UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

naprężyć

Chronologizacja

SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  prężyć 

1. linę

Definicja

mocno naciągnąć

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  napiąć
antonimy:  obluźnić, rozluźnić
hiperonimy:  naciągnąć

Połączenia

  • naprężyć cięciwę
  • naprężony drut; naprężona guma, lina, nić
  • silnie naprężony

Cytaty

Podążający za Cieniem odstąpił, naprężył cięciwę. Grot strzały nakierowany był nieruchomo prosto w serce nieznajomego.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Naprężona lina przesuwa się minimalnie, raz w jedną, raz w drugą stronę.

źródło: NKJP: Jedyna w województwie, Dziennik Polski, 2002-05-10

W rękawie miała naprężoną gumę, za pomocą której ściągała dukatową obrączkę pod pachę, a w jej miejsce oddawała ukrytą w dłoni fałszywą.

źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. naprężę
 naprężymy
2 os. naprężysz
 naprężycie
3 os. napręży
 naprężą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. naprężyłem
+(e)m naprężył
 naprężyłam
+(e)m naprężyła
 naprężyłom
+(e)m naprężyło
 naprężyliśmy
+(e)śmy naprężyli
 naprężyłyśmy
+(e)śmy naprężyły
2 os. naprężyłeś
+(e)ś naprężył
 naprężyłaś
+(e)ś naprężyła
 naprężyłoś
+(e)ś naprężyło
 naprężyliście
+(e)ście naprężyli
 naprężyłyście
+(e)ście naprężyły
3 os. naprężył
 naprężyła
 naprężyło
 naprężyli
 naprężyły

bezosobnik: naprężono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. naprężmy
2 os. napręż
 naprężcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. naprężyłbym
bym naprężył
 naprężyłabym
bym naprężyła
 naprężyłobym
bym naprężyło
 naprężylibyśmy
byśmy naprężyli
 naprężyłybyśmy
byśmy naprężyły
2 os. naprężyłbyś
byś naprężył
 naprężyłabyś
byś naprężyła
 naprężyłobyś
byś naprężyło
 naprężylibyście
byście naprężyli
 naprężyłybyście
byście naprężyły
3 os. naprężyłby
by naprężył
 naprężyłaby
by naprężyła
 naprężyłoby
by naprężyło
 naprężyliby
by naprężyli
 naprężyłyby
by naprężyły

bezosobnik: naprężono by

bezokolicznik: naprężyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: naprężywszy

gerundium: naprężenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: naprężony

odpowiednik aspektowy: naprężać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz osobowy + naprężyć +
CO

2. mięśnie

Definicja

używając własnych sił, sprawić, że konkretne partie mięśni stają twardsze i widoczne spod skóry

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  napiąć, sprężyć
antonimy:  rozluźnić

Połączenia

  • dziewczyna naprężyła coś
  • naprężyć mięśnie, nogi, pośladki; ogon
  • naprężony grzbiet, kark

Cytaty

[...] gdy dziewczyna naprężyła mięśnie w trakcie uwalniania się od kurtki, Kiernacki odniósł wrażenie, iż jest silniejsza, niż wygląda.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

- Nie mogłem stąpać. Nie mogłem naprężyć nogi, bolało kolano [...].

źródło: NKJP: Radosław Leniarski: Eliminacje w Marakeszu '96, Gazeta Wyborcza, 1996-01-19

Najbardziej typowe problemy zdrowotne to: nadwyrężanie mięśni nadgarstka, naprężony kark, bóle dolnych części kręgosłupa [...].

źródło: Internet

Zając potruchtał hen. Pies Rafcio naprężył grzbiet. Kot Miłek przerwał swój sen.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. naprężę
 naprężymy
2 os. naprężysz
 naprężycie
3 os. napręży
 naprężą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. naprężyłem
+(e)m naprężył
 naprężyłam
+(e)m naprężyła
 naprężyłom
+(e)m naprężyło
 naprężyliśmy
+(e)śmy naprężyli
 naprężyłyśmy
+(e)śmy naprężyły
2 os. naprężyłeś
+(e)ś naprężył
 naprężyłaś
+(e)ś naprężyła
 naprężyłoś
+(e)ś naprężyło
 naprężyliście
+(e)ście naprężyli
 naprężyłyście
+(e)ście naprężyły
3 os. naprężył
 naprężyła
 naprężyło
 naprężyli
 naprężyły

bezosobnik: naprężono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. naprężmy
2 os. napręż
 naprężcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. naprężyłbym
bym naprężył
 naprężyłabym
bym naprężyła
 naprężyłobym
bym naprężyło
 naprężylibyśmy
byśmy naprężyli
 naprężyłybyśmy
byśmy naprężyły
2 os. naprężyłbyś
byś naprężył
 naprężyłabyś
byś naprężyła
 naprężyłobyś
byś naprężyło
 naprężylibyście
byście naprężyli
 naprężyłybyście
byście naprężyły
3 os. naprężyłby
by naprężył
 naprężyłaby
by naprężyła
 naprężyłoby
by naprężyło
 naprężyliby
by naprężyli
 naprężyłyby
by naprężyły

bezosobnik: naprężono by

bezokolicznik: naprężyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: naprężywszy

gerundium: naprężenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: naprężony

odpowiedniki aspektowe: naprężać , prężyć

Składnia

Rz żywotny + naprężyć +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 22.11.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN