Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zemrę |
zemrzemy |
|||
| 2 os. |
zemrzesz |
zemrzecie |
|||
| 3 os. |
zemrze |
zemrą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmarłem +(e)m zmarł |
zmarłam +(e)m zmarła |
zmarłom +(e)m zmarło |
zmarliśmy +(e)śmy zmarli |
zmarłyśmy +(e)śmy zmarły |
| 2 os. |
zmarłeś +(e)ś zmarł |
zmarłaś +(e)ś zmarła |
zmarłoś +(e)ś zmarło |
zmarliście +(e)ście zmarli |
zmarłyście +(e)ście zmarły |
| 3 os. |
zmarł |
zmarła |
zmarło |
zmarli |
zmarły |
bezosobnik: zmarto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zemrzyjmy |
|
| 2 os. |
zemrzyj |
zemrzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmarłbym bym zmarł |
zmarłabym bym zmarła |
zmarłobym bym zmarło |
zmarlibyśmy byśmy zmarli |
zmarłybyśmy byśmy zmarły |
| 2 os. |
zmarłbyś byś zmarł |
zmarłabyś byś zmarła |
zmarłobyś byś zmarło |
zmarlibyście byście zmarli |
zmarłybyście byście zmarły |
| 3 os. |
zmarłby by zmarł |
zmarłaby by zmarła |
zmarłoby by zmarło |
zmarliby by zmarli |
zmarłyby by zmarły |
bezosobnik: zmarto by
bezokolicznik: zemrzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zmarłszy
gerundium: zmarcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zmarcie |
zmarcia |
| D. | zmarcia |
|
| C. | zmarciu |
zmarciom |
| B. | zmarcie |
zmarcia |
| N. | zmarciem |
zmarciami |
| Ms. | zmarciu |
zmarciach |
| W. | zmarcie |
zmarcia |
Pochodzenie
Definicja
Noty o użyciu
Używane głównie w 3 os. czasu przeszłego; użycie w innych formach jest rzadkie i ma silne nacechowanie książkowe.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- ojciec, pacjent, ranny zmarł; babcia, ofiara, staruszka zmarła
- ktoś zmarł (nagłą, samobójczą...) śmiercią
- ktoś zmarł na AIDS, na atak, na białaczkę, na cholerę, na gruźlicę, na malarię, na nowotwór, na raka, na sepsę, na serce, na suchoty, na szkarlatynę, na tyfus, na wylew, na zawał; na skutek czegoś; na emigracji, na wygnaniu
- ktoś zmarł od ran
- ktoś zmarł z głodu, z wychłodzenia, z wycieńczenia, z wyczerpania; z upływu krwi; z powodu (choroby, poparzenia, zaczadzenia się...); z przyczyn naturalnych
- ktoś zmarł w domu, w łagrze, w obozie, w szpitalu; w karetce; w biedzie, w nędzy; w (niewyjaśnionych, tajemniczych...) okolicznościach; w wyniku obrażeń
- ktoś zmarł bezdzietnie, bezpotomnie; młodo, nagle, niedawno, niespodziewanie, przedwcześnie, tragicznie
- żyć i zemrzeć
Cytaty
|
Nagłą śmiercią zmarł w Rzymie w 1700 roku dwudziestoletni Franciszek Zakrzewski [...] i tam został pochowany. źródło: NKJP: Marek Borucki: Polacy w Rzymie: od czasów Mieszka I do Jana Pawła II, 1995 |
|
|
Przypomniałam sobie pogrzeb jej ojca, kiedy jeszcze chodziłyśmy do liceum. Zmarł nagle na zawał serca. źródło: NKJP: Maria Wedyk: Nie wyklucza się motywu samobójstwa, Akant, 2008-01 |
|
|
Słupscy policjanci zatrzymali 20-latka podejrzanego o zabójstwo kolegi. Ofiara zmarła od rany zadanej nożem. źródło: NKJP: Robert Kiewlicz: Na Pomorzu rośnie przestępczość, Dziennik Bałtycki, 2008-12-27 |
|
|
Wróciła do Warszawy sama, ponieważ jej mąż i syn zmarli w łagrze. źródło: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić : ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005 |
|
|
Książę zemrze nam niedługo. Ty, pani, jesteś nieco młodsza. Przeżyjesz księcia i roztoczysz nad synem opiekę. źródło: NKJP: Michał Krzywicki: Plagi tej ziemi, Esensja, 2008-11 |
Składnia
| Rzosobowy | + | zemrzeć | + |
(na CO|od CZEGO|z (powodu) CZEGO)
|