
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
synonimy: | onieśmielić, skonfundować, zdeprymować, zmieszać |
Połączenia
- komplement, śmiech, świdrujący wzrok speszył kogoś, kamera, obecność obcych speszyła kogoś, milczenie speszyło kogoś
- speszyć gościa, rozmówcę
- speszony gorącym dopingiem, liczną widownią, nieoczekiwaną życzliwością, oklaskami, czyimś zainteresowaniem
- lekko, nieco, trochę, wyraźnie speszony
- speszyć i zdekoncentrować; speszony i przestraszony; zaskoczony i speszony, zdenerwowany i speszony
- speszone dziecko
Cytaty
To nagłe, intymne wyznanie ją speszyło. Poczuła się nim dziwnie osaczona. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003 |
|
Wyraźnie speszyło go, że patrzę; jak gdyby wszystko, co wisiało na ścianach, brało się z jakiejś jego wstydliwej słabości. źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997 |
|
Stoją troszkę sztywno, speszeni telewizją, salą, tłumem oklaskujących ich ludzi. źródło: NKJP: Dawid Warszawski, Gazeta Wyborcza, 1993-07-12 |
|
Trochę chłopaka speszyła, trochę rozbawiła obcesową zaczepką. źródło: Internet |
|
Denerwował się, pocił, był sztywny, skrępowany, speszony, widać było, że ma tremę. źródło: NKJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
speszę |
speszymy |
|||
2 os. |
speszysz |
speszycie |
|||
3 os. |
speszy |
speszą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
speszyłem +(e)m speszył |
speszyłam +(e)m speszyła |
speszyłom +(e)m speszyło |
speszyliśmy +(e)śmy speszyli |
speszyłyśmy +(e)śmy speszyły |
2 os. |
speszyłeś +(e)ś speszył |
speszyłaś +(e)ś speszyła |
speszyłoś +(e)ś speszyło |
speszyliście +(e)ście speszyli |
speszyłyście +(e)ście speszyły |
3 os. |
speszył |
speszyła |
speszyło |
speszyli |
speszyły |
bezosobnik: speszono
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
speszmy |
|
2 os. |
spesz |
speszcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
speszyłbym bym speszył |
speszyłabym bym speszyła |
speszyłobym bym speszyło |
speszylibyśmy byśmy speszyli |
speszyłybyśmy byśmy speszyły |
2 os. |
speszyłbyś byś speszył |
speszyłabyś byś speszyła |
speszyłobyś byś speszyło |
speszylibyście byście speszyli |
speszyłybyście byście speszyły |
3 os. |
speszyłby by speszył |
speszyłaby by speszyła |
speszyłoby by speszyło |
speszyliby by speszyli |
speszyłyby by speszyły |
bezosobnik: speszono by
bezokolicznik: speszyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
speszywszy
gerundium: speszenie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | speszenie |
speszenia |
D. | speszenia |
speszeń |
C. | speszeniu |
speszeniom |
B. | speszenie |
speszenia |
N. | speszeniem |
speszeniami |
Ms. | speszeniu |
speszeniach |
W. | speszenie |
speszenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: speszony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | speszony |
speszony |
speszony |
speszone |
speszona |
D. | speszonego |
speszonego |
speszonego |
speszonego |
speszonej |
C. | speszonemu |
speszonemu |
speszonemu |
speszonemu |
speszonej |
B. | speszonego |
speszonego |
speszony |
speszone |
speszoną |
N. | speszonym |
speszonym |
speszonym |
speszonym |
speszoną |
Ms. | speszonym |
speszonym |
speszonym |
speszonym |
speszonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | speszeni |
speszeni |
speszone |
speszone |
D. | speszonych |
speszonych |
speszonych |
speszonych |
C. | speszonym |
speszonym |
speszonym |
speszonym |
B. | speszonych |
speszonych |
speszonych |
speszone |
N. | speszonymi |
speszonymi |
speszonymi |
speszonymi |
Ms. | speszonych |
speszonych |
speszonych |
speszonych |
odpowiednik aspektowy: peszyć
Składnia
Rz nieżywotny | + | speszyć | + |
KOGO
|
Ø | + | speszyć | + |
KOGO +
że ZDANIE
|
Rz osobowy | + | speszyć | + |
KOGO +
(CZYM)
|