UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niewolić

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. niewola

1. do nauki

Definicja

książk.

zmuszać do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zmuszać

Połączenia

niewolić myśli, umysł, zmysły
niewolić do czynu, do grzechu, do picia

Cytaty

	Jeśli ci to ulgę przyniesie, to wiedz, że sama sobie taką dolę wybrała, nikt jej nie doradzał, nikt jej nie niewolił, nikt jej nie popychał. źródło: KWSJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993
	Powoli lament przechodził w ciche pochlipywanie. Kula zaś ciągle niewolił do picia Szatańskiego. Rozlał wódkę w kielichy i trzymał je w obu dłoniach. źródło: KWSJP: Stanisław Rembek: Ballada o wzgardliwym wisielcu, 1977
	Jakaś potężna siła, jakiś prąd płynący z samej głębi praczasów niewolił jej wyobraźnię, ukierunkowywał ją, nieprzerwany ciąg obrazów, które płynęły zbyt szybko, by mogła je uchwycić i ta muzyka, dziwaczna, bezgranicznie obca... źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Urwany ślad, 2001
	Ojciec, organista, wszystkich troje rodzeństwa gonił do przymusowej nauki gry na skrzypcach. Pierwsza wymiękła siostra, Bogusław pozwalał się najdłużej niewolić. źródło: NKJP: Joanna Solska: Drugie skrzypce: Polityka, 2004-09-25

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niewolę	niewolimy
2 os.	niewolisz	niewolicie
3 os.	niewoli	niewolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłem +(e)m niewolił	niewoliłam +(e)m niewoliła	niewoliłom +(e)m niewoliło	niewoliliśmy +(e)śmy niewolili	niewoliłyśmy +(e)śmy niewoliły
2 os.	niewoliłeś +(e)ś niewolił	niewoliłaś +(e)ś niewoliła	niewoliłoś +(e)ś niewoliło	niewoliliście +(e)ście niewolili	niewoliłyście +(e)ście niewoliły
3 os.	niewolił	niewoliła	niewoliło	niewolili	niewoliły

bezosobnik: niewolono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niewolił będę niewolić	będę niewoliła będę niewolić	będę niewoliło będę niewolić	będziemy niewolili będziemy niewolić	będziemy niewoliły będziemy niewolić
2 os.	będziesz niewolił będziesz niewolić	będziesz niewoliła będziesz niewolić	będziesz niewoliło będziesz niewolić	będziecie niewolili będziecie niewolić	będziecie niewoliły będziecie niewolić
3 os.	będzie niewolił będzie niewolić	będzie niewoliła będzie niewolić	będzie niewoliło będzie niewolić	będą niewolili będą niewolić	będą niewoliły będą niewolić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niewolmy niewólmy
2 os.	niewol niewól	niewolcie niewólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłbym bym niewolił	niewoliłabym bym niewoliła	niewoliłobym bym niewoliło	niewolilibyśmy byśmy niewolili	niewoliłybyśmy byśmy niewoliły
2 os.	niewoliłbyś byś niewolił	niewoliłabyś byś niewoliła	niewoliłobyś byś niewoliło	niewolilibyście byście niewolili	niewoliłybyście byście niewoliły
3 os.	niewoliłby by niewolił	niewoliłaby by niewoliła	niewoliłoby by niewoliło	niewoliliby by niewolili	niewoliłyby by niewoliły

bezosobnik: niewolono by

bezokolicznik: niewolić

imiesłów przysłówkowy współczesny: niewoląc

gerundium: niewolenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niewolenie	niewolenia
D.	niewolenia	niewoleń
C.	niewoleniu	niewoleniom
B.	niewolenie	niewolenia
N.	niewoleniem	niewoleniami
Ms.	niewoleniu	niewoleniach
W.	niewolenie	niewolenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niewolący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolący	niewolący	niewolący	niewolące	niewoląca
D.	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącej
C.	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącej
B.	niewolącego	niewolącego	niewolący	niewolące	niewolącą
N.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącą
Ms.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewolący	niewolący	niewolące	niewolące
D.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących
C.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym
B.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolące
N.	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi
Ms.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niewolony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolony	niewolony	niewolony	niewolone	niewolona
D.	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonej
C.	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonej
B.	niewolonego	niewolonego	niewolony	niewolone	niewoloną
N.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewoloną
Ms.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewoleni	niewoleni	niewolone	niewolone
D.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych
C.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym
B.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolone
N.	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi
Ms.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych

odpowiednik aspektowy: zniewolić

Składnia

niewolić

KOGO/CO + (do CZEGO)

2. naród

Definicja

książk.

pozbawiać wolności obywatelskich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ciemiężyć

Połączenia

niewolić człowieka, naród

Cytaty

Nie wolno pod pozorem wolności słowa niewolić człowieka.

źródło: NKJP: Martyna Bunda: Gwałt na nas wszystkich, Polityka, 2008-06-21

Dla nas polska telewizja była jak haust świeżego powietrza. Was miała niewolić, a Ukrainie dawała namiastkę wolności.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: We Lwowie, Gazeta Wyborcza, 1996-02-23

Teoria Nahimany i jego kolegów głosi, że Tutsi to najzwyczajniej obca rasa. To Niloci, którzy przyszli do Ruandy gdzieś znad Nilu, podbili rodzimych mieszkańców tej ziemi - Hutu, zaczęli ich wyzyskiwać, niewolić i rozkładać od wewnątrz.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Heban, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niewolę	niewolimy
2 os.	niewolisz	niewolicie
3 os.	niewoli	niewolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłem +(e)m niewolił	niewoliłam +(e)m niewoliła	niewoliłom +(e)m niewoliło	niewoliliśmy +(e)śmy niewolili	niewoliłyśmy +(e)śmy niewoliły
2 os.	niewoliłeś +(e)ś niewolił	niewoliłaś +(e)ś niewoliła	niewoliłoś +(e)ś niewoliło	niewoliliście +(e)ście niewolili	niewoliłyście +(e)ście niewoliły
3 os.	niewolił	niewoliła	niewoliło	niewolili	niewoliły

bezosobnik: niewolono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niewolił będę niewolić	będę niewoliła będę niewolić	będę niewoliło będę niewolić	będziemy niewolili będziemy niewolić	będziemy niewoliły będziemy niewolić
2 os.	będziesz niewolił będziesz niewolić	będziesz niewoliła będziesz niewolić	będziesz niewoliło będziesz niewolić	będziecie niewolili będziecie niewolić	będziecie niewoliły będziecie niewolić
3 os.	będzie niewolił będzie niewolić	będzie niewoliła będzie niewolić	będzie niewoliło będzie niewolić	będą niewolili będą niewolić	będą niewoliły będą niewolić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niewolmy niewólmy
2 os.	niewol niewól	niewolcie niewólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłbym bym niewolił	niewoliłabym bym niewoliła	niewoliłobym bym niewoliło	niewolilibyśmy byśmy niewolili	niewoliłybyśmy byśmy niewoliły
2 os.	niewoliłbyś byś niewolił	niewoliłabyś byś niewoliła	niewoliłobyś byś niewoliło	niewolilibyście byście niewolili	niewoliłybyście byście niewoliły
3 os.	niewoliłby by niewolił	niewoliłaby by niewoliła	niewoliłoby by niewoliło	niewoliliby by niewolili	niewoliłyby by niewoliły

bezosobnik: niewolono by

bezokolicznik: niewolić

imiesłów przysłówkowy współczesny: niewoląc

gerundium: niewolenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niewolenie	niewolenia
D.	niewolenia	niewoleń
C.	niewoleniu	niewoleniom
B.	niewolenie	niewolenia
N.	niewoleniem	niewoleniami
Ms.	niewoleniu	niewoleniach
W.	niewolenie	niewolenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niewolący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolący	niewolący	niewolący	niewolące	niewoląca
D.	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącej
C.	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącej
B.	niewolącego	niewolącego	niewolący	niewolące	niewolącą
N.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącą
Ms.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewolący	niewolący	niewolące	niewolące
D.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących
C.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym
B.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolące
N.	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi
Ms.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niewolony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolony	niewolony	niewolony	niewolone	niewolona
D.	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonej
C.	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonej
B.	niewolonego	niewolonego	niewolony	niewolone	niewoloną
N.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewoloną
Ms.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewoleni	niewoleni	niewolone	niewolone
D.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych
C.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym
B.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolone
N.	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi
Ms.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych

odpowiednik aspektowy: zniewolić

Składnia

niewolić

KOGO/CO

3. kobietę

Definicja

daw.

zmuszać do stosunku płciowego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	gwałcić, zniewalać
	hiperonimy:	krzywdzić, współżyć

Połączenia

niewolić dziewczynę, kobietę, niewiastę

Cytaty

Krzysztof B. w Grodzisku k. Siemiatycz niewolił własną córkę i spłodził z nią dwóch synów.

źródło: NKJP: Janusz Korwin-Mikke: Coś o kazirodcach - i anonimach, Dziennik Polski, 2008-09-12

Zamiast komendę zdać i bratankowi pod kolana się kłaniać, dalej będziecie ze swymi ludźmi po gościńcu zbójować i niewiasty niewolić - dokończyła z jawną pogardą.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niewolę	niewolimy
2 os.	niewolisz	niewolicie
3 os.	niewoli	niewolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłem +(e)m niewolił	niewoliłam +(e)m niewoliła	niewoliłom +(e)m niewoliło	niewoliliśmy +(e)śmy niewolili	niewoliłyśmy +(e)śmy niewoliły
2 os.	niewoliłeś +(e)ś niewolił	niewoliłaś +(e)ś niewoliła	niewoliłoś +(e)ś niewoliło	niewoliliście +(e)ście niewolili	niewoliłyście +(e)ście niewoliły
3 os.	niewolił	niewoliła	niewoliło	niewolili	niewoliły

bezosobnik: niewolono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niewolił będę niewolić	będę niewoliła będę niewolić	będę niewoliło będę niewolić	będziemy niewolili będziemy niewolić	będziemy niewoliły będziemy niewolić
2 os.	będziesz niewolił będziesz niewolić	będziesz niewoliła będziesz niewolić	będziesz niewoliło będziesz niewolić	będziecie niewolili będziecie niewolić	będziecie niewoliły będziecie niewolić
3 os.	będzie niewolił będzie niewolić	będzie niewoliła będzie niewolić	będzie niewoliło będzie niewolić	będą niewolili będą niewolić	będą niewoliły będą niewolić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niewolmy niewólmy
2 os.	niewol niewól	niewolcie niewólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niewoliłbym bym niewolił	niewoliłabym bym niewoliła	niewoliłobym bym niewoliło	niewolilibyśmy byśmy niewolili	niewoliłybyśmy byśmy niewoliły
2 os.	niewoliłbyś byś niewolił	niewoliłabyś byś niewoliła	niewoliłobyś byś niewoliło	niewolilibyście byście niewolili	niewoliłybyście byście niewoliły
3 os.	niewoliłby by niewolił	niewoliłaby by niewoliła	niewoliłoby by niewoliło	niewoliliby by niewolili	niewoliłyby by niewoliły

bezosobnik: niewolono by

bezokolicznik: niewolić

imiesłów przysłówkowy współczesny: niewoląc

gerundium: niewolenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niewolenie	niewolenia
D.	niewolenia	niewoleń
C.	niewoleniu	niewoleniom
B.	niewolenie	niewolenia
N.	niewoleniem	niewoleniami
Ms.	niewoleniu	niewoleniach
W.	niewolenie	niewolenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niewolący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolący	niewolący	niewolący	niewolące	niewoląca
D.	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącego	niewolącej
C.	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącemu	niewolącej
B.	niewolącego	niewolącego	niewolący	niewolące	niewolącą
N.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącą
Ms.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewolący	niewolący	niewolące	niewolące
D.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących
C.	niewolącym	niewolącym	niewolącym	niewolącym
B.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolące
N.	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi	niewolącymi
Ms.	niewolących	niewolących	niewolących	niewolących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niewolony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niewolony	niewolony	niewolony	niewolone	niewolona
D.	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonego	niewolonej
C.	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonemu	niewolonej
B.	niewolonego	niewolonego	niewolony	niewolone	niewoloną
N.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewoloną
Ms.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niewoleni	niewoleni	niewolone	niewolone
D.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych
C.	niewolonym	niewolonym	niewolonym	niewolonym
B.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolone
N.	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi	niewolonymi
Ms.	niewolonych	niewolonych	niewolonych	niewolonych

odpowiednik aspektowy: zniewolić

Składnia

Rz_osobowy

niewolić

KOGO

Przysłowia

Czapką, papką i solą ludzie ludzi niewolą

Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2014